Welkom in Het Dolhuys

Sargasso duikt deze zomer in musea in Nederland en nabije omstreken. Per aflevering van de zomerserie vertelt een lezer of redacteur over zijn of haar favoriete museum. Meer bijdragen welkom (mail naar info [at] sargasso.nl.). Deze keer Henk Ras over museum Het Dolhuys. Nooit van gehoord? Lees verder…… Mijn beroep heeft een naam die tegenwoordig al een museale bijklank heeft: zenuwarts. Een zenuwarts was een neuroloog-psychiater of een psychiater-neuroloog, afhankelijk van het aantal jaren dat men aan deze respectieve vakken in opleiding was geweest. Tijdens mijn opleiding kwam ik in enkele psychiatrische ziekenhuizen, ouderwetse gestichten, waar men vaak wel een hoekje had voor het museum van de instelling. Het Provinciaal Ziekenhuis Santpoort had het mooiste museum, vond ik. De laars van Junod stond er te pronk, een recept voor bloedzuigers uit 1850, het instrumentarium om electroshocks toe te dienen. Om maar een paar voorbeelden van het aanwezige gruwelinstrumentarium te noemen. Geweldig interessant en gelukkig begreep men dat. Bij het Nationaal centrum Geestelijke volksgezondheid (NcGv), later huidige Trimbosinstituut, werkte bijvoorbeeld de historicus Joost Vijselaar. Hij publiceerde in de loop der tijd een boek over vrijwel alle musea bij psychiatrische instellingen in Nederland en streefde naar een landelijk museum voor de psychiatrie. En zie dat is er gekomen: museum Het Dolhuys in Haarlem, gehuisvest aan de Schotersingel nummer 2.

Door: Foto: De "bovenkamer" in Museum Het Dolhuys (foto © Museum Het Dolhuys) copyright ok. Gecheckt 08-11-2022
Foto: Uitzicht vanaf het dak copyright ok. Gecheckt 23-09-2022

Welkom in Paleis Het Loo

ACHTERGROND - Sargasso duikt deze zomer in musea in Nederland en nabije omstreken. Per aflevering van de zomerserie vertelt een lezer of redacteur over zijn of haar favoriete museum. Meer bijdragen welkom (mail naar info [at] sargasso.nl.). Deze keer Lauren van Zoonen over Paleis Het Loo. Nooit geweest? Lees verder……

Voor de televisie gekluisterd zitten voor de Kersttoespraak van de Koning, uren van tevoren een plekje reserveren bij Paleis Noordeinde voor de balkonscene op Prinsjesdag of in oranje gehuld langs de kant van de weg staan om een glimp van het koninklijk echtpaar op te vangen op Koningsdag; royalty-liefhebbers doen het maar al te graag. Hoewel ik mij niet schaar onder deze categorie, heb ik wel een zwak voor kastelen en paleizen en hun vorige bewoners en een van mijn favorieten is Koninklijk Paleis Het Loo.

Een stadhouder waardig

Paleis het Loo ligt aan de rand van Apeldoorn in de sprookjesachtige setting van Kroondomein Het Loo. Je kunt je makkelijk voorstellen dat de bossen en heides van de Veluwe ooit tot hier doorliepen. Dat was dan ook exact de reden waarom stadhouder Willem III in 1684 het ‘Oude Loo’ kocht. Willem III en zijn Engelse vrouw Mary Stuart verkregen met deze koop namelijk onder andere het recht om te jagen in het omliggende gebied.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Opensource Obscure (cc)

Kunst op Zondag | Musea in alle jaargetijden

Sargasso duikt deze zomer in musea in Nederland en nabije omstreken. In elke aflevering van de zomerserie vertelt een lezer of redacteur over zijn of haar favoriete museum. Meer bijdragen welkom (mail naar info [at] sargasso.nl.). Vandaag gaat Kunst op Zondag de virtualiteit in.

Ook al blijf ik een ouderwetse liefhebber van concrete musea, de virtuele musea sla ik zeker niet over. Natuurlijk uit luiheid. Een viruteel museum is ‘het museum bij uw thuis’. Geen gedoe met afstanden en openingstijden. En zomer, winter, herfst of lente , je hoeft er geen snikhete dagen, sneeuw- en ijzel, stormwinden en stortbuien voor te trotseren.

Nadelen van virtuele musea: je bent er zo doorheen, zoveel zijn er niet. En je mist de geur, de ruimte, of een toevallig leuk IRL contact waarmee je eens lekker over de waargenomen kunst kan ouwebeppen.

Virtueel is alles mogelijk. Dat is waarschijnlijk de reden waarom websites die zich als internet museum prestenteren, dat nou net niet zijn.

Het London Internet Museum blijkt een architectuurwedstrijd te zijn: combineer het oude (een museumgebouw) met het nieuwe (internet technologie). In het voormalig North Woolwich Old Station Museum moeten bezoekers zowel de geschiedenis van het internet als diens toekomstmogelijkheden kunnen aanschouwen. Grappig dat het project dat de eerste prijs won ‘404:Not Found’ heet.

Foto: Golven en rondingen in de bakstenen muur. Eigen foto Daan Nijssen copyright ok. Gecheckt 23-09-2022

Welkom in Het Schip

ACHTERGROND - Sargasso duikt deze zomer in musea in Nederland en nabije omstreken. Per aflevering van de zomerserie vertelt een lezer of redacteur over zijn of haar favoriete museum. Meer bijdragen welkom (mail naar info [at] sargasso.nl.). Deze keer Daan Nijssen over Museum Het Schip. Nooit van gehoord? Lees verder……

In de Amsterdamse Spaarndammerbuurt, net achter het spoor bij het Westerpark, ligt een imposant bouwwerk. Opgetrokken uit rode bakstenen en versierd met zwarte dakpannen, gerasterde witte vensters en sculpturen trekt het al snel de aandacht van menig voorbijganger. Hoe langer men kijkt, hoe meer men ziet. Zo hebben de bakstenen muren allerlei rondingen en zelfs bollingen. Voor de dakpannen geldt dit eveneens. Deze zijn niet alleen op de daken aangebracht, maar sieren ook de bovenste delen van de muren en zijn zelfs onder ramen te vinden. Het nut van deze constructies zal eenieder ontgaan, maar mooi is het zeker. Het gebouw vormt een waar beeldhouwwerk.

Golven en rondingen in de bakstenen muur

Golven en rondingen in de bakstenen muur

Museum Het Schip

Omdat ik in de buurt van het Westerpark ben opgegroeid kende ik dit bouwwerk al lang. Wat ik echter nog niet zo lang wist, is dat in het gebouw een museum gevestigd is: Het Schip. Het Schip is gewijd aan de Amsterdamse School, een prominente stroming in de architectuur gedurende de vroege twintigste eeuw. Het gebouw, eveneens ‘Het Schip’ geheten, is een schoolvoorbeeld van deze stroming. Tussen 1919 en 1921 werd het bouwwerk gebouwd om arbeiders in te huisvesten.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Ruiterhelm (Rheinisches Landesmuseum, Bonn) copyright ok. Gecheckt 08-11-2022

Welkom in Xanten

Sargasso duikt deze zomer in musea in Nederland en nabije omstreken. Per aflevering van de zomerserie vertelt een lezer of redacteur over zijn of haar favoriete museum. Meer bijdragen welkom (mail naar info [at] sargasso.nl.). Deze keer Jona Lendering over Xanten. Nooit van gehoord? Lees verder……

In deze reeks over musea die vanuit Nederland te bezoeken zijn, noemt de oudheidkundige vakidioot in mij de musea – meervoud – van Xanten. Vanuit Nijmegen bezien ligt het stadje net over de Duitse grens en het is interessant omdat er een complete Romeinse stad is. Of beter: vijf Romeinse nederzettingen.

Vijf nederzettingen

De Romeinen kwamen hier rond 13 v.Chr. aan. Tegenover de plek waar de Lippe in de Rijn uitmondt, bouwden ze op een lage heuvel een basis voor twee legioenen, Vetera, die nog zo’n tachtig jaar dienst zou doen. Iets naar het noorden lag een stadje: veteranen moeten immers ook ergens wonen, de graanleveranciers van het Romeinse leger moesten ook ergens slapen en de inheemse bevolking moest ook ergens leven. Het heette Cibernodurum, “markt van de Ciberni” (of Cugerni), en wellicht herkent u de analogie met Nijmegen: twee legioenen op de Hunerberg en even verderop een stadje dat Batavodurum heette, “Batavenmarkt”.

Foto: Kotomi_ (cc)

Welkom in de wereld van het Teylers Museum

ACHTERGROND - Sargasso duikt deze zomer in musea in Nederland en nabije omstreken. Per aflevering van de zomerserie vertelt een lezer of redacteur over zijn of haar favoriete museum. Meer bijdragen welkom (mail naar info [at] sargasso.nl.)
Vandaag  frankw‘s  bewondering voor het Teylers Museum in Haarlem.

Als jongetje zwierf ik door de donkere zalen vol met fossielen, mineralen en vreemde grote machines. Met name in de winter tijd kon je wel eens alleen zijn in zalen die alleen door daglicht werden beschenen. Dat leverde een hele bijzondere, bijna mystieke sfeer op. Zalen en ruimtes met een eigen unieke vorm waarbij het haast wel leek of de ze om de objecten heen waren gebouwd in plaats van omgekeerd. Een wonderlijke verzameling: fossielen, mineralen en grote natuurkundige instrumenten. Maar ook schilderijen, tekeningen van onder meer Rembrandt en Michelangelo, munten en een enorme bibliotheek. Het Teylers Museum in hartje Haarlem stamt uit 1784 en is sindsdien in een aantal stappen gegroeid tot het complex dat het nu is. Tegelijk heeft ze haar klassieke karakter weten te behouden.

Het Teylers Museum is genoemd naar de Haarlemse notabele en zakenman Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778). Teyler was een succesvol handelaar en bankier, maar vooral weldoener. Een exponent van de verlichting die tijdens zijn leven zelf verzamelde en aan liefdadigheid deed. Zijn omvangrijke erfenis was onder meer bestemd voor een hofje voor ouderen en het museum waarin zijn collecties zouden worden ondergebracht. De Ovale Zaal uit 1784 is het hart van het museum. Het was het eerste museum in Nederland dat open was voor het publiek: met schriftelijke toestemming en alleen op de dinsdag tussen tien en één. Tegenwoordig is de ovale vitrine met mineralen het hart van de Ovale Zaal. Eromheen staan gesteente tafels en kasten en natuurkundige instrumenten. Op omloop staat een deel van de bibliotheek. Aanvankelijk werden er op de centrale tafel ook experimenten uitgevoerd.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Rwanda: schokkend, lieflijk

ACHTERGROND – Op vakantie in een land dat in het Westen vooral – of uitsluitend – bekend is vanwege genocide? Het kan. Het is aangenaam. En het is confronterend omdat die genocide op elke straathoek nog voelbaar is.

Rwanda dus.

Ik beland er in 2007, met mijn dan 8-jarige dochter, eigenlijk toevallig; op bezoek bij een bevriend gezin dat er voor werk naar is uitgezonden.

Vóór vertrek krijg ik van het thuisfront bezorgde vragen, ‘is het daar wel veilig?’ Alsof je vraagt of Duitsland in 1958 weer veilig is. Ja dus, Rwanda is dertien jaar na de allesverwoestende slachting van voorjaar 1994 volkomen vredig. En lieflijk. Pays des mille collines, Land van Duizend Heuvels. In Rwanda is het lang zoeken naar een stukje vlak. Groen en harmonieus ontrolt zich het landschap waar we, meestal in kleine propvolle minibusjes, doorheen jakkeren. Op de heuvels krioelt het van de menselijke activiteit. Het piepkleine Rwanda (iets kleiner nog dan België) is het dichtstbevolkte land van Afrika. Dat gegeven was één van de lonten in het kruitvat van 1994, toen Hutu’s de Tutsi-minderheid naar het leven stonden en in drie maanden 800.000 mensen aan stukken werden gehakt. Les événements, zo wordt deze episode licht eufemistisch genoemd.

De hoofdstad Kigali is een met kloven doorgroefde stad. De heuvels hebben de kleur van tennisbanen-gravel. Overal bouwactiviteiten, huizen vooral voor de teruggekeerde vluchtelingen. Maar ook chique hotels en trendy restaurants, de stad ontwikkelt zich tot een on-Afrikaans hippe metropool.

Foto: foto van de auteur

Albanië revisited

Veertig jaar geleden bezocht ik Albanië. De volledig door het staatstoerismebureau geregisseerde reis ging langs alle hoogtepunten van de toenmalige communistische heilstaat. Over het totalitaire karakter van de samenleving en het gruwelijke lot van minderheden en dissidenten werd uiteraard niet gesproken. Dit jaar was ik er opnieuw voor een heel ander soort reis. Het land is onherkenbaar veranderd.

In het NCRV-televisieprogramma Voor de leeuwen gaan MBO-studenten op stage in een onbekend land. In de uitzending van 15 juli zagen we Max als aspirant treinmachinist aan het werk in Albanië. De spoorwegen, ooit de trots van dictator Hoxha, beschikken nog over vier treinen. Het materieel is hopeloos ouderwets, er zijn voortdurend storingen en de ritten duren eindeloos. Max’ eerste stagedag begint met koffie en raki.

De beelden van het armste en slechtst onderhouden spoorwegnet in Europa zijn tekenend voor de huidige stand van zaken in het land dat in juni de status van kandidaat-lid van de EU verwierf. Alle collectieve voorzieningen zijn in Albanië na de omwenteling in 1991 volledig afgebroken. De haat tegen het collectivisme van de communistische dictatuur was zo groot dat alle staatsbedrijven in de industrie en de landbouw en alle voorzieningen op het gebied van onderwijs en gezondheidszorg van het oude regime zijn vernietigd. Met als gevolg dat in de afgelopen jaren alles opnieuw moest worden opgebouwd, nu door private bedrijven en met veel hulp uit het buitenland. Zo was Artsen Zonder Grenzen in de jaren negentig in het land actief om basisvoorzieningen in de gezondheidszorg te herstellen. Nu vind je in Tirana op elke straathoek een nieuwe, moderne apotheek met het complete assortiment van de Europese farmaceutische industrie. Alleen het aantal cafés is er nog groter.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Vakantiebestemming: Beiroet

Downtown

Downtown

ACHTERGROND - Ik werd verliefd op Beiroet toen de taxi het strand bereikte. We waren opgehaald op de luchthaven (aanslag op de Amerikaanse mariniers, 1983, 241 doden), we waren langs de vluchtelingenkampen Sabra en Shatila gereden (bloedbad onder vluchtelingen, 1982, honderden doden), we waren het stadion gepasseerd (munitieopslag) en we zouden zo meteen rijden langs de jachthaven (evacuatie westerse bewoners, 1975). De taxi naderde de kust, minderde vaart en nam de bocht. En toen gebeurde het. Onverwacht rolde het panorama voor me uit: een moderne stad, vol hoogbouw, bij een zee van azuur. ‘Wauw,’ zuchtte ik, en van die ongecontroleerde kreet schrok ik zelf nog het meest.

U kent het cliché: Beiroet is het Parijs van het Midden-Oosten. Het was de glamour-stad van de jaren vijftig en zestig. Fotoreportages in Life met Gina Lollobrigida. Rijke zakenlieden, internationale deals. Het was het thuis van de jet set, toen een jet nog een straalvliegtuig was en vliegen een privilege. Het was de plaats waar Kim Philby overliep naar de Sovjet-Unie. Het was waar de Arabische wereld zich openstelde voor de westerse cultuur. Het zinderde.

De burgeroorlogen duurden van 1975 tot 1990 maar er is zeker niet altijd gevochten. Verschillende keren leek het rustig te worden en dan pakten de Beiroeti’s hun levens weer op, restaureerden ze hun huizen en probeerden ze weer de mondaine stad van weleer te zijn. Hoogopgeleid als de Libanezen zijn, kwam het herstel in de jaren negentig snel. ‘I expected Armageddon,’ schrijft William Dalrymple over zijn bezoek in 1996, ‘but I found Armani’.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Hardhouten stoelen

COLUMN - Om het vakantiegevoel te vergroten, vanaf nu op Sargasso de serie ‘Vakantieverhalen’ met grappige, opmerkelijke of spannende vakantie-anekdotes. Dit is de tweede aflevering. Meedoen? Stuur een mailtje naar [email protected].

Als je iets wil beleven, moet je naar Bolivia.

Zo zou ik kunnen vertellen van een nacht waarin, ergens in een tentje in de bergen, de hoogteziekte me te pakken kreeg. (Ik weet nu bijvoorbeeld wat er met eten in je maag gebeurt als je lichaam besluit dat er niet genoeg zuurstof is om je spijsverteringssysteem aan de gang te houden.)

Ik zou ook kunnen vertellen over de volgende ochtend toen, na een paar uurtjes afdalen, een Boliviaans jongetje onder de eczeem en met één hand bijna constant in zijn broek wilde dat ik hem leerde tollen. In een dorpje waar zo’n beetje alles onder de dieren- en mensenstront lag.

Aangezien we een paar uur op vervoer moesten wachten, kwamen we daar overigens een heel eind mee.

Dan waren er de schijnbaar eindeloze busreizen. In bussen die steeds meer mensen oppikten bij onofficiële haltes en waarin de ruimschoots uitgeademde condens na een paar uur langs de ruiten omlaag stroomde, zodat ’s nachts je schoenen letterlijk vastvroren aan de vloer van de bus.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende