De export-WW: dat klinkt niet goed. Maar wie er even langer over nadenkt ziet in dat Nederland dit juist zou moeten willen. Het was weer flink heibel op mijn social-media-tijdlijnen de afgelopen week. Dit keer ging het over de zogenaamde “export-WW”. De Europese Unie had het namelijk in haar botte hersens gehaald om iets te willen zeggen over ons sociale stelsel. Zo zou Nederland gedwongen worden werkloze Polen wel zes maanden geld over te maken. Met die doekoe uit Holland komen ze natuurlijk nooit uit hun Poolse hangmat! Bovendien is het natuurlijk weer een uitnodiging tot fraude.
Want we hebben alleen maar profijt van al die stelselwijzigingen. Deze keer waarschuwt het UWV. Zit je al in de penarie (want WW) dan heb je 99% kans dat je niet begrijpt hoe je die na 1 juli op je bankrekening zult kunnen krijgen. Want stelselwijziging. Oplossing? Het UWV zet voorlichters in.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
COLUMN - Hoe we van de bijstand richting basisinkomen kunnen bewegen. En waarom dat stap voor stap voordelen oplevert.
Het basisinkomen is hot. Naar aanleiding van de campagnes voor het referendum in Zwitserland en het burgerinitiatief in de EU zette Sargasso anderhalf jaar terug een serie over het basisinkomen op. De Correspondent pakte dat verhaal over en maakte het in Nederland tot een hype.
En inmiddels rommelt het binnen de gevestigde partijen. De congressen van D66 en de PvdA namen moties voor een basisinkomen aan, en ook raads- en kamerleden van GroenLinks nemen de discussie serieus.
Maar deze discussie heeft ondertussen wel de neiging erg theoretisch van karakter te blijven. De modellen voor een basisinkomen lopen dan ook sterk uiteen, en kennen allemaal problemen en onbeantwoorde vragen.
Om het niet bij dagdromerij alleen te houden, zouden we moeten onderzoeken wat we tot nu toe van de discussie hebben kunnen leren en toe kunnen passen in de praktijk.
Daarbij valt vooral de volgende wijsheid op: de zekerheid van een inkomen op het bestaansminimum zonder verdere voorwaarden, blijkt keer op keer veruit de meest kostenefficiënte en effectieve manier om mensen in armoede te helpen.
ANALYSE - In een tijd dat de sociale zekerheid onder druk staat zijn er grenzen aan het solidariteitsgevoel, zo vonden Tom van der Meer en Tim Reeskens. Met name van migranten vinden we dat ze minder snel recht hebben op een WW-uitkering.
Wie gunnen wij een uitkering? Diegenen die dat het hardst nodig hebben? Diegenen die buiten eigen schuld in de problemen zijn gekomen? Diegenen die het meest op ons lijken? Via een grootschalig experiment onder 23.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel hebben we onderzocht welke criteria voor Nederlanders het belangrijkst zijn.
De meest opvallende bevinding? We gunnen migranten minder dan autochtone Nederlanders.
Experiment
Dit soort voorkeuren is moeilijk te onderzoeken. Als je burgers direct vraagt, zullen ze minder snel willen discrimineren, of dat minder snel willen toegeven. Ons gaat het nu juist om onbewuste criteria en voorkeuren. Daarom hebben we een grootschalig, geanonimiseerd survey-experiment opgezet.
Iedere respondent kreeg één tekst te lezen van een in Nederland werkzame man die recent zijn baan is verloren. De respondenten werd gevraagd of zij deze man meer dan 70% van zijn laatste inkomen gunnen, exact 70%, minder dan 70%, of helemaal niets. Maar aan deze werkloze werden per respondent geheel willekeurig kenmerken opgehangen. De één las bijvoorbeeld een tekst over Daan uit Nederland, met 2 kinderen, die nooit eerder werkloos was maar wel door eigen schuld is ontslagen. Een ander las een tekst over Riza uit Kosovo die sinds 12 jaar in Nederland woont, met 4 kinderen, die nooit eerder werkloos was en door een reorganisatie zijn baan verloor. En een derde kon een tekst krijgen over Riza uit Kosovo die sinds 12 jaar in Nederland woont zonder kinderen, die eerder werkloos was en door eigen schuld was ontslagen. In totaal hingen we 9 variabelen aan de werkloze man (waaronder ook laatstgenoten loon, leeftijd, etc), in 3.672 unieke combinaties van kenmerken.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Wie niet binnen een week naar het UWV gaat verliest het recht op een WW uitkering. Dus als het nu toch even niet lukt met dat werk vinden binnen een maand kost dat advies een hoop geld.
Maar dat was Rutte vast even vergeten.
ACHTERGROND - Het geld bij de instelling waar ik 12 tot 14 uur per week werkte was op. Er restte niets anders dat mijn werkgever en ik uit elkaar gingen. In goede harmonie, dat wel; geen gouden handdrukken, maar wel oprechte waardering voor wat ik de afgelopen jaren had gedaan.
Daarmee was ik parttime werkloos met recht op een WW-uitkering voor drie jaar en twee maanden. Met 58 jaar op de teller is het vinden van een andere baan geen eenvoudige opgave.
Gelukkig is er het UWV. Wie in de WW belandt, is daar automatisch cliënt. Je merkt dan al snel dat het UWV er een merkwaardige manier van afspraken maken en communiceren op nahoudt. Zij stellen een dag en tijdstip vast en als cliënt krijg je dan een ‘bevestiging afspraak’. Ik weet niet beter dan dat je een afspraak met zijn tweeën maakt. Maar bij het UWV gaat men er blijkbaar van uit dat je als WW’er de hele dag niets te doen hebt en dus ieder moment oproepbaar bent.
Deze ‘bevestiging van afspraak’ gaat altijd vergezeld van de afsluitende mededeling dat het niet verschijnen gevolgen heeft voor de uitkering.
Na drie maanden krijg ik van mijn ‘werkadviseur’ een dergelijke ‘bevestiging van afspraak’. Of ik op het ‘werkplein’ van het UWV-werkbedrijf wil verschijnen. Daar word ik aangemeld voor de training ‘Succesvol naar werk’.
Iedereen boven de 50 jaar (voorheen 55) krijgt dit vriendelijk doch verplicht aangeboden.
COLUMN - Met een aantal aanpassingen van ons huidige sociale stelsel zijn al een hoop voordelen van een basisinkomen snel te behalen.
Het basisinkomen: Rutte ziet er niets in, en het kader van de SP is hard bezig zijn achterban te ontmoedigen.
Toch is het denken hierover momenteel sterk in opkomst. Binnen GroenLinks rommelde het al langer in die richting. En deze week nam D66 op haar congres een motie aan voor nieuw onderzoek naar een basisinkomen. Drie kwart van de Volkskrantlezers geeft daarop aan wel wat in dit idee te zien.
Het basisinkomen is hot. Maar het is geen toverwoord waarmee alles gezegd is. Over hoe een sociaal stelsel met een basisinkomen eruit zou kunnen zien zijn namelijk nogal wat verschillende meningen in omloop.
Om te beginnen is er de ultrarechtse variant: schaf alles af en geef in plaats daarvan iedereen een basisinkomen, daarnaast de pure vrije markt. Dit beeld geeft sommige linkse denkers zulke nachtmerries dat ze over mogelijke andere scenario’s al niet eens meer na willen denken.
Maar natuurlijk zijn er ook andere varianten. Veel mensen erkennen dat het basisinkomen niet vervangend kan zijn voor alle regelingen in de sociale zekerheid. Dat bovenop het basisinkomen bijvoorbeeld een inkomensverzekering moet blijven bestaan die loondoorbetaling regelt, zoals nu in het huidige stelsel is geregeld met de WW, het aanvullend pensioen en regelingen voor loondoorbetaling bij ziekte. Een ander voorbeeld: in Nederland valt zolang de woonkosten bij gelijke woningen zo uiteen lopen niet te ontkomen aan het in stand houden van speciale regelingen daarvoor.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
ANALYSE - Hoe groot is de druk van uitkeringen op de (beroeps)bevolking? Hoe hebben de uitkeringen zich ontwikkeld? Dit onderzoek naar de ontwikkeling van het aantal uitkeringen sinds 1970 bevat enkele verrassende uitkomsten en daarnaast enkele anekdotes van mijn kant waarvan je misschien zal denken ‘Hoe was het mogelijk?’
Oorspronkelijk zou dit stuk onderdeel zijn van deel II van mijn drieluik – deel I hier – over uitkeringen aan allochtonen en autochtonen, maar vanwege de lengte heb ik er toch maar een losstaand artikel van gemaakt.
Uitkeringen en beroepsbevolking
In veel reacties op internetfora merk je dat men niet goed weet hoe het staat met het aantal uitkeringen. Door bepaalde politieke partijen en media wordt vaak verkondigd dat het met het aantal uitkeringen helemaal de pan uit rijst. In figuur 1 laat ik zien hoe het aantal uitkeringen aan mensen tussen de 15 en 65 jaar zich sinds 1970 heeft ontwikkeld.
De grafiek geeft het aantal uitkeringen als percentage afgezet tegen de beroepsbevolking (nationale definitie). Een percentage van bevolking in een jaar geeft over zo’n lange periode een wat beter beeld dan alleen de aantallen uitkeringen, omdat de (beroeps)bevolking de afgelopen decennia sterk is gestegen. Zo bestond in 1970 de beroepsbevolking uit 4,8 miljoen mensen en in 2013 uit 7,9 miljoen, een stijging met twee derde. Ik heb echter ook een grafiek gemaakt met de aantallen.
De meeste percentages die ik hier in tekst noem, heb ik tevens in de grafiek gezet.
COLUMN - Het voorstel van de werkgevers voor de sociale zekerheid afgelopen maandag was behoorlijk revolutionair, maar heeft vrij weinig aandacht gekregen. Nederland is duidelijk nog niet klaar om na te denken over een nieuw systeem van sociale zekerheid. Helaas.
Afgelopen maandag stelde werkgeversvereniging AWVN voor om verzekeringen tegen werkloosheid en pensioensparen verplicht te stellen voor alle werkenden. Dus ook voor flexwerkers en zzp’ers.
Feitelijk een bijzonder revolutionair voorstel. De hele sociale zekerheid zal errvoor hervormd moeten worden. Het huidige sociale stelsel voor loondoorbetaling bij ontslag, ouderdom en ziekte is namelijk geregeld via de ontslagbescherming en het contractloon. Voor flexwerkers en vooral zzp’ers gaat dit in praktijk niet werken, want die hebben geen contract.
Om dit voorstel handen en voeten te geven zullen de WW en het pensioen dus voor alle werknemers veranderd moeten worden, of liever gezegd: plaats moeten maken voor andere regelingen, die qua premie en uitbetaling niet kijken naar het contract en de ontslagprocedure, maar naar – bijvoorbeeld – schommelingen in het jaarloon.
En dat lijken mij veel eerlijkere regelingen, omdat gelijke behandeling veel meer centraal staat. Bovendien zal het tot een grote versimpeling van de WW kunnen leiden: een transparanter en toegankelijker systeem, met veel lagere juridische kosten en uitvoeringskosten.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
COLUMN - Deze zomer had Jerry Helmers van ZZP Netwerk Nederland een natte droom over hoe de échte zzp’er eruit moet zien.
Wat is een zzp’er? Jerry Helmers van ZZP Netwerk Nederland heeft hier hele uitgesproken ideeën over. Zzp’ers die net rond kunnen komen… dat zijn volgens hem geen échte zzp’ers. En om hen die uit de branche te pesten moeten volgens Jerry de weinige voordelen die zzp’ers hebben, zoals de zelfstandigenaftrek, afgebouwd worden. Zodat in de toekomst alleen ‘echte ondernemers’ nog maar voor het zzp’erschap kiezen.
Jerry heeft namelijk een heel romantisch beeld van wat de zzp’er volgens hem moet zijn: een rasondernemer. Maar helaas voor Jerry is de groep zzp’ers een hele diverse groep. En deze diverse groep is inderdaad niet samengesteld uit enkel mensen met typisch ‘ondernemersbloed’. Wat deze mensen delen is slechts dat ze proberen zichzelf van een inkomen te voorzien door middel van losse opdrachten. Meer delen ze niet.
En is dat erg? De reden om te kiezen zzp’er te worden kunnen heel verschillend zijn. Sommige zzp’ers zijn zzp’er vanwege de vrijheid hun eigen agenda kunnen bepalen. Anderen zijn zzp’er geworden omdat een vaste baan veel moeilijker te combineren is met zorgtaken – de participatiesamenleving weet je wel.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.