Hierbij het zeventiende deel van de behandeling van de voorstellen van de Nationale Conventie. (Zie toelichting bij deel 1).
17. Geef de Grondwet een hoofdstuk ‘Algemene Bepalingen’ waarin de belangrijkste constitutionele uitgangspunten zijn neergelegd en verbeter tegelijkertijd de indeling van de Grondwet.
Toelichting Nationale Conventie:
Het hoofdstuk ‘Algemene Bepalingen’ zou het eerste hoofdstuk van de Grondwet moeten zijn. De inhoud heeft een grotere juridische waarde dan de inhoud van een preambule. Deze bepalingen zullen – afhankelijk van de gekozen formuleringen – tot op zekere hoogte afdwingbaar zijn. Anders dan een preambule dient een hoofdstuk ‘Algemene Bepalingen’ bovendien niet zozeer waarden, als wel constitutionele uitgangspunten te bevatten. Doel daarvan is de beginselen die ten grondslag liggen aan de organisatie van de staat en de verhouding van de staat tot de burgers zichtbaar te maken. Deze uitgangspunten zijn zo onomstreden dat velen veronderstellen dat zij expliciet in de Grondwet zijn opgenomen.
Het verschil tussen ‘waarden’ en ‘constitutionele uitgangspunten’ moeten we niet overdrijven. Begrippen als vrijheid, democratie en rechtsstaat kunnen als waarde, maar ook als constitutioneel uitgangspunt worden bezien. De vraag of deze begrippen een plaats moeten krijgen in een preambule of in een hoofdstuk ‘Algemene Bepalingen’ of in beide, hangt in belangrijke mate af van de gewenste juridische afdwingbaarheid.
Het bepalen van de precieze inhoud van een hoofdstuk ‘Algemene Bepalingen’ is uiteraard aan de grondwetgever. De Nationale conventie denkt aan:
– het beginsel van de democratische rechtsstaat;
– het beginsel van de gedecentraliseerde eenheidsstaat;
– het lidmaatschap van de Europese Unie;
– de levensbeschouwelijke neutraliteit van de staat.
Ook het opnemen van de Nederlandse taal en de hoofdstad passen in zo’n hoofdstuk. Dergelijke bepalingen zijn in grondwetten zeer gebruikelijk.
In het kader van de introductie van een hoofdstuk ‘Algemene Bepalingen’ is een betere indeling van de Grondwet belangrijk. En ook een logische structuur van titels, hoofdstukken en afdelingen. Een nieuwe indeling komt de leesbaarheid ten goede.Andere positie van de Grondwet
Uitvoering:
Hier is een grondwetswijziging voor nodig.
Hier ben ik een groot voorstander van. Een tijd geleden was ik in de grondwet aan het snuffelen hoe zaken als de Trias Politica en de scheiding van kerk en staat er nou in stonden. Dat viel toen erg tegen. De uitgangspunten zijn nauwelijks verwoord en moeten blijken uit de diverse losse artikelen. Als je geen verstand zou hebben van de grote politieke theorieën, kan je de huidige grondwet al snel beschouwen als een samenraapsel van losse artikelen. Voor ieder wat wils.
Door de Algemene Bepalingen te formuleren, wordt veel duidelijker wat nou eigenlijk de grondslagen zijn van de Staat der Nederlanden.
Wordt nog een interessante discussie trouwens. Want we hebben nu geen absolute scheiding der machten en al helemaal geen scheiding van kerk en staat. Dus hoe gaan die algemene bepalingen er dan uit zien?
– Het volledige advies van de Nationale Conventie
– Voorstellen Nationale Conventie: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16
Reacties (10)
net alsof die zo onomwonden boven discussie verheven zijn, dit ruikt mij echt teveel naar kants grundlegungen. Al dat gezeur over waardes, een grondwet is voor bestuurders, politiekers en juristen, niet voor gewone burgers. Moraalfilosotheologie hoort niet in wetboeken maar bij ethici (en eigenlijk ook daar niet eens)
’t Is natuurlijk fijn als alle mensen het juridisch document kunnen snappen, maar t is te treurig als de gewone man in de straat voor de gek wordt gehouden met waarden die slechts zijdelings overeenstemmen met juridische bepalingen en die vooral “grondslagen” hebben in elkaar.
“Dat deze waarden universalistisch zijn, blijkt wel uit dat zij juridisch zijn vastgelegd”
is evenveel gehoord als
“Dat deze juridische bepalingen universalistisch zijn, blijkt wel uit dat zij de breedgedragen waarden in deze samenleving respecteren”
In mijn wet geen libelle-gezeik en tegeltjeswijsheden!
respecteren moet zijn reflecteren, ik zat even met mijn hoofd elders drie schermen verder te neuzen.
Overigens, ook voor het vorige GW voorstel: zolang er verduidelijkende tekst aan de grondwet wordt toegevoegd is dat natuurlijk prima. De NL grondwet kan dat gebruiken.
De grondwet moet – in mijn ogen – voor een gemiddeld ontwikkeld mens te lezen en te begrijpen zijn. Een herschrijven van de grondwet om het begrip ervan te verbeteren – en zonder direct de betekenis te veranderen – is dan ook onder alle omstandigheden aan te raden.
(dit punt van onleesbaarheid c.q. onbegrijpelijkheid was ook een van mijn grote bezwaren tegen b.v. de Europese grondwet).
@zazkia: Maar ben je er dan voor om de grondwet te laten zoals die is?
Toetsing van nieuwe wetten aan de grondwet door een rechtbank: dat zou pas een rem zijn op ministers die snel willen scoren met een antiterreurwetje tussendoor.
Het is een beetje zielloos om te neuzelen over de indeling van de grondwet, terwijl onze grondrechten de afgelopen jaren terloops danig zijn ingeperkt.
@ Zaskia
Wet en moraal zijn verweven. Dat kan de zee niet wegwassen. Wat je wel en wat je niet tot juridische (geschreven of ongeschreven) norm bestempelt heeft te maken met waarden, uitgangspunten (het beestje moet een naam hebben), of je ze nou uit de Libelle haalt of van elders. Dan is het wel zo doorzichtig om te vertellen wat de achterliggende waarden zijn. Een (preambule van een) grondwet leent zich daarvoor. Bij veel ‘gewone’ wetten moet je daarvoor in de memorie van toelichting en de handelingen zoeken.
Mooie gelegenheid om onze archaïsche – maar wel mooie – Wet algemene bepalingen uit 1829 (!) in de grondwet te doen opgaan. En die is weer een opvolger van ‘de algemeene bepalingen, vervat bij de wet van den 14den Juni 1822’ die alleen van toepassing waren op het burgerlijk wetboek.
Herformulering van de Grondwet, in ieder geval het eerste deel, lijkt mij bijzonder zinvol, zo niet noodzakelijk.
@ijsbrand: komt nog…. niet op de voorstellen vooruitlopen. Wat vind je van dit voorstel sec.
Ik vind het typisch dat de conventie toch waardes (of toch in ieder geval niet constitutionele uitgangspunten) in wil sluipen in die ‘Algemene Bepalingen’, zoals de hoofdstad en de nederlandse taal. Als het daarvoor een vehicel wordt zie ik het niet zitten.
GAAP!!! Dit is het soort bestuurlijke vernieuwing waar niemand wat aan heeft en de d66 haar eigen graf graaft.
Bestuurlijk vernieuwing moet aan 2 eisen voldoen:
1- het moet ideologisch en democratisch een goed idee zijn
2- HET MOET EEN VERSCHIL MAKEN IN DE PRAKTIJK
Vooral dat laatste is lastig voor deze nationale conventie en vooral ook van dit laatste voorstel. Wat worden we hier nu wijzer van???
In hoeverre ziet nederland er anders uit als we dit gaan doen? In hoeverre ziet het bestuur er anders uit?
Dit is symbool politiek, leuk dat opschrijft wat je hoofdstad is, maar er is niemand die er wijzer van wordt!!