Klimaat voor Dummies

Het is allemaal best leuk en aardig, zo’n publiek debat, maar met de hedendaagse stortvloed aan opinies zou een objectieve scheidsrechter die het vrijwel nutteloze van het echt volstrekt overbodige weet te scheiden geen overbodige luxe zijn. Aangezien een onpartijdige instantie ontbreekt om zo’n arbiter aan te stellen, neem ik die taak maar een keer op me – zo moeilijk is het namelijk niet, als je bijvoorbeeld kijkt naar de reacties op de massamoord in Noorwegen (schuld van rechts) in relatie tot eerdere zwarte bladzijden als de moord op Pim Fortuyn (schuld van links) en 9/11 (schuld van de islam). Voor het gemak laat ik de Tweede Wereldoorlog (schuld van rechts na schuld van links) buiten beschouwing, omdat objectief vastgesteld kan worden dat dat altijd een slechte vergelijking is.

Geert Wilders is niet direct verantwoordelijk voor de gruweldaden van Anders Behring Breivik. Dat is zo klaar als een klontje, dat is waar, dat is een feit. Ook Henk en Ingrid hebben het niet gedaan, net zo min als Ali en Fatima de Boeings bestuurden die door het World Trade Center vlogen, of Ad Melkert de kogels afvuurde op Pim Fortuyn. Het staat u vrij om het gesprek direct te beëindigen met eenieder die een of meer van bovenstaande waarheden ontkent. In het publieke debat gebeurt dit dan ook zelden.

Wel wordt er vaak gesproken over een indirecte verantwoordelijkheid, zulks meestal door middel van de braakneigingen veroorzakende zinsnede ‘bijgedragen aan een klimaat waarin een gek bepaalde daden kan rechtvaardigen’. Zo kun je dus vinden dat Geert Wilders indirect verantwoordelijk is voor ‘Noorwegen’ omdat hij in Breiviks 1500 pagina’s tellende manifest tientallen keren in lovende bewoordingen de revue passeert. Dat is dan een mening; niet een mening die uitblinkt in scherpzinnigheid, voeg ik daar direct aan toe, maar op zich een gepermitteerde opvatting.

Let er dan echter wel op, beste opiniemaker, dat wanneer je dit standpunt huldigt, je automatisch erkent dat politici überhaupt kunnen bijdragen aan zo’n verfoeid klimaat waarin mafkezen tot weerzinwekkende daden overgaan. Dan wordt de gedachte dat Ad Melkert en kornuiten hebben bijgedragen aan het klimaat waarin Volkert van der G. zijn trekker kon overhalen, die je eerder volkomen terecht ver van je afwierp (want evenmin bijster scherpzinnig), ineens een stuk minder ridicuul. Dus dan moet je even uitleggen waarom dat destijds een belachelijk idee was (niet zo moeilijk), maar waarom Wilders nu toch verantwoordelijkheid draagt (een stuk lastiger).

Andersom heeft Wilders iets uit te leggen als hij alle aantijgingen van klimaatverandering ten stelligste ontkent, terwijl hij in november 2009 nog zei (zinsnedetechnisch gezien overigens een pareltje):

“Als er ooit wat gewelddadigs gebeurt tegen mij of de PVV en haar aanhangers dan weet iedereen vanaf nu dat Van der Laan en Pechtold aan een klimaat hebben bijgedragen waarin dat voor sommige gekken mede op grond van hun demoniserende opmerkingen gerechtvaardigd leek.” (bron)

Naast de juridische verantwoordelijkheid (direct dan wel indirect) kun je het nog hebben over een ethische verantwoordelijkheid. Als morgen iemand een mes in de rug van Mart Smeets plant en dat rechtvaardigt met een citaat van mij waarin ik iets onaardigs over Marts seksleven of truiencollectie zeg, dan ben ik direct noch indirect verantwoordelijk, maar vind ik het wel afschuwelijk en voel ik een verantwoordelijkheid om er in ferme bewoordingen afstand van te nemen, hoezeer ik de tsunami van Smeetsialisering ook verafschuw. Lars von Trier heeft dat bijvoorbeeld gedaan omdat Breivik Dogville een leuke film schijnt te hebben gevonden.

Als je vindt dat Wilders de beschuldigingen van indirecte verantwoordelijkheid te gemakkelijk naast zich neerlegt, dan kun je hem daarop aanspreken. Ook weer niet bijzonder scherpzinnig, maar het kan, al wordt het wat grotesk als je de minister-president er ook op gaat aanspreken. Hoe dan ook wint je betoog nogal aan kracht als je de beschuldigingen aan je eigen adres niet net zo gemakkelijk naast je neerlegt, en als je je een paar jaar eerder ook enorm hebt opgewonden over het uitblijven van krachtige reacties door vertegenwoordigers van de islamitische gemeenschap na 9/11, Londen, Madrid of de moord op Theo van Gogh – daarbij geen genoegen nemend met uitspraken als ‘zij vertegenwoordigen een andere islam’, tenzij je op dit moment genoegen zou nemen met Wilders die zegt dat Breivik een andere Geert Wilders adoreert.

De impliciete maar soms ongemakkelijke standpunten die elke stellingname met zich meebrengt, worden helaas maar al te vaak verzwegen. Door uitsluitend te concentreren op het eigen, te maken punt ontstaat een eindeloze herhaling van zetten waarin iedereen gelijk heeft, en daarmee niemand. Zeer vermoeiend voor de consument die het allemaal bij moet houden.

Daarom samenvattend:

• Geert Wilders, noch Henk, noch Ingrid zijn ooit op Utøya geweest;
• Je mag vinden dat Geert Wilders bijdraagt aan een klimaat, maar moet dan wel accepteren dat iedereen op zijn manier bijdraagt aan een klimaat, een zienswijze die leidt tot een vermoeiende en uitzichtloze discussie en bovendien tot verhitting van het klimaat;
• Je mag Wilders aanspreken op zijn morele verantwoordelijkheid om afstand te nemen van iemand die zegt hem te bewonderen, maar Wilders mag je desgevraagd de boom insturen, als hij dan tenminste stopt met soortgelijke verwijten aan het adres van anderen te maken;
• Klimaatontkenners hebben meestal gelijk;
• Alexander Pechtold moet wat vaker en wat langer met vakantie.

Lees meer bij Iamzero