Nils von der Assen, auteur op Sargasso

Mathari en de 40 ‘gekken’, Lumumbaville en Rwandese renners

15 mei 2013 , 10:19 , door Nils von der Assen

ACHTERGROND - Na een poosje radiostilte weer een Elders Afrika, met deze week aandacht voor ontsnapte patiënten in Kenia, een nieuw Lumumbaville en Rwandese wielerhelden.

Noodtoestand in Nigeria, ik weet het, maar nu even niet. Ik heb het gevoel dat Boko Haram zo’n beetje de meest gebruikte term is sinds ik met m’n Afrikastukjes begon, en, u ziet het, ik ben er alweer ingetuind. Good luck, Jonathan.

Beter te beginnen in Nairobi, waar veertig psychiatrische patiënten tegelijk over the cuckoo’s nest vlogen. Gekken? Geniale, misschien. Mathari Mental Hospital, het grootste in Kenia, is een zwaarbewaakte instelling. De grootschalige ontsnapping is volgens een politiewoordvoerder minutieus voorbereid; eigenlijk wilden er zeventig man uitbreken. In de sterke CNN-documentaire Locked Up and Forgotten (2011) werd Mathari al – terecht – afgeschilderd als een helhol.

Zijn dood was als een Bondfilm zonder happy end met héél veel geniepige bad guys. Ruim vijftig jaar na de moord op Patrice Lumumba, de eerste president van de Democratische Republiek Congo, gaat het land als eerbetoon aan “een groot Congolees staatsman” een heuse Lumumba-stad uit de grond stampen. Lumumbaville kan er, zo benadrukt men, alleen komen met behulp van financiële steun uit het westen. Persoonlijk weet ik niet of een met Brits, Amerikaans, Frans of misschien wel Belgisch (bloed)geld gefinancierde ‘erestad’ me aan het lachen of aan het huilen maakt.

Foto: Riccardof (cc)

Liberté, burgerbloedbad en de Queen of Taarab

24 april 2013 , 09:00 , door Nils von der Assen

ELDERS - In deze Afrika-aflevering aandacht voor de Moulin-Fourniers, een behoorlijke geweldsoprisping in Noord-Nigeria en het overlijden van een vrouw die niet dood leek te kunnen.

Blij, opgelucht en bebaard. Zo bevestigde vader Moulin-Fournier afgelopen vrijdag zijn vrijlating (en die van zijn vrouw, kinderen en broer) aan de Franse president Hollande. Over het lot van de familie die sinds 19 februari door Boko Haram-rebellen werd vastgehouden in het noorden van Kameroen, werd sinds hun gevangenneming angstig gespeculeerd en de afgelopen weken in het geheim gediscussieerd. Het wachten is nu op nieuws rond het hoe en waarom van de sissende afloop.

Im Norden nichts neues voor Nigeria, want datzelfde Boko Haram richtte op de dag van de vrijlating een bloedbad aan in de vissersstad Baga. De bommen en granaten van de moslimextremisten kostten liefst 185 mensen het leven; burgers werden tijdens de aanval – die oorspronkelijk tegen het leger gericht was – gebruikt als menselijk schild. Wat kan ik er verder over zeggen? Niets. Dat het verschrikkelijk is, ja.

Ten slotte: natuurlijk kan ik het hebben over de aankomende(?) verkiezingen in Zimbabwe – en de dinosaurus die zijn onderdanen toespreekt – maar in die poppenkast heb ik nu even helemaal geen zin. Wat hier in Tanzania de afgelopen anderhalve week nu écht het nieuws heeft gedomineerd, is de dood van Bi Kidude. Wie? Bi Kidude, een zang- en paradijsvogel van Zanzibar die bij leven al een taarab-legende was, in de jaren twintig begon met optreden en alles bij elkaar meer dan een eeuw leefde. Easy listening vindt u taarab wellicht bepaald niet, maar bedenk dat deze gezongen Swahili-poëzie in Oost-Afrika mannen, vrouwen en misschien ook kinderen tot tranen toe roert. Ik was bij het laatste live-optreden van de oude Bi – over wie een prachtige documentaire gemaakt is – en voelde me volmaakt gelukkig toen die honderd miljoen rimpels even naar me leken te glimlachen.

Foto: ANGELOUX (cc)

Uhuru in office, de Big Man en einde kameel

10 april 2013 , 10:00 , door Nils von der Assen

ACHTERGROND – Ook in Afrika doet april wat –ie wil. Deze week aandacht voor de beëdiging van Uhuru, de ‘coup de CAR’ en (het einde van) de kameel van Hollande.

Alles bij elkaar waren het gewoon stomvervelende uren tv. Na een in de soep gelopen experiment met elektronisch stemmen, de daaropvolgende telchaos, een dreinende verliezer en een rechtszitting die van advocaten en rechters Bekende Kenianen maakte, werd Uhuru Kenyatta gisteren dan eindelijk ingezworen als president. In een voetbalstadion. De manier waarop de verschillende eregasten ‘live’ werden onthaald had iets potsierlijks (“Ladies and gentlemen… All the way from Zimbabwe… His Excellency: Robert MUGABE! – en dan gejoel van de volle tribunes), maar Kenyatta is in office en dat is tenminste iets. Nu maar zien wat het ICC tegen hem en vice-president William Ruto kan uitrichten.

Dan de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR), waar Michel Djotodia als interim-president uit de slangenkuil tevoorschijn kwam. Qua bouw alvast een Big Man, maar verder weten we (nog) niet zo veel van ‘m. Djotodia vertelt iedereen die het horen wil dat hij, mocht hij bij de komende verkiezingen niet tot president worden verkozen, direct een stap terug doet. Gezien de staat van afbraak waarin het land verkeert – in Bangui zijn nog maar twee ziekenhuizen in bedrijf – wordt het organiseren van verkiezingen hoe dan ook een lange, vervelende, bijkans onmogelijke onderneming.

Foto: Michael B. (cc)

Bosco, Boko, Bono

20 maart 2013 , 07:09 , door Nils von der Assen

ACHTERGROND – In de nieuwe etappe van onze Afrikaanse tour de overgave van een waanzinnige schurk, aanslagen in Nigeria en Somalië en een inventieve leeuwenlamp.

He won’t be back, en dat is maar goed ook. Na jaren van plunderen, moorden en kindsoldaten ronselen hees de gevreesde warlord Bosco Ntaganda afgelopen maandag eindelijk de witte vlag. Hij stond al sinds 2006 op de most wanted-lijst van het Internationaal Strafhof, maar waarom hij zich nu ineens zelf de Amerikaanse ambassade van Kigali binnenwandelde is velen een raadsel. “Heeft hij dus toch een geweten”, aldus Tharcisse Karugarama, minister van defensie van Rwanda, maar dat lijkt een pot-ketel-verwijtje: Rwanda wordt er zelf al jaren van verdacht Ntaganda’s rebellengroep – de beruchte M23 – op allerlei manieren te steunen. Den Haag heeft er een knots van een boef bij.

Dan: autobommen en nog eens autobommen. In de noordelijke Nigeriaanse stad Kano werden maandag 22 mensen gedood toen twee zelfmoordterroristen beladen met explosieven op een busstation inreden. Kano is hoofdzakelijk het domein van moslims, maar het busstation bevond zich een (overwegend) christelijke wijk. De aanslag is nog niet opgeëist, maar gezien het feit dat Boko Haram in het recente verleden al flink huishield in de stad, laten de daders zich raden. Mad Monday begon met Al Shabaab, dat met een soortgelijke aanslag dood en verderf zaaide in Mogadishu. De terroristen hadden het naar verluidt gemunt op de Somalische veiligheidschef, die wel gewond raakte, maar de aanval overleefde.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Pole-position Uhuru, lekker puh en kikker in je bil

6 maart 2013 , 07:35 , door Nils von der Assen

ELDERS - ACHTERGROND – Deze week op woensdag Afrikadag aandacht voor Kenia’s nieuwe president, Zimbabwe’s ongastvrijheid en Tanzania’s briljante tweeling.

Volgende week is zijn dossier aan de beurt in Den Haag, maar voorlopig koerst Uhuru Kenyatta af op een verkiezingszege. Met 53 procent van de stemmen ligt de zoon van Kenia’s eerste president aardig voor op zijn rivaal Raila Odinga, al is nog maar iets meer dan 40 procent van de stemmen geteld. Net als vijf jaar geleden gaan de verkiezingen gepaard met geweld en spoiled ballots, maar de opkomst (70 procent van het electoraat vond zijn weg naar de fysieke of elektronische stembus) is reden tot optimisme. In de race om het presidentschap en het bijbehorende mediaspektakel (voor het eerst werden debatten live op tv uitgezonden) speelt technologie een grote rol; lees dit stukkie uit de Wall Street Journal maar eens. Volgende week meer.

Over verkiezingen gesproken. De dinosaurussenregering in Zimbabwe heeft verklaard geen westerse waarnemers toe te laten als er wordt gestemd over haar constitutie en (nieuwe?) leider. Volgens de minister van buitenlandse zaken zijn de EU en Verenigde Staten niet objectief en zullen ze er alles aan doen om ervoor te zorgen dat de al sinds 1980 aan het roer staande Robert Mugabe afgeserveerd wordt. En daarbij: “Wij worden toch ook niet uitgenodigd op hun verkiezingen?” Touché, man.

Foto: Riccardof (cc)

Fransen in het nauw (x2) en cinema in Ouagadougou

27 februari 2013 , 11:17 , door Nils von der Assen

ACHTERGROND – Deze week van Afrikaanse bodem een keur aan kijk- en luistertips, alsook aandacht voor Fransen op hete kolen. Nope, géén Pistorius. Daar worden we toch al mee doodgegooid, nietwaar?

Zo vier je vakantie in Kameroen, zo grijpt Boko Haram je bij de kladden. Een familie van zeven avonturiers wordt vermoedelijk vastgehouden in het (islamitische) noorden van het land, of in Nigeria, thuishaven van de rebellenbeweging. Parijs zet vanzelfsprekend z’n war face op en weigert iedere vorm van onderhandeling. Boko Haram op zijn beurt dreigt de ongelukkigen (drie volwassenen en vier kinderen) een kopje kleiner te maken als hun eisen – de vrijlating van gevangenen – niet worden ingewilligd.

Een flink eind naar het noordwesten, in Mali, ontvouwt zich het gevreesde guerrilla-scenario. The shit has hit the fan, want keiharde gevechten zijn inmiddels aan de orde van de dag een snelle Franse terugtrekking lijkt er voorlopig niet in te zitten. Hier nog een heldere analyse van Time Magazine.

Persoonlijk sidder ik nog na van een weergaloos muziekfestival op Zanzibar, een moveable feast met een indrukwekkende stoet goeie Afrikaanse bands. Luister eens naar het Zimbabwaanse Mokoomba, of de Burkinabé/Amerikaanse combi Burkina Electric. Khaira Arby, Cheik Lô en Atongo Zimba (“In heaven there is no beer”) lieten zich ook van hun beste kant zien. Als je er dan toch voor gaat zitten, huil dan met me mee om de overleden echtgenoot van Neria, en bekijk de meest recente aflevering van Tegenlicht. Ter afronding van dit chaotische allegaartje een interessant stuk over censuur in de Afrikaanse kunsten – naar aanleiding van het FESPACO filmfestival dat nu aan de gang is in Ouagadougou. En, bijna vergeten: Botswaanse metalheads!

Foto: Justin Hartman (cc)

Nigeriaanse vreugde, skypende Uhuru en een profetie

13 februari 2013 , 08:42 , door Nils von der Assen

ELDERS - Aandacht voor Nigeriaanse vreugdetaferelen, het tv-debat in Kenia en een Afrikaan in het Vaticaan.

Lagos is geen stad. Het is een gillende, trillende, schurende en op zichzelf draaiende planeet waar vol volume de norm is en oerend hard een volslagen nieuwe betekenis krijgt. Graag maak ik me voorstellingen van de gekte die zich van deze metropool meester moet hebben gemaakt na het laatste fluitsignaal van de Afrika Cup-finale, die de Super Eagles door een hoogstandje van Sunday Mba in hun voordeel beslisten. Dit soort observaties prikkelt toch de verbeelding.

Wij ook met ons gemiemel over zestien miljoen bondscoaches. In Nigeria zijn het er 170 miljoen. De stoel van de capo di tutti capi is heilig, maar vooral heet. Stephen Keshi, de man die in 1994 aanvoerder was van het laatste Nigeriaanse team dat het toernooi op z’n naam schreef en de trofee nu ook als coach pakt, wordt bijkans heilig verklaard. En grote kans dat zijn spelers na de prijsuitreiking hun bonus zijn gaan ophalen.

Dank dat u mij heeft toegestaan voor één keer met een bijzaak te beginnen. Nu dan Kenia, waar afgelopen maandag voor het eerst een (op tv uitgezonden) verkiezingsdebat werd gehouden. Hier geen ‘doe eens normaal man’ en onbeholpen jij-bakken, maar geslepen messen en getoonde tanden. Raila Odinga, die voorop gaat in de peilingen vroeg zich bijvoorbeeld hardop af hoe zijn rivaal Uhuru Kenyatta en diens running mate William Samoei Ruto het land vanuit Den Haag denken te gaan leiden. ‘Skypen lijkt me onpraktisch.‘

Foto: Martha de Jong-Lantink (cc)

Bevrijde brandhaard, @HSMPRESS en Dos $anto$

30 januari 2013 , 10:00 , door Nils von der Assen

ELDERS - Deze week vanuit Afrika de pijn en verlossing van Timboektoe, Twitterlamme terroristen, een schatrijke presidentsdochter en op de tafel dansende Kaapverdianen.

Ze zijn weg, maar with a bang. Tien maanden lang hadden aan Al Qaeda gelieerde godsdienstwaanzinnigen Timboektoe in hun greep. Maandag slaagden Franse en Malinese troepen erin de strijders uit de historische stad te verjagen, maar op weg naar de uitgang hadden de terroristen nog één laatste rattenactie in huis. Geheel volgens de gebruikelijke methode zetten ze de fik in een paar gebouwen waarin zich onbetaalbare cultuurschatten bevonden. Dát er weer oude teksten verloren zijn gegaan is zeker, maar er heerst onduidelijkheid over de vraag op welke schaal. Zo komen het Ahmed Baba-instituut en het University of Cape Town Timbouctou Manuscript Project met tegenstrijdige verklaringen. In een interessant essay stelt Eildert Mulder dat wie een manuscript verbrandt, in feite de schrijver ervan opnieuw doodt. Naast de rouw om het vergane erfgoed en de moord op de oude meesters is er, uiteraard, vreugde: de levenden leven en zijn vrij! De orde, die is nog niet hersteld: naar verluidt zijn plunderingen in volle gang.

Verder zwaaien we met z’n allen naar @HSMPRESS. Huisregels zijn huisregels, toch, Al-Shabaab? Twitter deelt de rode kaart uit wegens door @HSMPRESS geuite bedreigingen. Hè hè. Persoonlijk vraag ik mij af waarom de heren en dames tweetbazen die paar klikjes niet veel eerder uitvoerden. Misschien om de duizenden volgers van het account niet op de kast te jagen? Als reactie schreeuwde een woordvoerder nog even boo-ya naar de op Twitter veel minder populaire christenhonden. Ha!

Foto: BBC World Service (cc)

Omsingeling, Franse uitdagingen en de Kidiaba

23 januari 2013 , 09:59 , door Nils von der Assen

ELDERS - Na twee weken radiostilte weer bericht uit Afrika, waar Eritrese soldaten met de vuist op tafel sloegen, de Sahara een strijdtoneel blijft en men in de ban is van de bal.

Eerst maar even een persoonlijke noot. Het is de bedoeling dat de Afrika-aflevering van Elders in de Wereld elke woensdagochtend verschijnt. Door verschillende zaken rondom mijn eigen verhuizing naar Tanzania – de reis zelf en, eenmaal daar, langdurige stroomuitval – kwam ik er de voorbije twee weken niet toe op tijd een stuk te posten. Nu heb ik alles weer op ’n rij en bericht ik u rechtstreeks vanuit de snelgroeiende metropool Dar es Salaam!

Even had het iets weg van een nieuwe coup d’état, de omsingelingsactie die een groep opstandige soldaten van het Eritrese leger afgelopen maandag uitvoerde. In de hoofdstad Asmara parkeerden de muiters hun tanks voor het Ministerie van Informatie en eisten de vrijlating van alle politieke gevangenen in het land. Dat zijn er nogal wat: wie het zich in Eritrea in het hoofd haalt ook maar tegen de schenen van het establishment te blazen, belandt al achter slot en grendel. Zo’n vaart als in de Centraal-Afrikaanse Republiek lijkt het (voorlopig) echter niet te lopen: de staatsmedia zenden weer uit, de blaffende honden zijn terug in hun hok en de almachtige baas doet alsof er niets gebeurd is. En toch, en toch. De actie lijkt te zijn geïnitieerd door een voormalig oorlogsheld die eind vorige eeuw de Ethiopiërs bevocht en nu democratische hervormingen eist. Of in het haast Noord-Koreaans aandoende Eritrea op korte termijn écht iets zal veranderen, valt te bezien, maar áán is het, daar aan de Rode Zee.

Rampzalig nieuwjaar, rebellen en ivoorstropers

2 januari 2013 , 13:00 , door Nils von der Assen

ACHTERGROND - In de eerste Afrika-aflevering van 2013 staan we stil bij de stadionramp in Ivoorkust, Centraal-Afrikaanse rebellie en ivoorstroperij in Gabon.

Geen disco deze week, eerder een treurmars. Een nieuwjaarsviering in Ivoorkust eindigde gisterochtend in een regelrechte tragedie. In het Felix Houphouët Boigny-stadion in Abidjan brak paniek uit onder de feestgangers, die sowieso al met veel te veel waren komen opdagen: 61 mensen werden vertrapt, nog ruim 200 raakten gewond. Nog steeds worden er kinderen vermist. Wat er precies is gebeurd, is nog onduidelijk, maar president Alassane Ouattara – die de viering zelf bekostigde – heeft aangekondigd de ramp direct te onderzoeken.

In de in 2011 verschenen documentaire The Ambassador gaat de Deense journalist Mads Brügger ‘undercover’ als diplomaat in de Centraal-Afrikaanse Republiek. Zijn verborgen camera brengt ondubbelzinnig in beeld hoe het land, ruim drie decennia na de onvoorstelbare zelfkroning van Empereur Jean-Bédel Bokassa (hier prachtig in beeld gebracht), nog altijd omgeven is met een diamantharde laag corruptie. In Brüggers documentaire wordt al voorzichtig gezinspeeld op een dreigende coup d’etat, en de nu al drie weken durende mars van een Centraal-Afrikaanse rebellengroepering richting hoofdstad Bangui zal niet met een sisser aflopen. Minstens tien steden in het land zijn nu in handen van de rebellen, die zich nu op schietafstand van Bangui bevinden. President Francois Bozizé heeft zich (‘I am a democrat‘) bereid verklaard zijn macht te delen met de oproerkraaiers, terwijl de Afrikaanse Unie druk doende is een vredesoverleg te organiseren. De rebellen weigeren vooralsnog iedere vorm van consensus met Bozizé. Franse (250) en Amerikaanse (50) militairen zijn inmiddels geland in ‘CAR’ en buurland Tsjaad om in te grijpen wanneer nodig.

Zuma, honing en goeie disco

19 december 2012 , 06:59 , door Nils von der Assen

ACHTERGROND - In het tweede rondje Afrika, naast een kleine knipoog naar Madiba, aandacht voor de herverkiezing van Jacob Zuma en knappe koppen om in de gaten te houden.

Mannen, vrouwen en kinderen der gehele wereld, adem uit! Nelson Mandela is aan de beterende hand. Naast een longinfectie zaten ook galstenen Madiba dwars, maar die zijn volgens doktoren van het privéziekenhuis waar de oud-president verblijft inmiddels verwijderd.

Dit hadden Mark Trollip, John Martin Keevy, Johan Prinsloo en Hein Boonzaaier vermoedelijk graag anders gezien. De vier waren erop uit de gehele top van het African National Congress “execution style” de lucht in te blazen tijdens het partijcongres dat gisteren in Bloemfontein plaatsvond, maar werden door de autoriteiten tijdig in de kraag gevat. Hun gedroomde onafhankelijke Boerenrepubliek komt er niet, zeker niet nu president Jacob Zuma nóg steviger in het zadel zit als partijleider van het ANC. De 70-jarige werd gisteren dus niet opgeblazen maar door zijn maatjes herkozen en heeft, mits hij gezond blijft natuurlijk, de macht in Zuid-Afrika tot het eind van het decennium in handen. In de rainbow nation is allang geen sprake meer van een democratie; van een idealistische vrijheidspartij is het ANC verworden tot een ondemocratische moloch die zijn met het pluche vergroeide derrière afveegt met de wil en mening van (arme) Zuid-Afrikanen. Dit blijkt nog maar eens uit de verkiezing van Cyril Ramaphosa tot Zuma’s deputy. Ramaphosa was als voormalig hoofd van de National Union of Mineworkers een van de voornaamste mikpunten van de woedende opstandelingen bij de Marikana-mijn.

Verkiezingen en voetbal in Afrika

12 december 2012 , 13:00 , door Nils von der Assen

ACHTERGROND - In de eerste Afrika-aflevering van Elders in de Wereld aandacht voor politiek oproer in Ghana en Mali, het zwijgen van Mandela en (de schoenveters van) de Zambiaanse über-Messi.

None is quiet on the western front. In een live gestreamde verklaring riep de Ghanese kiescommissie afgelopen zondagavond zittend president John Dramani Mahama uit tot winnaar van de verkiezingen die vrijdag en zaterdag zijn gehouden. Mahama, die hetNational Democratic Congress (NDC) vertegenwoordigt, is met 50,7% van de stemmen zijn rivaal Nana Akufo-Addo (47,7%) de baas. Of? Addo’s partij, de New Patriotic Party (NPP), schreeuwt moord en brand en beticht de verkiezingscommissie van manipulatie. Zaterdagavond al repte de secretaris-generaal van de NPP juist van een verkiezingszege van Akufo-Addo, die 51 procent van de stemmen zou hebben gekregen. Terwijl Mahama alvast verbaal het confetti-kanon afschoot tijdens zijn acceptance speech, deelde de NPP middels een statement op de partijwebsite een woedende uppercut uit. Wordt vervolgd, ja. Bij de buren is het gras immers nog rood van het bloed: twee jaar geleden liep een verkiezingsconflict in Ivoorkust gruwelijk uit de hand.

Dan Mali, waar het al code rood is sinds de militaire coup die in maart van dit jaar door rebellen werd gepleegd. Maandagnacht werd premier Cheick Modibo Diarra gearresteerd door legerofficieren die trouw zijn aan coupleider Amadou Sanogo. Prompt maakte Diarra, net toen hij op het punt stond op het vliegtuig naar Frankrijk te stappen, zijn aftreden wereldkundig. Door voor eigen rechter te spelen lapt het leger afspraken met de VN-Veiligheidsraad aan de militaire laars; in april droegen Sanogo cum suis de macht nog over aan een interim-(burger)regering en beloofden ze zich koest te houden. De sluwevossenstreek van maandagnacht komt net op het moment dat de VS spijkers met koppen beginnen te slaan wat betreft een militaire interventie in Mali. Ook Frankrijk en de Afrikaanse Unie zelf hebben al opgewonden geblaft. Wie bijt het eerst?