Redacteur bij Sargasso: P.J. Cokema

Foto: Jan Eijkelboom Muurgedicht O via Straatpoëzie. copyright ok. Gecheckt 24-11-2022

Kunst op Zondag | Gedicht

15 april 2012 , 08:00 , door P.J. Cokema

Günter Grass dichtte wat hij gezegd wilde hebben. Leon de Winter raakte meedogenloos geïspireerd en dichtte terug.
Beeldende kunst kan al tot discussie leiden, maar lang zo vaak niet als woorden dat doen. Hoe zouden discussies verlopen als er alleen in versvorm gedebatteerd zou worden? En dan niet in Sinterklaasrijm, maar liefst in poëzie met een grote P. Op zijn minst moet dat tot enige bedenktijd leiden voordat de spreker zich uit. Dat kan voordelig zijn.

Vandaag zomaar wat gedichten. In de openbare ruimte, in beeld of andersom. Helaas een korte bijdrage vandaag, want hier hapert de techniek minstens tot maandag.

Poëzie zien we buiten meestal in beeld op bordjes en gevels. In Leiden begin men in 1992 op muren gedichten aan te brengen. Op de afbeelding boven dit artikel zie je een fragment van het gedicht “O “ van Jan Eijkelboom.

O, dat ik ooit nog eens
een vers met o beginnen mocht,
dat het dan ongezocht een ode
werd waarin zeg maar een dode
dichteres tot leven kwam
ofwel een warm lief lijf
tot marmer werd waardoor
voor wie daarvoor gevoelig is
een adem ging als was het
leven nu voorgoed betrapt.

Maar nee, wat bij mij ingaat
moet bezinken,
verdicht zich tot een sprake-
loos substraat
dat roerig wordt en uit wil breken
en soms vermomd de mond verlaat.

Kunst op Zondag | Eieren

8 april 2012 , 08:00 , door P.J. Cokema

Een voor de hand liggende keuze vandaag: eieren. Pasen is het enige feest waar iedereen zijn creativiteit op de vierkante centimeter kan botvieren. Het enige feest waar zichtbaar wordt dat in iedereen een kunstenaar schuilt. Pasen is eigenlijk de metafoor van “Kunst maken? Dat kan mijn kind ook!”

De “echte” kunstenaars gooien terug met eieren, waaraan je meteen ziet dat een “kunstei” maken toch niet zo eenvoudig is. Geïnspireerd door “The Egg Across XX Century Visual Art” van fotograaf Sergio Bertolini (afbeelding hierboven), gaan we eieren zoeken in de wereld der kunsten.

Op doek kom je het ei vooral tegen in de stillevens van oude meesters. Het ei was zelden hoofdonderwerp. Op zijn website verzamelt de Portugese schilder José Manuel Santiago Ribeiro surrealistisch werk, waarmee hij regelmatig tentoonstellingen in Coimbra organiseert. Daar vinden we heel wat bijzondere eieren op doek.

Wie op internet paaseieren gaat zoeken stuit al gauw op het Fabergé-ei. Een juweeltje van een ei, dat echter weinig met kunst te maken heeft. De goudsmid Peter Carl Fabergé kreeg van Russische tsaren de opdracht prestigieuze eieren te maken, die zij als paascadeautje konden weggeven. Wie anders dan Jeff Koons heeft zo zijn eigen visie op het bling-bling-ei.
Museum Boijmans van Beuningen wist een van zijn gigantische eieren te bemachtigen en stelt “Baroque Egg With Bow” drie jaar lang ten toon. Wie een paar miljoen euro van dichtbij wil zien, moet er eens naar gaan kijken.

Foto: copyright ok. Gecheckt 28-09-2022

Kunst op Zondag | Armoede

1 april 2012 , 08:00 , door P.J. Cokema

Sargasso hackt armoede. Kunst heeft een bijzondere relatie met armoede. Op de eerste plaats zijn daar het hardnekkige clichés van de kunstenaar die in armoede leeft en dat armoede tot mooie kunst kan leiden. Ten tweede is armoede een onderwerp dat als de kunstenaar het aanraakt, het eveneens clichématig wordt verbeeld. Anders gezegd: armoede wordt in de context van kunst vaak geromantiseerd. Variërend van Dickensachtige zieligheidsprenten tot stoer realistische portretten van de werkende klasse.

Er zijn uitzonderingen. Neem de werkloze Ierse kunstenaar Frank Buckley. De man is steenrijk. Hij bezit biljoenen euros. Afgekeurde, versnipperde en tot bakstenen samegeperste euros. Hij heeft er zijn huis van gemaakt.

Move for life brengt kunst in de openbare ruimte. De organisatie heeft een aantal beroemde kunstenaars gevraagd statements te ontwerpen tegen armoede, geweld, aids, racisme en milieuvernietiging. Vrachtwagens worden ermee opgetuigd en zo brengt Move for life kunst naar het publiek. Hier een truck met een ontwerp van Jochen Gerz.

Fotograaf Stefen Chow en econome Hy Lin werken aan The Poverty Line, ofwel de armoedegrens. Op fotos wordt vastgelegd wat in bepaalde landen aan eten te koop is, voor een bedrag dat gelijk staat aan wat daar de armoedegrens is. In Japan ziet dat er dan zo uit.

De zaak van naam en geboortedatum

31 maart 2012 , 13:00 , door P.J. Cokema

In 1992 komt persoon 1, na verblijf in twee andere landen naar Nederland.
Na 5 weken wordt asielverzoek gehonoreerd. Na 3 jaar wordt persoon genaturaliseerd.
Na 14 jaar bleek gelogen te zijn over naam en geboortedatum.
Minister concludeert dat Nederlanderschap onrechtmatig is verkregen en niet geldig is.
Kabinet besluit, ondanks foute gegevens, dat persoon NL staatsburgerschap mag behouden.

In 2003 komt persoon 2, na verblijf in 2002 in één ander ander land naar Nederland.
Na 4 jaar wordt asielverzoek afgewezen.
Na 8 jaar komt in het nieuws dat gelogen is over naam en geboortedatum.
Minister verklaart fouten niet zwaar aan te rekenen.
Na 10 jaar verklaart dezelfde minister dat fouten zullen leiden tot uitzetting van persoon.

De leugens van persoon 1: geboortedatum verschilt drie jaar met echte datum. Er is de naam van overgrootvader opgegeven in plaats van naam van vader en/of moeder.
De leugens van persoon 2: geboortedatum verschikt enkele dagen met echte datum. Er is de naam van de vader opgegeven in plaats van de moeder.

Er zijn aardig wat overeenkomsten. De verschillen?
Persoon 1 was 23 jaar bij binnenkomst in Nederland en 37 toen ophef over de leugens de kop op staken. De 2e persoon was 9 jaar bij binnenkomst en 18 toen ophef over de zaak begon.
Persoon 1 kwam uit een land dat in burgeroorlog was en nog steeds is. Persoon 2 kwam uit land waar in 2002 een burgeroorlog wordt beëindigd met een staakt-het-vuren en waar sindsdien aan de wederopbouw van het land wordt gewerkt.

VVD worstelt met vreemde smetten

28 maart 2012 , 22:50 , door P.J. Cokema

Staat vooral het CDA te boek als een partij die regelmatig last heeft van dissidenten, de VVD lijkt die status over te nemen.

Nog los van kritische VVD’ers (artikel NRC) die de vriendschap met de PVV met lede ogen aanzien, een ander bezuinigingsbeleid voor ogen hebben of het democratische gehalte van de partij zien verdampen, lijkt het dossier vreemdelingen een hoog ‘Koude Oorlog’-gehalte te hebben. Generaliserende hardliners tegenover genuanceerde humanitairen.

Na het echec van Verdonk en het vertrek van Wilders hebben de haviken binnen de VVD geenszins ruimte verloren. Sterker nog: ze voeren de boventoon en lijken aan winnende hand, als het gaat om Nederland van ‘vreemden smetten vrij’ te maken. Daar beginnen steeds meer VVD’ers genoeg van te krijgen.

Twee VVD-burgemeesters verklaren zich tegen handhaving van een illegalenquotum.
In 23 gemeenten zijn 58 VVD raadsleden voor een kinderpardon. In 2 gemeenten was VVD-fractie mede-indiener van een ‘motie kinderpardon’ en 10 van die gemeenten horen tot de 45 gemeenten met een VVD- burgemeester, die minister Leers een brief (gaan ) schrijven met het dringende verzoek de initiatiefwet van PvdA en CU aan te nemen.
In 2010 kwam een VVD wethouder in Tiel op voor een asielzoekersgezin en voerde actie bij het asielzoekerscentrum in Ter Apel en vergeleek het centrum met een concentratiekamp. Quote van deze wethouder in het Haarlems Dagblad: Ik heb gezegd: ’Als ze er over drie maanden nog zitten dan haal ik ze terug’.

Kunst op Zondag | Bomen

25 maart 2012 , 08:00 , door P.J. Cokema

Afgelopen woensdag werd de Nationale Boomfeestdag gehouden. Amper in het nieuws geweest, maar wie kinderen heeft zal misschien getuige zijn geweest van het enthousiasme waarmee nieuwe aanplant in de grond werd gestoken. Dit jaar was het thema ‘Bomen (be)leven’. Hoe doen kunstenaars dat?

Op de afbeelding hierboven maakt een kind excuses aan een gekapte boom. The Apology van Mark Ryden.

Kunstenaars werken vooral met dode bomen of met materiaal waarvoor bomen zijn gesneuveld. Aardig contrast is dit ‘Monument voor te jong gevallen bomen’ van Andre van der Linden,in 1971 geplaatst op het Amsterdamse Frederiksplein.

Meer monumentaal werk van reeds gevallen bomen. Giuseppe Penone hakte omzichtig de binnenkant weg, zodat er een nieuw boompje verscheen.

Alastair Heseltine verwerkte de takken en houtblokken tot dit monument.

Een boom mag nog zo indrukwekkend, groot of robuust lijken, wanneer de mens wil gaat de boom plat. Naoko Ito symboliseert de kwetsbaarheid en zet hier wellicht de toekomst van de boom neer?

Luk van Soom benadert dat anders. Zijn ‘Noli me tangere’ (Raak me niet aan) is van staal. In de 10 meter hoge boom vormen verkleurende lampen de bladeren.

Met takken en twijgen maken Agnieszka Gradzik en Wiktor Szostalo beelden voor hun Tree Hugger Project. In diverse steden over de hele wereld zijn ze inmiddels te vinden. Hier ‘Lonely tree, lonely people’ in het Poolse Poznan.

Kunst op Zondag | Herschoenen

11 maart 2012 , 08:00 , door P.J. Cokema

Wat een troep. Dat kan mijn zoontje ook! Dat soort recensies zijn dubbel beledigend. Denigrerend wat het beoordeelde kunstwerk betreft en een ernstige onderschatting van zoontjes creativiteit. Mocht de recensent behalve een zoontje ook een dochtertje hebben, dan zit er wellicht een verborgen wijsheid in.

Troep dus. In Kunst op Zondag zullen we er vaker op terugkomen. Want naast verf, klei, brons en ander gebruikelijk materiaal, is het recyclen van troep een veel voorkomend expressiemiddel geworden.
We trappen af met schoeisel. Want kritiek, ook als het niet over kunst gaat, klinkt wellicht iets anders als je in andermans schoenen staat.

Oeps, dat was een wat zondagse, moralistische insteek. Excuses. De Tsjechische kunstenaar Petr Motycka heeft daar ook wel eens last van. Met ruim duizend gebruikte schoenen spijkerde hij het statement ‘Compulsion to refuse something that has been used’ aan de muur.

Dat hang je niet zomaar thuis aan de muur. De door Gwen Murphy bewerkte schoenen nemen minder plaats in en ogen wat vriendelijker.

Wie het web afstruint met de zoekterm ‘shoe art’ zal zien er wel vaker maskers worden gemaakt van schoenen. De Nederlandse Marja van Putten transformeert een stukje NL-erfgoed tot Afrikaanse maskers.

Niet alleen schoenen, ook onderdelen worden gerecycled. Nari Ward doet het met schoenveters.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Alle achterkamertjes openbaar

4 maart 2012 , 16:00 , door P.J. Cokema

Rutte, Verhagen en Wilders gaan het de komende dagen over ons hebben. Traditiegetrouw gebeurt dat achter gesloten deuren. Ze sluiten zich op in het Catshuis. Als je het over anderen wilt hebben, kun je daar geen pottenkijkers bij gebruiken natuurlijk.

Ze gaan het niet over ons, maar over cijfertjes hebben? Jawel, en de cijfertjes die het illustere trio op hun rij zet, bepalen hoe ons leven de komende tijd er uit gaat zien. Toen Rutte I in oktober 2010 aan het werk toog, waren er 394 duizend werklozen. In januari van dit jaar waren er 487 duizend werklozen. Zo’n 93 duizend mensen hebben dus ervaren wat het voor hen betekent als het kabinet het over cijfertjes heeft.
En dan hebben we het maar niet over de duizenden mensen wiens koopkracht achteruit is gegaan. Of de duizenden mensen die hun bibliotheken, buurthuizen, kinderspeelplaatsen of zwembaden zagen verdwijnen. Het is maar een greep uit de vele gevolgen van Ruttes cijfertjes.

Ondertussen speculeren de media wat de heren zullen doen. Wie sluit welke compromissen? Hoe groot zullen de volgende bezuinigingen zijn? Zodra dat bekend is, volgen de analyses, die grotendeels ook speculatief zullen zijn. Omdat de heren er erg goed in zijn niet het achterste van hun tong te laten zien. Er is maar één manier om zelf een onafhankelijk oordeel van de besprekingen te maken: we moeten er zelf bij kunnen zijn.

Bij andere democratische vergaderingen is dat heel gewoon. De Tweede Kamer kent de publiek tribune en plenaire vergaderingen worden ook rechtstreeks uitgezonden. Ook sommige commissievergaderingen zijn online direct bekijken.
De Eerste Kamer kent ook een publieke tribune, maar geen online optie. Commissievergaderingen zijn niet openbaar.
Bij Provinciale Staten en gemeenten is de openbare toegankelijkheid wisselend. Raadsvergaderingen zijn altijd openbaar, maar de vergaderingen van Gedeputeerde Staten en colleges van B&W weer niet. Wel is het in toenemende mate mogelijk vergaderingen van PS en gemeenteraden live te volgen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 18-02-2022

Zes oneigenlijke argumenten tegen motie kinderpardon

4 maart 2012 , 10:00 , door P.J. Cokema

In 110 gemeenten is de ‘motie kinderpardon’ aangenomen. Een motie waarin colleges van B&W wordt opgedragen bij minister Leers er op aan te dringen de initiatiefwet van PvdA en ChristenUnie, de zogenaamde wortelingswet (pdf) aan te nemen. Ruim 32% van alle gemeenten stemden voor de motie, zo’n 5,3% was tegen en 0,48% trok de motie in wegens te weinig steun in de gemeenteraad. De laatste stand in dit exceldocument, met vermelding van bronnen en diverse details.

GroenLinks parlementariër Tofik Dibi kwam op het idee de steun van gemeenten te vragen. In de meeste plaatsen heeft deze partij dan ook de motie ingediend. Vaak met steun van PvdA en CU, maar ook van lokale partijen.
De lokale CDA-fracties reageren verdeeld, maar in Maastricht was het juist deze partij die zelf een motie indiende. In sommige andere plaatsen waren CDA’ers medeondertekenaars van de motie. De meerderheid van de VVD-fracties zijn tegen. Toch kwam het in negen gemeenten voor dat in totaal 17 VVD’ers voor de motie stemden.

De tegenstemmers brengen een aantal argumenten in, die stuk voor stuk zijn te ontzenuwen. Laten we ze eens doornemen.

1. Veel gehoord argument is dat een eventueel ‘kinderpardon’ geen onderwerp is voor de gemeenteraad.
Het is waar dat het asielbeleid een taak van het Rijk is. Is daarmee de kous af? Nee. Al ruim 10 jaar liggen gemeenten in de clinch met het Rijk over diverse consequenties van dat beleid. Niet alleen omdat gemeenten als eerste met de zogeheten schrijnende gevallen worden geconfronteerd of met dakloze asielzoekers kregen te maken. Ook omdat de gemeenten betrokken zijn bij een deel van de uitvoering van het asielbeleid. Dat kan om huisvesting gaan, of leerlingenvervoer, ook van minderjarige asielzoekers die in afwachting van uitzetting zijn.

Kunst op Zondag | Snijden en snoeien

4 maart 2012 , 08:00 , door P.J. Cokema

Snijden tot op het bot. De komende week zullen het kabinet en haar partner in gedoogzaken alle creativiteit aan moeten wenden om te bezuinigen zonder kiezers te verliezen en de Europese commissie over zich heen te krijgen. Snijden en snoeien is geen kunst, als het niets oplevert. Doen kunstenaars het beter dan het kabinet?

De Australische kunststudent Nicholas Manion snijdt ook in geld en vormt er de skylines van diverse steden mee.

De afbeelding boven dit artikel is werk van Peter Callesen. Hij snijdt in papier en karton. Meer werk van hem vind je hier.

Papier is natuurlijk het makkelijkste materiaal om in te snijden. De Japanse Noriko Ambe doet het met hele stapels papier en boeken.

Karen Sargsyan maakt met mes en schaar complete installaties.

Snijden moet je met veel geduld en precisie doen. Een welhaast meditatief klusje. Gaan Rutte, Verhagen en Wilders de komende dagen net zo te werk als Mikito Ozeki?

Het kabinet snijdt in alles. Wat pakken kunstenaars nog meer aan dan alleen papier? Met mes en scalpel bewerkt Georgia Russell foto’s.

Ook Karin Arink bewerkt foto’s, maar snijdt ook in kleding stukken. Hier ‘X-pose (yourself to me)’ uit 2001.

Kunst op Zondag | Volg de leider

26 februari 2012 , 08:00 , door P.J. Cokema

De PvdA zoekt een nieuwe leider. Eentje die een grote schare volgers aan de partij weet te binden. Gaat het nu om leiderschap of volgzaamheid?

Sommige kunstenaars brengen leiderschap in verband met blindheid. De afbeelding hierboven is het ‘Follow the leader’ van Andre Dluhos.

Toen in de V.S. de discussie woedde of het land Irak moest binnenvallen, maakte Gil Scullion de installatie ‘Follow the leader’. Hier het onderdeel ‘Blind leading the blind’.

Het ‘Follow the leader’ van de in de V.S. geboren, maar in Iran grootgebrachte Hesam Rhamanian.

Erg groot vertrouwen in het volgen van leiders, komt je in de kunst niet tegen. We hadden hem al eerder in KOZ: Isaas Cordal, die in steden minifiguurtjes plaatste in zijn project ‘Follow the leader’.

De street art kunstenaar Señor X maakt op zijn manier duidelijk dat je leiders niet te veel moet vertrouwen.

De Nederlandse kunstenaar Dennis Teunissen schilderde het perspectief van blinde volgzaamheid.

Anderen menen dat leiderschap alleen gedijt als er een massa is die volgen wil. Hier de bronzen, met rode verf bewerkte beelden van John Tuomisto-Bell.

De in Cuba geboren, later naar Miami uitgeweken Alain Guerra en Neraldo de la Paz recylcen allerlei afval in hun kunst. En maken zo een in lompen gehulde massa, die achter de leiders aansjokt.

Kunst op Zondag | Vluchtkunst.

19 februari 2012 , 08:00 , door P.J. Cokema

Asielminister Gerd Leers vangt voortaan liever vluchtelingen met een ‘integratieperspectief’ op. Zou hij kunstenaars daartoe rekenen? Waarschijnlijk niet. Misschien moet Leers er aan worden herinnerd dat we het Wilhelmus aan een gevluchte schrijver/dichter hebben te danken. Oude Hollandse meesters als Frans Hals en Pieter Claesz kwamen als vluchteling naar Haarlem. De ouders van de in Keulen geboren dichter en toneelschrijver Joost van den Vondel waren vluchtelingen. Beeldhouwer Albert Termote, oorlogsvluchteling, maakte het Radiomonument, symbool van de eerste radioverbinding tussen Nederland en Indonesië.

Met die geschiedenis in gedachten, is Leers misschien wel te bewegen tot een kunstenaarspardon. Je weet maar nooit welke grote werken kunnen ontkiemen, die aan de grens worden tegen gehouden of nu nog gevangen zitten in asielzoekerscentra. Niet integreren, maar intrigeren zou leidend moeten zijn. Gelukkig zijn een aantal ooit gevluchte kunstenaars dat ellendige stadium voorbij en kun je hun werk bekijken in verschillende exposities.

“Het verleden is het land waaruit wij allen emigreren.” Een citaat Senad Alic, wiens werk tot 24 maart te zien is in Diversity & Art in Amsterdam. Omdat het verleden het verleden is, geen tekst en uitleg over de geboortelanden van de kunstenaars. En of de titels van de werken associëren met vluchten, laat ik aan de verbeelding van de lezer over.
Senad Alic – Zwemles.