Vredesideaal

Vandaag een gastbijdrage van Wouter ter Heide. Hij pleit er voor de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens te gebruiken om de VN op organische wijze te hervormen.

Zestig jaar na de proclamatie van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, lijkt het vredesideaal verder weg dan ooit. Een misverstand, omdat langzamerhand alom het besef begint te rijpen dat mondiale democratie – als exponent van het VN-ideaal – niet afgedwongen kan worden met wapens.

Om dat besef in praktijk te brengen, zal het onze partijpolitieke kopstukken slechts duidelijk moeten worden dat socialisme en liberalisme niet conflicteren, omdat zij de twee integrerende delen zijn van het alomvattende begrip: democratie. In wezen zijn liberalen en socialisten dan ook geen concurrenten, maar zijn ze geroepen tot vreedzame coëxistentie, hoe ongrijpbaar het ‘power tot the people’-ideaal desondanks zal blijven.

Als grondslag voor die vreedzame co-existentie leent zich bij uitstek de Gaia-hypothese. De gedachte van onze aarde als één groot levend giga-organisme. Een reusachtige organische eenheid die zich door de tijd heen heeft geëvolueerd van een eencellig (n)iets tot zijn huidige omvang.


Wat het functioneren van dat alomvattende geheel betreft kunnen we het beste te rade gaan bij ons eigen lichaam. Zoals bekend vertegenwoordigt elk orgaan daarin een unieke, onvervangbare functie. De levenskracht van ons hele lichaam hangt echter niet alleen af van de gezondheid van elk orgaan afzonderlijk, maar ook van de harmonieuze samenwerking tussen alle organen.

Een samenwerking die als puur democratisch bestempeld moet worden, omdat zij een levensnoodzakelijkheid is en geen concessie die wordt afgedwongen. Ook kan niet van tolerantie gesproken worden. Tenslotte hoeven de longen het hart niet te verdragen. Het enige wat hen gevraagd wordt is ‘goede longen’ te zijn, zoveel mogelijk ‘long’ te zijn, en naar de mate waarin zij daarin slagen zullen zij het hart helpen een goed hart te zijn, waardoor onze hersenen – als coördinerend orgaan – in staat zijn alle levensprocessen effectief op elkaar af te stemmen, ten bate van de levenskracht en de gezondheid van het gehele lichaam.

Deze vorm van vrijwillige organische samenwerking is als ‘democratie in optima forma’ te betitelen. Je zou het ook zelforganisatie kunnen noemen. Een intelligente orde zònder baas. In ons lichaam is immers ook geen baas of leider te bekennen, maar werken alle organen – van links naar rechts en van boven naar onder – op vrijwillige basis samen in het belang van het algemeen.

Voor de maatschappelijke vertaling van dit organisch functioneren zal het verdelend partijpolitieke bestel omgebouwd moeten worden tot een helend organisch bestel, waarin links en rechts op natuurlijke of ongedwongen wijze vruchtbaar samenwerken in het belang van het algemeen, hoe ondefinieerbaar dat ook in wezen is.

Het algemeen belang dat anno 2008/’09 simpelweg neerkomt op de effectuering van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het gemeenschappelijk door alle volkeren en alle naties te bereiken (vredes-)ideaal, zoals in de preambule vermeld staat.

Daarvoor zal onze volkerenorganisatie wel eerst grondig verbouwd moeten worden. Gelukkig biedt artikel 109 van het Handvest daartoe alle mogelijkheid. Wat die reorganisatie betreft moet met name worden gedacht aan de opheffing van de dictatoriale – want vetorecht – Veiligheidsraad, die niet past in de Gaia-hypothese. De primaire verantwoordelijkheid van de Raad – de handhaving van de internationale vrede en veiligheid – zal daarbij overgeheveld moeten worden naar de Algemene Vergadering.

Daardoor zal dit orgaan zich eindelijk kunnen ontwikkelen van een ongeloofwaardig mondiaal praatcollege, waarin de VS de scepter zwaait, tot een daadkrachtig mondiaal daadcollege met bovennationale bevoegdheden. Een gezaghebbend multicultureel wereldforum, dat op basis van de wereldwijd onderschreven Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en onze ongeëvenaarde know-how op elk terrein een duurzaam wereldbeleid van de grond weet te tillen, waarmee de wereldproblemen op rechtvaardige en effectieve wijze het hoofd geboden kunnen worden.

Het ultieme politieke doel waar met name ons nageslacht – toch onze eerste zorg – de vruchten van plukken zal.