Gevolgen klimaatverandering op voedselproductie nu al merkbaar

CO2 is een meststof en dus goed voor plantengroei. Meer CO2 in de atmosfeer leidt dus tot meer groei. Dat is een veelgehoord argument onder klimaatsceptici. Een argument dat op zich correct is, maar volledig voorbijgaat aan (simpel gezegd) de capaciteit van CO2 om warmte vast te houden in de atmosfeer. Meer CO2 zou inderdaad moeten leiden tot meer groei, doch de (door sceptici betwiste) neveneffecten hiervan remmen de groei juist af. Een recente studie in Science heeft dit aangetoond.

Dat de planeet geleidelijk opwarmt (volgens menselijke maatstaven althans, volgens geologische standaarden uitzonderlijk snel) staat in feite buiten kijf. Dat klimaatveranderingen uiteindelijk gevolgen gaat hebben voor de voedselproductie is dan ook geen verrassing. Enerzijds kan door opwarming het groeiseizoen worden verlengd en zullen landen in een gematigd klimaat hiervan voordelen kunnen hebben. Anderzijds zullen er veel gebieden zijn, met name in ontwikkelingslanden, die meer te lijden krijgen van extreme droogte en ziektes. Droogtes leiden daarnaast tot een verhoogd verbruik van (drink)water, welke ook weer gevolgen heeft voor de dan toch al fragielere waterhuishouding in die gebieden. Ook kan in andere regio’s van de wereld extremere neerslag leiden tot misoogsten. Dat deze veranderingen nu al meetbaar blijken te zijn is echter wel een verrassing.

Allereerst, de voedselproductie neemt wel degelijk toe. Dit komt onder andere door verbeterde agrarische kennis die meer en meer wordt toegepast: slimmer grondgebruik, betere bemesting, schaalvergroting, intensivering van de landbouw, etc. Doch, zo blijkt uit de studie, die productie van maïs had theoretisch 3,8% groter moeten zijn dan nu het geval is en graan 5,5%. Aan de andere kant, rijst en soja blijken het nu juist iets beter te doen (respectievelijk 2,9% en 1,3% meer dan zonder klimaatverandering het geval zou zijn). Daarnaast schatten de onderzoekers dat klimaatverandering tot nu toe verantwoordelijk is voor 6,4% stijging van de voedselprijzen in de afgelopen 3 decennia.

Voor de sceptici onder ons: de auteurs geven volmondig toe dat hun onderzoek bol staat van aannames. Boeren zijn flexibel en kunnen door klimaatveranderingen hun gewassen aanpassen en zodoende andere of meer resistente soorten kweken. Echter, die onzekerheden kunnen ook de andere kant op gaan en in dat geval zijn hun onderzoeksresultaten tamelijk onderschat, aangezien hun modellen niet uitgaan van extreme weercondities die in één klap een volledige oogst kunnen vernietigen. Het onderzoeksresultaat kan derhalve min of meer beschouwd worden als een gemiddeld resultaat.

Gegeven het feit dat de wereldbevolking straks richting 9 à 10 miljard zielen zal gaan, die allemaal moeten eten en gezien het feit dat de opwarming van de aarde mondiaal bezien gestaag doorzet, kan dit grote gevolgen hebben voor de mondiale voedselvoorziening in de nabije toekomst. Als de gevolgen nu al meetbaar zijn, dan staan we aan de vooravond van een mondiale voedselcrisis.

Voor wat betreft de landbouw zelf, deze sector zal oplossingen moeten zien te genereren in de ontwikkeling van meer resistente rassen. Of deze oplossing afdoende zal blijken te zijn om straks over 40 jaar 9 miljard magen te kunnen blijven voeden is echter maar de vraag. Het is echter verstandiger om eens goed te kijken naar onze voedselconsumptie zelf, aangezien in de gehele voedselketen, van zaadje tot de biobak, er ontzaglijke hoeveelheden voedsel worden verspild.