COLUMN - Soms rol je over de vloer van het lachen, als je je rekenschap geeft van het onvermogen om beleid ordelijk uit te voeren. In mijn stuk over “Haagse Bagger” vroeg ik daar aandacht voor.
In mijn persoonlijke leven had ik daarover een bijzonder sprekend voorbeeld. Mijn vrouw en ik raken wat op leeftijd en besloten te verhuizen naar een appartement. Dat betekent dat het huis dat we nu bewonen moet worden verkocht.
Weet u wel dat u een energielabel moet hebben? Dat wisten we niet. Maar ik ben levenslang huisvester, dus dat leek me een oplosbaar probleem.
Iedereen heeft een voorlopig energielabel toegezonden gekregen. Dat zal wel, maar ik kan me daar niets van herinneren. Ga eens naar Energielabelvoorwoningen.nl en houd uw DigiD bij de hand. Ik ben een brave burger, net belasting gedaan, dus een nummer ook nog. Maar al mijn verleidingskunsten aangewend, alleen ik was volgens het systeem niet bekend als eigenaar van een woning.
Je zou zeggen, kan gebeuren, er is vast een default optie of een regeltje voor een vervolg, maar neen, hier eindigt hoofdstuk 1.
Omdat ik een brave burger ben, volgt hoofdstuk 2. Ik vond een helpdesk energielabel en legde mijn probleem voor. De helpdesk herkende het probleem en adviseerde mij vriendelijk de schriftelijke route te volgen voor een aanvraag. Want het systeem was niet betrouwbaar.
Inmiddels was mij duidelijk geworden dat ik de verplichting had een definitief energielabel te hebben bij verkoop, op straffe van een behoorlijke boete. Dus ik deed de aanvraag voor een schriftelijke procedure, waarvoor de stukken mij werden toegezonden, door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland te Roermond.
Ik vulde in en verzond, hoofdstuk 3. Nu ging er opnieuw een klein detail mis: het registratienummer klopte, de adressering klopte, alleen de ten naamstelling was aan iemand die op mijn adres volstrekt niet bekend is. Ik schreef dus maar een briefje aan de betreffende dienst, “omdat dadelijk een mij niet bekend persoon op dit adres vervolgd gaat worden voor het nalaten van een verplichting, die ik met veel inspanning poog te vervullen”. (mijn brief 18-04-15)
In de bevestiging werd ook gemeld dat er problemen waren, waardoor voorlopig geen adequate reactie mogelijk was op mijn aanvraag. Ik werd daar bedroefd van en resumeerde mijn vragen:
– Waarom ben ik niet bekend als woningeigenaar?
– Waarom moet ik een schriftelijke aanvraag indienen?
– Waarom kunt u uw taak niet aan? Wanneer wel?
– Waarom adresseert u mijn aanvraag aan een onbekende?
– Wilt u mij per omgaande helderheid verschaffen?
Nu hoofdstuk 4: ik ben een rustig type, dus ‘per omgaande’ mag voor een bureaucratie wel een week of drie duren. Maar inmiddels is mijn koopovereenkomst tot stand gekomen en ben ik dus echt in overtreding. Wat doet een ordelievend burger dan? Die pakt de telefoon.
Vriendelijke dienstverlenende meneer: het was reuze druk, de aanvraag bleek doorgezonden naar de helpdesk, in “route twee”. Maar vriendelijke meneer, het interesseert mij eigenlijk niets. De overheid legt mij een verplichting op, die met een boete kan worden bestraft, dus ik ben alleen geïnteresseerd in de ordelijke behandeling van mijn aanvraag, niet in de bureaucratische problemen, die u daarmee heeft. Als uw uitvoering niet op orde is, kunt u de verplichting misschien beter even niet invoeren.
Het antwoord had ik even niet geraden: het moest van Brussel. Maar hij wilde mij graag doorverbinden met de helpdesk. Ik zei dat ik dat heel fideel vond.
Dan hoofdstuk 5: wederom vriendelijke en bereidwillige mensen. Kunnen we uw probleem oplossen? Ja, een reactie op mijn aanvraag en op mijn vragen. U zult even geduld moeten hebben, want iedereen wil een label. Maar dat wist de overheid toch wel toen deze verplichting werd opgelegd? En als er dan iets fout loopt, ook niet reageren op correspondentie die dat oproept, is niet erg fraai.
Ik heb geen label, ben in overtreding, want de overheid kan haar eigen regels niet uitvoeren.
Er is ook nog een hoofdstuk 6: ik zocht een deskundige, die misschien iets kon ophelderen. Dat leverde een mededeling dat ik voor 184 euro helemaal het heertje was. Ik reageerde niet, maar een neringziek manneke belde of ik de offerte had gehad. Ik zei dat ik de mededeling had gezien dat ik een rekening zou krijgen van genoemd bedrag, maar wat ik daar nu voor kreeg? Dan gaan wij kijken of u dubbel glas heeft, zei het manneke. Dat weet ik zelf wel, zei ik, moet dat 184 euro kosten? Wij kwamen er niet uit.
De vraag hoe hier tegen aan te kijken, is een voorlopig hoofdstuk 7. U kunt aantonen dat u uw best hebt gedaan, dus u wordt niet beboet, hielden de gedienstige helpdesk medewerkers mij voor.
Ja, dat kan best zijn, zei ik. Ik zou een boete ook hebben aangevochten, wees daar zeker van. Maar wat mij verbaast is de ongeloofwaardige wijze waarop de uitvoering is vormgegeven. Er is nu al maanden een dwingende verplichting voor burgers, maar de overheid heeft de zaken die daarvoor nodig zijn, eenvoudig niet op orde. Geen kamerlid, die er van wakker ligt.
In de literatuur vraagt men dan naar de verbinding tussen de beleidswereld en de werkelijkheid. Als dat geheel verschillende dingen zijn, is er nogal wat mis.
Reacties (7)
Hahaha….
Mooi verhaal en leuk geschreven.
Dat heb je met mensen die een bepaalde leeftijd gepasseerd zijn: die herinneren zich nog de tijd dat alles functioneerde.
“Haagse Bagger” naar “Brusselse Bagger”, het was te verwachten.
Maar welk label zou je huis moeten hebben dan? :)
‘Moet van Brussel’, maar dan wel een maatje beter want het huidige Nederlandse systeem voldoet volgens de Europese Commissie niet aan wat van Brussel moet: http://www.energiebusiness.nl/2015/04/30/europese-commissie-nederland-in-gebreke-vanwege-falend-energielabel/
Het blijft natuurlijk knullig dat een systeem dat in 2007 al ingevoerd werd in een vorige versie nu nog steeds niet draait:http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1359877/2007/12/21/Ontduiken-van-rsquo-verplicht-rsquo-energielabel-niet-bestraft.dhtml
Iemand trouwens al een bewoner gesproken die zuiniger met energie omgaat vanwege het energielabel van z’n huis?
Ja, dat weet ik. Maar ik vermoed dat de reden is dat je dat niet weet, dezelfde is die je later noemt: je staat niet bekend als eigenaar van de woning. De eigenaar is begin dit jaar een pamflet toegestuurd met informatie over het energielabel.
Waardoor de volgende vragen oprijzen: Waarom ben je niet bekend als eigenaar van de woning? En waarvandaan haalt ‘de overheid’ dan haar gegevens vandaan?
Aangezien een niet-voorlopig energielabel alleen verplicht is bij een nieuwe bewoner, zit er een langere looptijd op het uitvoeren van de regeling. Door een bepaalde termijn te stellen zou er juist een enorme drukte ontstaan, die door de huidige invoeringstermijn (in de regel: alleen bij verkoop nodig) zelf gladgestreken wordt.
Ik vind het vooral grappig hoe de overheid juist -eigenlijk- niets hoeft te doen. Er zou namelijk geen eens een uitvoerende instantie bij betrokken hoeven te zijn. Als eigenaar (verkoper) ben je verantwoordelijk voor dat energielabel, daar komt de overheid niet aan te pas. Als eigenaar ben jij verantwoordelijk om je huis te laten keuren, niet door iemand van de overheid, maar door iemand die volgens de overheid geschikt is om dat te beoordelen. In de meeste gevallen is het een vrij simpel lijntje. Totdat -inderdaad- je als eigenaar niet bekend staat als eigenaar. Het moet dan echter overduidelijk zijn dat het uitvoering van het huidige beleid dan niet het probleem is, maar de registratie van de eigenaren, dat nu pas naar voren komt.
Het belachelijke van deze regeling is vooral hoe je definitieve energielabel tot stand komt. Die ‘deskundige’, die volgens de overheid geschikt is om dat te beoordelen, is meestal gewoon een aannemer(tje), die de staat van het huis niet eens zelf hoeft te bekijken: een paar foto’s, en zij zijn weer 184 euro rijker. De boete voor geen energielabel is 405 euro (ook weer niet zo hoog), maar al met al denk ik dat dit systeem bijzonder fraudegevoelig is.
Daar ben ik nogal wantrouwend over. Vaak geldt namelijk niet een inspanningsverplichting, maar een resultaatverplichting. Juist bij dit soort bureaucratische gedoe.
@3: Nee, maar als iemand die naar een huis zoekt kan ik je wel zeggen dat het in mijn beoordeling van een huis meetelt. Zeker als het huis al aan de bovenkant zit van wat het waard zou mogen zijn.
@4: “Aangezien een niet-voorlopig energielabel alleen verplicht is bij een nieuwe bewoner, zit er een langere looptijd op het uitvoeren van de regeling.”
We kunnen er dus op rekenen dat tenzij de capaciteit voor de uitvoering uitgebreid wordt, deze lange wachttijden nog jaren (decennia?) gaan voortduren. Het aantal huizenverkopen bevindt zich immers niet bepaald op een historisch hoogtepunt.
@6
Hangt ervan af. Dit zijn typisch problemen waar je de wachtrijtheorie op toepast. Afhankelijk van de formule, en het gemiddelde verwachtingstijd (labda, bijvoorbeeld: gemiddeld aantal verkopen per maand/dag) die je neemt, kun je een inschatting maken van wanneer de grootste drukte komt. Maar dat is allemaal theoretisch.
Het alternatief was bijvoorbeeld dat er voor 1 januari 2020 alle huizen een definitief label moeten hebben. Dan zie je dat vanaf juli 2019 het bijvoorbeeld heel druk wordt (‘nog net binnen de deadline, zolang kan het toch niet duren’), en dat er dan een hele hoge piekcapaciteit nodig is (en waarschijnlijk ook niet gehaald gaat worden). Met de huidige regeling kun je tot 2070 in hetzelfde huis blijven wonen, zonder ooit een definitief label te hebben (maar dan moet je er wel blijven wonen). De piekcapaciteit zal zich -volgens mij- voornamelijk in de eerste maanden/jaren voordoen, en dus alleen op aanvraag (hoe later je een bestaand huis verkoopt, hoe groter de kans dat deze immers al eerder gekocht is, en al een label heeft). De wachttijd zal in het begin dan ook heel hoog zijn (iedereen die wil verkopen moet z’n manneke hebben), maar dat die wachttijd later afneemt.