Max Molovich, auteur op Sargasso

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | De familie Kruys

3 oktober 2019 , 15:32 , door Max Molovich

Een paar weken geleden had mijn lief tandenstokers bij de HEMA gekocht. Ze leken erg op de tandenstokers die we altijd bij de JUMBO kopen. Kleine stukjes wit plastic met een buigzaam mintgroen borsteltje om mee tussen je tanden te raggen. Zijn de tandenstokers van de JUMBO net stevig genoeg om een volledige stookbeurt stand te houden, die van de HEMA bleken zo slap dat ze al na één keer heen en weer tussen linkerbovensnijtand en de daarnaast gelegen voortand, knakten en onbruikbaar waren. Binnen één stookbeurt versleet ik acht (8!) tandenstokers. En voor één doosje met daarin een stuk of dertig stokers, moest mijn vrouw een eurootje of vijf neerleggen. Waarom, dacht ik bij mezelf, waarom heeft dit in godsnaam bestaansrecht? Is er dan werkelijk niemand die even de moeite neemt om die stokers te testen? Of wordt zoiets vervaardigd in een verwaarloosde fabriek op het platteland van China door bejaarde vrouwtjes die van hun leven geen tandarts hebben gezien, laat staan dat ze weten waar een tandenstoker voor dient.

Een soortgelijk gevoel had ik toen ik onlangs toevallig bleef haken bij een aflevering van De Familie Kruys, een ‘dramady’ van Nederlandse bodem met in de hoofdrol niemand minder dan Linda de Mol. Waarom, in godsnaam, heeft dit bestaansrecht? Wie kijkt hiernaar? De lachband leek te bestaan uit mensen die met een pistool op hun hoofd gedwongen werden zich zo nu en dan te laten horen.

Zomergast Ivo van Hove koestert zijn geheimen

2 september 2019 , 03:22 , door Max Molovich

RECENSIE - ‘Je moet de draad helpen zijn juiste richting terug te vinden’ zei de Duitse vertaalster van Dostojevski in een fragment uit ‘Die Frau mit den 5 Elefanten’. Ze was een wit overhemd aan het strijken. De belangrijkste draad die ik in deze laatste aflevering van Zomergasten 2019 heb kunnen vinden, was die van het geheim. ‘Geheimen moet je koesteren’, zei zomergast Ivo van Hove. Zowel in het leven als in de kunst. Er moet iets zijn waar je net niet je vinger achter kan leggen. Dan pas wordt het interessant. ‘Dat wat je weet, dat weet je al.’ Wanneer je alles kan rationaliseren, betekent dit niet dat je iets goeds hebt gemaakt. Kortom: je moet iets aan de verbeelding overlaten. Dat geldt voor theater, maar ook voor Zomergasten.

Ivo van Hove noemt z’n toneelstukken gemaskerde autobiografieën, vertelde Janine Abbring aan het begin van de uitzending. Van Hove vroeg haar om dat serieus te nemen. Met zijn stukken zegt hij wat hij denkt, voelt en vindt. Maar Janine Abbring wilde tijdens deze uitzending het liefst ietsje verder gaan. Dat masker moest zakken.

Dat leverde een boeiend gesprek op vol met prikkelende antwoorden, maar soms wrong Abbring zich in al te moeilijke bochten om de ontmaskering te forceren. In de aanloop naar het fragment van Wong Kar Wai’s Happy Together, vroeg Abbring wat Van Hove ervan vond dat zijn vriend en vaste decorontwerper (sorry: scenograaf) zo nu en dan voor andere regisseurs werkt. Van Hove zei dat hij dit geweldig vond. Abbring geloofde het niet. Was hij niet bang dat zijn partner het ergens anders leuker vond? Ze haalde zelfs Bambi erbij, waarmee Van Hove de avond was begonnen. Sinds Bambi had hij toch verlatingsangst? Van Hove lachte het weg. ‘Dit spoor loopt vast’, zei hij. Maar Abbring pakte door. ‘Je vertelt heel veel persoonlijke verhaaltjes’, zei Abbring, ‘maar je stopt precies op het moment dat je wil dat het stopt en je vertelt nooit meer dan dat. Gaat dat masker nooit af?’ ‘Dat masker gaat heel vaak af’, zei Van Hove. Maar niet vanavond, zag ik Abbring denken, enigszins teleurgesteld.

Foto: © VPRO screenshot Zomergasten 2019 Ivo van Hove

Zomergasten 2019 | Ivo van Hove

1 september 2019 , 14:00 , door Max Molovich

NIEUWS - Let op: een recensie van deze aflevering leest u hier.

En toen was het alweer tijd voor de laatste aflevering van Zomergasten 2019. Waarin presentatrice Janine Abbring de Belgische, internationaal gelauwerde theaterregisseur Ivo van Hove ontvangt. Sinds 2001 is Van Hove directeur van Toneelgroep Amsterdam (het ITA-Ensemble sinds de fusie met De Stadsschouwburg Amsterdam), waarvoor hij uiteenlopende toneelstukken regisseerde zoals Angels in America (van Tony Kushner), De Dingen die Voorbij Gaan (naar het boek van Louis Couperus) en Opening Night, naar de film van John Cassavetes. Vermoedelijk niet geheel toevallig is die laatste titel, over een actrice die getuige is van de dood van een fan, ook de keuzefilm van Van Hove.

In zijn ‘ideale televisieavond’ zal Van Hove fragmenten laten zien ‘waarin mensen zich volledig overgeven aan hun passie, maar daar ook in falen’. Wanneer dit in het werk van Van Hove gebeurt, kan het haast gevaarlijk worden en word je als toeschouwer medeplichtig gemaakt.

Afgelopen kerstvakantie zag ik een reprise van The Fountainhead, naar het gelijknamige boek van Ayn Rand. Hierin speelt Ramsey Nassr de compromisloze architect Howard Roark. Het knappe vond ik dat het Nasr en Ten Hove lukte om mij mee te sleuren in een gedachtewereld waarvoor ik een diepe afkeer voel.

Recensie Zomergasten | Wanda de Kanter

26 augustus 2019 , 02:31 , door Max Molovich

RECENSIE - ‘Het belangrijkste is dat wat onzichtbaar is’, zei de piloot uit Le Petit Prince in het laatste fragment dat Wanda de Kanter liet zien tijdens de vijfde aflevering van Zomergasten 2019. ‘Wat je ziet is niets meer dan een schil’, zei de piloot ook nog. Eigenlijk verwoordt dat precies waarom ik Zomergasten bijna per definitie interessant vind: door drie uur lang te kijken naar een interview met één gast rondom hem of haar zelf uitgekozen beeldfragmenten, krijg je bijna zonder uitzondering een kijkje onder de schil. En vang je, met een beetje geluk, een glimp van het belangrijkste.

Het thema van de schil en de wereld die erachter schuilgaat, kwam vaker terug deze avond. Zie bijvoorbeeld het fragment uit Over de Streep, waarin leerlingen van het IJburg College na het horen van stellingen wel of niet over een streep moeten stappen. Zonder het van elkaar te weten hadden leerlingen te maken met pesterijen, geweld of een onveilige thuissituatie. Het punt van De Kanter: we weten zo weinig van elkaar, we moeten wat beter op elkaar letten. Proberen om onder de schil te komen. Om de schil eraf te pulken en de volledige mens te zien.

Hoe je dat doet, onder de schil komen, liet Paul de Leeuw zien in zijn interview met René Klijn over diens ziekte (aids) en naderende dood. ‘Met openheid, betrokkenheid en wezenlijke compassie’, zei De Kanter. En zonder het zwaarder te maken dan het is, want een aangekondigde dood is al zwaar genoeg. Dat hoef je niet extra aan te zetten met grote woorden en diepe zuchten. Als longarts die geregeld slechtnieuwsgesprekken moet voeren, vond ze dat ze veel kon leren van Paul de Leeuw.

Recensie Zomergasten 2019 | Maxim Februari

19 augustus 2019 , 02:17 , door Max Molovich

RECENSIE - ‘Als het mijn ideale televisieavond zou zijn, dan zou ik er zelf niet in zitten’, zei Maxim Februari aan het begin van deze vierde aflevering van Zomergasten 2019. Het leek me een echo van de opmerking van Groucho Marx niet bij een club te willen horen die hem als lid accepteert. Maxim Februari is een bescheiden mens. Maakt de dingen graag kleiner dan ze zijn. Het understatement is veruit z’n favoriete stijlfiguur.

Een vrij groot gedeelte van zijn leven was hij ook lid van een club waar hij niet toe wilde behoren: als vrouw terwijl hij zich man voelde. Omdat er zoveel soortgenoten zijn die niet in de schijnwerpers staan, voelt Februari zich zo nu en dan geroepen om een en ander nader te belichten. Maar liever praat hij er niet over. Wanneer het onderwerp reeds met het derde fragment ter sprake komt, merk je zijn terughoudendheid erover te praten en zijn behoefte om de ingreep en impact zo klein mogelijk te maken. Na het fragment uit Crossing the Concourse over pianiste Sarah Buechner die geboren was als David Buechner, laat Februari een kleine tube zien waarin de testosteron zit die hij dagelijks op zichzelf moet smeren. Zoveel stelt het allemaal niet voor. ‘Het is een privékwestie die je even in de buitenwereld moeten aankaarten. Je moet zeggen dat je een andere naam hebt, maar verder hoeft er niet zoveel.’

Zomergasten 2019 met Maxim Februari

18 augustus 2019 , 14:00 , door Max Molovich

COLUMN - Lees hier de recensie.

Vanavond is schrijver/filosoof/jurist Maxim Februari de vierde gast in Zomergasten 2019. Ik leerde hem kennen in 2009 tijdens een uitzending van Dit Was Het Nieuws, toen hij nog een zij was en Marjolijn Februari heette. Zelden had ik iemand zo grappig gevonden. Waar het hem precies in zat, weet ik niet. Vermoedelijk haar keurige accent in combinatie met haar vermogen om met een uitgestreken gezicht licht absurdistische verhalen te vertellen en misantropische opmerkingen te maken. Ik was instant fan.

Toen Marjolijn een aantal jaren later Maxim was geworden, was ik aanvankelijk enigszins teleurgesteld. Die vlijmscherpe vrouw was getransformeerd in een keurige heer. De scherpe randjes leken er vanaf. Wellicht was hij gewoon gelukkig. Eindelijk was hij wie hij hoorde te zijn. In De Maakbare Man schrijft hij over zijn transitie en de schaamte die hij voelde toen hij zich nog niet thuis voelde in zijn lichaam.

Ik lees de columns van Maxim Februari lang niet altijd, maar als ik er een lees, is het een waar genoegen. Hij heeft een unieke kijk op het leven en de maatschappij, vol mededogen. En hij heeft bijna zonder uitzondering een verrassende invalshoek. Vanavond zal hij, tussen zijn antwoorden aan Janine Abbring door, fragmenten laten zien van Fred Astaire (altijd goed), Sinead O’Connor (niet altijd goed, wel altijd bijzonder) en Drone-bestuurders uit het Amerikaanse leger. Zijn keuzefilm is het Deense Babettes Gaestebud.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Recensie Zomergasten 2019 | Nina Jurna

12 augustus 2019 , 02:29 , door Max Molovich

RECENSIE - Halverwege deze derde aflevering van Zomergasten liet Nina Jurna een fragment zien uit Nostalgia de la Luz, een documentaire van Patricio Guzmán over het droogste gebied op aarde, de Atacama Woestijn in Chili. Tijdens de dictatuur van Pinochet was dit een van de plekken waar de lichamen van vermoorde dissidenten werden gedumpt. Nu nog zijn familieleden (en dan met name vrouwen) hier op zoek naar hun verdwenen broer, man of zoon. In het fragment dat Jurna had uitgekozen, vertelt een vrouw dat ze na jaren zoeken de voet van haar broer had gevonden. Ze herkende de schoen en de sok. De avond voor zijn verdwijning was die voet nog in haar huis geweest. Met het terugvinden van zijn voet, was de vrouw eindelijk weer herenigd met haar broer. Tegelijkertijd, zei ze, was het de grote deceptie. Dit was het dan.

Nina Jurna en Janine Abbring moesten na dit fragment een bruggetje maken naar de film Wan Pipel van Pim de la Parra. Zoals de moeders en zussen van de slachtoffers van Pinochet zo hun zoektocht hadden, zo had Nina Jurna haar eigen zoektocht. Als je eenmaal begint, zei Jurna, moet je doorgaan. Erg subtiel was het bruggetje niet, maar niet alle bruggetjes hoeven subtiel te zijn. De Brooklyn Bridge is bijvoorbeeld ook helemaal geen subtiel bruggetje, maar hij doet zijn werk. En dit bruggetje deed ook z’n werk. Want Nina Jurna had namelijk twee grote verhalen te vertellen.

Foto: © VPRO screenshot Zomergasten 2019 Nina Jurna

Zomergasten 2019 met Nina Jurna

11 augustus 2019 , 14:00 , door Max Molovich

COLUMN - Lees hier de recensie.

In de derde aflevering van VPRO Zomergasten 2019 ontvangt Janine Abbring journaliste Nina Jurna. Als correspondent Latijns-Amerika voor NRC Handelsblad woont ze in Rio de Jeneiro. Ze kan dus uit de eerste hand vertellen hoe het dagelijks leven onder de fascistische Bolsonaro is. Ze zal fragmenten tonen over Braziliaanse sensatie-tv, over de Venezolaanse crisis en over de nabestaanden van de slachtoffers van Pinochet. Fragmenten die hopelijk niet enkel iets over dit fascinerende continent zeggen, maar ook over Nina Jurna zelf. Haar keuzefilm is Central Do Brasil, een film die ik altijd links heb laten liggen omdat ie me veel te sentimenteel leek. Maar laat u zich daardoor niet afschrikken.

Anyways, u kunt uw klinkende meningen over zg19, Ninan Jurna, Janine Abbring en Bolsonaro hieronder kwijt (veel gezelliger dan Twitter, waar iedereen om enkel om bezig is retweets te scoren met tweets die beginnen met de zinsnede ‘ben ik de enige die…’) en morgen staat op deze plek de recensie. Muchos plezieros!

Update na programma: de recensie vindt u hier.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Anima van Thom Yorke en Paul T. Anderson

4 juli 2019 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Omdat ik na een veel te saaie en te lang durende voetbalpot die ik echter wel wilde uitzitten omdat ik de afloop wilde weten, behoefte had aan iets enerverends, besloot ik te kijken of er op Netflix nog iets te beleven viel. Daar prijkte Anima bovenaan, de samenwerking van Thom Yorke (bekend van Radiohead) en Paul Thomas Anderson (bekend van Boogie Nights, There Will Be Blood en The Master). Ik had geen flauw idee wat me te wachten stond. Ik wist alleen dat het vijftien minuten duurde en dat het geregisseerd was door een van m’n favoriete regisseurs en dat de soundtrack van een van m’n favoriete muzikanten was.

Hoewel dat laatste enigszins aan te vechten is, want ik luister eigenlijk nooit meer Radiohead. Na OK Computer zijn Radiohead en ik langzaam maar zeker steeds meer uit elkaar gegroeid. Kid A en Amnesiac heb ik destijds nog aangeschaft, maar ik heb ze niet bepaald grijsgedraaid. De rest van hun platen heb ik hooguit één keer beluisterd. Rainbows misschien twee keer. En elke keer vond ik het verdomd interessant, maar niet de moeite waard om veel vaker te beluisteren. Want moeite kost het me, luisteren naar Radiohead. Steeds meer.

Geen bal op tv | Ali’s Mensentuin

27 juni 2019 , 15:30 , door Max Molovich

Een paar jaar geleden ging er een commercial viral van de Deense tv-zender TV2 waarin op het oog zeer verschillende groepen op z’n Dogvilles in hokjes werden gestopt. Hulpverleners in het ene hokje, een motorclub in het andere hokje. Nieuwe Denen tegenover bejaarde Denen. Boeren tegenover stedelingen. Voetbalhooligans tegenover yoga hipsters.

Een man met een clipboard heet ze welkom. ‘Wie van jullie was de clown van de klas?’, vraagt hij. En vanuit alle hokjes komen individuen naar voren. Er volgen meer vragen: ‘Wie van jullie is een stiefouder?’ ‘Wie van jullie danst er graag?’ En zo worden er steeds nieuwe groepjes gevormd. De voice-over neemt het over. ‘Ineens is er een wij’, zegt de stem, ‘Wij die UFO’s hebben gezien. Wij die gepest zijn. En wij die een dierbare hebben verloren.’ De boodschap moge duidelijk zijn: er is meer dat ons verbindt dan we denken. En we moeten wat vaker naar TV2 kijken.

Nu hebben wij hier geen TV2. Maar wel SBS6, de zender van de beroemde filantroop John de Mol. Uit wiens koker het komt, weet ik niet, maar op SBS6 presenteer Ali B. Ali’s Mensentuin, een programma dat onmiskenbaar is geïnspireerd door bovenstaand commercial. Toen ik zocht naar de betreffende commercial, kwam ik terecht op de site van RTL, waar ze het KRO-programma ‘Over de streep’ in herinnering riepen. Dat programma werd gepresenteerd door Arie Boomsma, draaide altijd rond een middelbare school en was van een ondraaglijke sentimentaliteit.

Geen bal op tv | Luis Buñuel, Thierry Baudet en de terugkeer van het schandaal

13 juni 2019 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - In Mijn Laatste Snik vertelt regisseur Luis Buñuel over ‘het schandaal’ als belangrijkste wapen van het surrealisme. Niets was heilig voor het surrealisme, behalve het schandaal. Ik citeer even:

De surrealisten (…) streden tegen een maatschappij die ze verfoeiden, met als voornaamste wapen het schandaal. In de strijd tegen de sociale ongelijkheid, tegen het uitbuiten van de ene mens door de ander, tegen de afstompende greep van de godsdienst, het lompe en kolonialistische militarisme, leek het schandaal hun lange tijd de almachtige onthuller, in staat om de geheime en gehate drijfveren bloot te leggen van een systeem dat omver moest worden geworpen.

Buñuels debuutfilm Un Chien Andalou kon op een schandaal rekenen: het regende klachten bij het politiebureau. In de weken dat zijn tweede film (l’Âge d’Or) draaide, braken er zelfs rellen uit. ‘Terwijl de rechtse kranten tegen de film tekeergingen, voerden de ‘Camelots du roi’ en de Patriottische jeugd een aanval uit op de bioscoop, ze reten de schilderijen van de surrealistische expositie in de hal aan flarden, gooiden bommen naar het scherm, braken stoelen in stukken.’ Daarna werd de film verboden, en dat bleef het vijftig jaar.

Buñuel geeft nog een paar voorbeelden van wat kleinere schandalen. Zo was hij tijdens de kerstdagen in 1930 te gast bij een steenrijk echtpaar in Hollywood, samen met een dozijn andere Spanjaarden. Op een gegeven moment begint een van zijn landgenoten een gedicht te declameren dat Buñuel iets te nationalistisch in de oren klinkt. Hij zegt tegen twee bevriende acteurs dat ze moeten wachten totdat hij zijn neus snuit. Als hij dat doet staan ze op en gaan de kerstboom te lijf: ‘Ongelukkigerwijs is het heel moeilijk een kerstboom stuk te krijgen. Vergeefs schaafden we onze handen. Toen grepen we de cadeaus en gooiden ze op de grond om ze te vertrappen.’ Tot verbijstering van de aanwezige gasten.

Geen bal op tv | Game of Thrones

30 mei 2019 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - In de dagen rondom de allerlaatste aflevering van Game of Thrones ging er een petitie rond van mensen die een remake het laatste seizoen eisten. Ze waren diep teleurgesteld in de manier waarop de door hen zo geliefde serie afliep.

Ik vrees alleen dat de serie waar ze zo van hielden helemaal niet zo goed was als de serie leek. Volgens mij heeft Game of Thrones ongeveer hetzelfde probleem als de boeken van Dostojevski volgens Karel van het Reve hadden. Van het Reve meende dat de liefhebbers van Dostojevski niet van Dostojevski’s boeken hielden, maar van de boeken die ze dachten dat hij had geschreven. Al die personages lijken heel erg interessant, maar als je iets beter kijkt zijn ze plat als een dubbeltje.

Voor het geval u denkt dat ik Dostojevski slecht vind: ik heb nog nooit iets van Dostojevski gelezen. Alhoewel, helemaal waar is dat niet: ik heb geprobeerd de Gebroeders Karamazov gelezen, maar ik kwam er niet doorheen. En ik heb wat korte verhalen van hem gelezen, die ik me niet kan herinneren. Maar Misdaad en Schuld heb ik bijvoorbeeld nog nooit gelezen. En de Idioot ook niet. Oftewel: ik acht me zelf niet in de positie iets te mogen zeggen over het niveau van de boeken van Dostojevski. Het gaat mij puur om de theorie van Van het Reve, die zich afvroeg waarom zoveel mensen van Dostojevski hielden, terwijl hij het zo verschrikkelijk vond. Zoals Van het Reve over de boeken van Dostojevski dacht, zo denk ik over Game of Thrones: het lijkt een goede serie, dat is het niet.