COLUMN - Het voorstel van de werkgevers voor de sociale zekerheid afgelopen maandag was behoorlijk revolutionair, maar heeft vrij weinig aandacht gekregen. Nederland is duidelijk nog niet klaar om na te denken over een nieuw systeem van sociale zekerheid. Helaas.
Afgelopen maandag stelde werkgeversvereniging AWVN voor om verzekeringen tegen werkloosheid en pensioensparen verplicht te stellen voor alle werkenden. Dus ook voor flexwerkers en zzp’ers.
Feitelijk een bijzonder revolutionair voorstel. De hele sociale zekerheid zal errvoor hervormd moeten worden. Het huidige sociale stelsel voor loondoorbetaling bij ontslag, ouderdom en ziekte is namelijk geregeld via de ontslagbescherming en het contractloon. Voor flexwerkers en vooral zzp’ers gaat dit in praktijk niet werken, want die hebben geen contract.
Om dit voorstel handen en voeten te geven zullen de WW en het pensioen dus voor alle werknemers veranderd moeten worden, of liever gezegd: plaats moeten maken voor andere regelingen, die qua premie en uitbetaling niet kijken naar het contract en de ontslagprocedure, maar naar – bijvoorbeeld – schommelingen in het jaarloon.
En dat lijken mij veel eerlijkere regelingen, omdat gelijke behandeling veel meer centraal staat. Bovendien zal het tot een grote versimpeling van de WW kunnen leiden: een transparanter en toegankelijker systeem, met veel lagere juridische kosten en uitvoeringskosten.
Een uitdagende gedachte dus. Zeker gezien de ideeënarmoede bij politieke partijen op dit vlak. De tweedeling op de arbeidsmarkt baart de politiek wel zorgen, maar het enige antwoord dat in Den Haag op links en rechts wordt verzonnen is pogingen doen om mensen weer terug in een vaste baan te drukken. Wie dan toch nog buiten de boot valt, en uit eigen keuze of gedwongen voor een flexbaan kiest, kan bij de politiek op weinig medelijden rekenen. Integendeel, hij kan rekenen op een overheid die vooral barrières opwerpt.
Cynisch genoeg komt dit beleid juist vooral bij linkse partijen vandaan. De SP en de PvdA concentreren zich in het sociale zekerheidsdebat volledig op het verdedigen van de rechten van de ‘haves‘ op de arbeidsmarkt: het vaste contract en de WW. D66 en Groenlinks zeggen meer op te komen voor flexwerkers, maar D66 heeft het te druk met haar samenwerking met eng-christelijk en het kabinet om zich nog druk te maken over hun rechten, en GroenLinks is duidelijk nog niet uit haar identiteitscrisis, gezien ook haar steun aan Asschers wetgeving tegen zzp’ers.
Daarnaast zijn de vakbeweging en zzp-organisaties duidelijk de weg kwijt. Zij reageren aarzelend op de plannen van de werkgevers. ‘Werkloosheid en kortdurende ziekte horen wel bij het ondernemersrisico’, meent FNV Zelfstandig. ZZP Nederland echo’t dat er nog wel ‘ruimte voor het ondernemerschap’ moet blijven.
Hoe krijg je het je strot uit. Alsof zzp’en alleen aantrekkelijk zou zijn voor mensen die zo graag de ondernemer uithangen: grote onzin. En alsof iemand alleen zou kunnen ondernemen als hij onverantwoordelijke risico’s met zijn eigen sociale zekerheid neemt. Ronduit bizar dat deze neoliberale onzin door werknemersorganisaties klakkeloos wordt nagepapegaaid.
Werkgevers komen met dit plan, omdat ze beseffen dat armoede de consumptie remt en dus ook hen treft. Waarom zijn linkse groeperingen en vakbonden dan zo weerspannig tegen dit pleidooi tegen armoede? Omdat ze begrijpen dat ze met een simpeler sociaal stelsel zelf minder functie en dus bestaansrecht hebben? Geen idee. Maar het blijft opmerkelijk dat we voor een progressief links geluid ter verbetering van de sociale zekerheid tegenwoordig kennelijk bij de werkgeversorganisaties moeten zijn.
Reacties (22)
Werkgeversbijdragen zijn sowieso onzinnig. Beter ga je naar volledig door de werknemer betaalde pensioen/sociale premies etc. Gooi je de huidige werkgeversbetalingen gewoon bij het brutoloon op, en heeft de werkgever er niets meer mee te maken.
Als het van dezelfde werkgevers afkomt die hun vaste krachten buiten de deur hebben gewerkt en ze daarna als ZZP’er tegen hun netto loon als bruto inkomsten laat terugkeren, heb jij het volle vertrouwen in hun voorstel en weet je zeker dat ze alleen het beste met heel NL voorhebben ?
Ik neem aan, dat ik een linkse naïeveling ben ?
Het gaat mij om de inhoud van het voorstel, Asterix. ‘Ad hominem’ (wat je reactie feitelijk is), is voor mij geen geldig logisch argument. En motieven maakt mij ook niet uit, het gaat mij om het te verwachten effect.
@1: Mij lijkt het een prima idee om werkgevers uit de sociale zekerheid te snijden. Nu is het andersom: de politiek probeert de uitvoering van de sociale zekerheid juist naar werkgevers te schuiven. Het idee is dat werkgevers zich dan verantwoordelijker gaan gedragen. Het effect is omgekeerd: enerzijds zijn werknemers voor de sociale zekerheid veel afhankelijker van werknemers geworden met de gevolgen van dien (werknemers worden juridisch onder druk gezet, hoge juridische kosten), anderzijds ontduiken werkgevers inderdaad hun verantwoordelijkheid door te kiezen voor andere contractvormen, die de wetgever ook gewoon mogelijk heeft gemaakt, omdat anders de flexibiliteit niet voldoende zou zijn: de tweedeling.
Werkgevers hebben die tweedeling niet zelf gecreëerd hè. Ze mogen er misschien om gevraagd hebben, het instellen van verschillende vormen van ingehuurde arbeid is toch echt het werk van de politiek.
@3
Je geeft voor mij precies aan waarom ik de VVD zie als de politieke tak van de terreurbeweging VNO/NCW.
Voor mij is het geen verrassing dat de verantwoordelijkheid wordt ontdoken als je daar de weg voor vrij maakt en ik denk dat het daarom beter is ze tot het nemen van die verantwoordelijkheid te dwingen.
Telkens als tegen de burger wordt gezegd: “neem je eigen verantwoordelijkheid” mag dat 1 op 1 worden vertaald met “zoek het maar uit” of “val dood”.
Inhoudelijk:
Ik heb nog niet genoeg uitgezocht om je te kunnen vertellen waar de adders deze keer onder het gras zitten, maar ik ben er van overtuigd dat de gelijkschakeling van werknemers met een vaste baan en ZZP’ers er voor gaat zorgen dat het voor iedereen zo slecht wordt als voor de ZZP’ers nu.
Nee, ik kan het nu nog niet met argumenten staven.
Het zogenaamde afdwingen van verantwoordelijkheid is typisch VVD-beleid. De VVD wil immers een kleinere overheid, en daarom wordt de uitvoering van de sociale zekerheid naar werkgevers afgeschoven.
Kijk maar naar welke kabinetten de hervormingen hebben doorgevoerd van de WAO etc.
Het resultaat is een zeer grote rechtsongelijkheid tussen werknemers, en de noodzaak voor heel hoge proceskosten voor werknemers om hun recht te halen. Omdat dit ook psychisch nogal belastend is, zien veel werknemers ervan af.
De enigen die garen spinnen bij deze situatie zijn de vakbonden en juristen, die er een dikke boterham mee verdienen.
Zodoende ben ik het dus volmondig met werkgevers eens dat de sociale zekerheid veel beter weer terug kan gaan naar de overheid. Dat wij daar andere motieven bij hebben mag duidelijk zijn, maar je moet je bondgenoten zoeken waar je ze kan vinden.
De vakbonden wantrouw ik meer dan werkgevers, omdat zij een dubbele agenda hebben.
Edit: op je inhoudelijke punt: ik kan je verzekeren dat als wij op onze handen blijven zitten zoals we nu doen, langzaam aan het hele werknemersbestand richting flex gaat en je angstbeeld bewaarheid wordt. Gelijktrekken zal dat stoppen. Op welke manier, dat heeft de politiek in de hand.
De PvdA is niet links… En @3, het idee is volgens mij ook niet dat de werkgevers zich verantwoordelijker gaan gedragen, maar dat het een fijne tweetrapsraket is om eerst de sociale zekerheid niet af te breken maar te verschuiven, en dat is heeeeeel iets anders, en hem daarna alsnog afbreken omdat de werkgevers het zo zwaar hebben.
En een extra voordeel voor de multinationals is dat door het afwentelen van dergelijke zaken op de werkgever, het MKB relatief veel zwaardere lasten krijgt omdat de echt grote werkgevers er wel aan kunnen ontkomen en ook veel minder gevoelig zijn voor incidentele uitschieters. Winwin voor de oligopolies. Dat standpunt gaat dus echt heel nadrukkelijk niet om het nemen van ‘verantwoordelijkheid’ door de werkgever hoor.
(En daarom is het ook zo dom dat veel mkb’ers denken dat ze door de VVD vertegenwoordigd worden, terwijl juist die ze naait met zulke regels.)
@5, en de VVD wil ook geen kleinere overheid.
Met verantwoordelijkheid ontduiken bedoel ik bijvoorbeeld ook het uitkeren van een ontslagvergoeding of begeleiding bij ziekte. Veel werkgevers handelen daar keurig in, maar ook veel werkgevers ontduiken die verantwoordelijkheid door de mensen die ze kwijt willen onder druk te zetten. Die mensen zijn echt de pineut, want ze zijn voor hun recht wel afhankelijk van hun tegenstander. Vooral daarom heb ik liever dat mensen hun recht en geld kunnen halen bij een onafhankelijke wetgever: ter emancipatie van werknemers.
@Inca: hear hear.
@2: Het voorstel letterlijk overnemen lijkt mij geen goed idee, maar ik vind het teleurstellend dat vakbonden en linkse partijen er niet eens over willen praten. Met onderhandelingen moet het toch mogelijk zijn om iets te regelen waar gedwongen ZZP’ers beter van worden?
@0
“Waarom zijn linkse groeperingen en vakbonden dan zo weerspannig tegen dit pleidooi tegen armoede?”
Omdat zij denken dat deze golf van ZZP’ers een tijdelijk verschijnsel is. Dat als de crisis écht voorbij is, werkgevers iedereen weer gewoon in loondienst zullen nemen. Ik help het ze hopen, maar ik vrees dat dat voorlopig niet meer gaat gebeuren.
“ZZP Nederland echo’t dat er nog wel ‘ruimte voor het ondernemerschap’ moet blijven.”
In de papieren AD werden een paar dagen geleden twee ZZP’ers geïnterviewd. Eentje die vóór sociale zekerheid was en een die er niks van wilde weten. De voorstander voerde aan dat het voor zijn gezin wel fijn zou zijn om niet meteen zonder inkomen te zitten als hij een keer z’n been breekt. De tegenstander kon dat allemaal prima zelf regelen, vond ze, maar ze moest er voor de eerlijkheid wel bij zeggen dat haar man een goedbetaalde baan in loondienst had. Ik zal daar verder geen oordeel over vellen, maar het is wel duidelijk dat er 2 groepen ZZP’ers bestaan met totaal verschillende behoeften.
@Lurker: Ik vrees ook dat veel mensen denken dat iedereen na de crisis weer in een vast contract duikt, maar iedereen die een beetje nadenkt ziet dat dit niet het geval is: de groei van flexwerkers was al aan de gang voor de crisis, het is er alleen iets door versneld.
Daarbij kijkt deze zzp’er ook naar zichzelf: voor geen goud zou ik terug willen in loondienst. Dat leven was leerzaam, maar heb ik echt gehad. Ik ben geen zzp’er omdat ik zo graag de ondernemer wil zijn, en ook niet omdat ik zo zielig ben dat ik geen baan in loondienst kan vinden of door één opdrachtgever daartoe gedwongen ben, maar omdat het veel beter combineert met andere activiteiten, en omdat ik blij ben met mijn eigen product en graag zelf bepaal hoe ik dat in de markt zet, en bovendien dol ben op het alles-zelf-mogen-regelen: van offerte en klantrelaties tot prijs en boekhouding. Maar goed: even goedkope sociale zekerheid als mensen met een vast contract, ja, dat zou ik wel willen. Maar helaas is dat niet voor mij weggelegd. En dus is voor deze jongen naast eigen spaarcenten de bijstand het enige vangnet als er iets mis mocht gaan.
Kijk, dan word ik giftig als zo een FNV-dweil meent dat ‘Werkloosheid en kortdurende ziekte bij het ondernemersrisico horen’. Alsof een verminderde sociale zekerheid iets te maken heeft met de manier waarop ik mijn websites en teksten in de markt zet.
En ik ben ook niet panisch voor verplichtingen, zoals sommige zelfverklaarde ‘ondernemers’ hebben. Ik ben verplicht verzekerd tegen ziektekosten zoals iedere Nederlander, en geen moment heb ik het idee gehad dat dit afdeed aan mijn ‘ondernemerschap’. Nu kan je zeggen dat ook het verzekeren van ziektekosten je eigen verantwoordelijkheid zou moeten zijn, maar dan kom je in de problemen want ofwel je neemt die verantwoordelijkheid, en dan is het effect hetzelfde, of je neemt die verantwoordelijkheid niet, maar dan zit de maatschappij met de brokken als het mis gaat, en bovendien vliegen voor iedereen bij selectief verzekeren de premies omhoog. Geen probleem dus met verplichte verzekeringen.
Ik vermoed bij vooral de vakbeweging trouwens veel minder mooie motieven dan je aanhaalt: de vakbeweging heeft haar leden en verdient haar geld bij gratie van ingewikkelde, ondoorzichtige en vooral steeds verschillende ontslagprocedures. Uit angst daarvoor worden mensen lid, en in die ontslagprocedures hebben ze de meeste mensen werkzaam. Verder is het ook goed voor vakbonden dat de sociale zekerheid voor een groot deel via het CAO loopt, want daar krijgen zij de andere helft van hun werk door.
Als de sociale zekerheid niet meer via werkgevers zou lopen zouden de vakbonden het leeuwendeel van hun werk kwijt zijn.
Goeie vraag waarom bv SP en vakbond tegen zijn – maar ik denk dat het vooral zit in hoe mensen daar hun werk nog zien. En dat gaat niet slechts om financiele zaken, maar vooral (denk ik) om hoe mensen zelf graag willen functioneren en in welke omgeving.
En dan is het gewoon zo dat heel veel mensen het helemaal niet erg vinden om een deel van de verantwoordelijkheid uit handen te geven: zij doen hun vak, krijgen heldere opdrachten die ze uitvoeren, vaste collega’s, duidelijke context en zekerheid – in emotioneel opzicht nog veel meer dan in financieel opzicht, en functioneren daar goed in.
En nu moeten ze ineens meer en meer iets worden wat ze niet willen, niet kunnen en nooit geleerd hebben. En ze raken ineens een heel deel van hun identiteit kwijt. (Want zeker vroeger was het bedrijf waar je voor werkte een belangrijk deel van je identiteit. En de achterban van de FNV en deels de SP zit nog steeds in die hoek.) Dat verzet zit veel dieper dan alleen de financiele positie, het gaat ook om gigantische maatschappelijke structuren en verbondenheid op zich, en dat snap ik heel goed.
Oh ik snap dat ook heel goed. Ik heb zelf met veel plezier tien jaar lang bij een grote verzekeraar gewerkt, bij de tak die sociale zekerheidsproducten verkocht (wat ook een beetje mijn onderwerpkeuze verklaart). Het is een heel ander leven dan zelfstandig werken. Ik wil dat ook niet afschaffen. Ik wil graag dat mensen zelf kunnen kiezen en gelijke rechten hebben én een goed vangnet. Ook juist in het belang van vaste dienstverbanden. Want zolang die tweedeling in stand gehouden wordt, blijven juist die dienstverbanden verdwijnen.
De achterban van de SP en de PvdA maakt die sprong niet, en ik verdenk zoals gesteld de FNV er ook van dat ze niet graag haar eigen positie ondermijnt. Ik las dat laatst ook in een interview met Paul Ulenbelt van de SP, oud vakbondsman en de SP binnengehaald om bij de vakbeweging meer poot aan de grond te krijgen: hij zag een simpeler sociaal stelsel (het ging hier om de discussie over het basisinkomen) als een ondermijning van de vakbonden, en de ‘klassenstrijd’. Socialisten die expres de Verelendung toejuichen… dat streeft zijn doel zó ver voorbij…
Maar alle principiële en ideologische argumenten daar gelaten. Wat is nu concreet jouw voorstel Klokwerk? Iedereen een verplichte verzekering voor als ie geen inkomen heeft ?(werkeloosheid, ziekte) en iedereen op uniforme wijze dit geregeld en betalen. Bruto lonen voor vaste werknemers omhoog (want werkgevers deel vervalt en dus moet je het zelf betalen) en ZZP-ers verhogen en masse hun tarieven want die moeten ook verplicht premie betalen? Niet cynisch bedoelde reactie, vooral graag concreet begrip krijgen.
Ik vind je wantrouwen richting vakbonden wat buiten proportie. En denk daarnaast dat je, juist als je verandering wilt bereiken, de kloof niet te groot moet maken. Verdeel en heers in optima forma – als ik een door de VVD-lobbyisten betaalde astroturfer was zou ik jouw antipathie richting vakbond zeker plussen: stook op dat vuurtje, benadruk de kloof, hoe minder begrip en hoe meer argwaan, hoe veiliger de grootkapitalisten blijven.
Want… het zijn natuurlijk wel de werkgevers die hier deels van profiteren: zij hebben destijds een lastenverlaging gekregen in ruil voor meer verantwoordelijkheid. (Maar daar hoor je ze nooit meer over.) Laten we de zaken wel in perspectief blijven zien: de vakbond kent (net als elke structuur overigens) uiteraard een deel dat puur voor z’n eigen bestaan blijft strijden en zichzelf in stand houdt.
Maar dat is toch maar een fractie van de werkelijke winst die richting werkgevers is gevloeid. (En flink meer naar de minst scrupuleuzen.)
Overigens – vergeet ook niet dat er arbeidsjuristen actief het vuurtje aanwakkeren richting werknemers… (“Kom bij ons voor advies hoe u het goedkoopst van uw werknemers afkomt”) net als managementcursussen die zich specialiseren in advies over het emotioneel chanteren van werknemers. (En niet te vergeten mooie prepackdeals – wel de lusten niet de lasten van een fijne gesubsidieerde bedrijfstak.)
Dus laten we onze morele verontwaardiging toch nog even richten op waar die het hardst nodig is. En dat is wat mij betreft toch niet de vakbond.
Dat is inderdaad een eind de richting in McLovin. Een en ander kan denk ik prima geregeld worden via de inkomstenbelasting.
Qua uitkering zou ik zeggen dat je wanneer je sterk daalt in het jaarinkomen, je het verschil een tijd lang (afhankelijk van hoelang je premie betaalt) voor x% vergoed kan krijgen.
Dit is natuurlijk een achteraf-systeem, maar je zou kunnen werken met voorschotten.
Het UWV kunnen we dan trouwens ook opheffen.
Volgens mij gaat dat stiekem toch heel erg richting basisinkomen, maar dan op een andere manier ingevuld. Prima wmb.
“Een en ander kan denk ik prima geregeld worden via de inkomstenbelasting. ” over belastingen gesproken, schaffen we dan ook fiscale regelingen voor ZZP-ers af?
@Inca: Laten we het zo zeggen dat ik nogal wat negatieve ervaringen heb met vakbonden, in dit soort discussies en in de praktijk toen ik werkte als OR-secretaris, en ik in die zin al heel vaak gedacht heb: wiens belang dienen jullie nu eigenlijk?
Zeker, werkgevers die de kwade pier zijn, die zijn de werkelijke ‘vijand’. Maar we moeten wel inzien dat we een systeem hebben dat dergelijke werkgevers feitelijk beloont voor hun gedrag, ten koste van degenen die het graag netjes doen (en wat je terecht opmerkt de grote werkgevers bevoordeelt ten opzichte van de kleintjes).
Voor het wegnemen van de verantwoordelijkheid voor sociale zekerheid bij werkgevers zullen ze linksom of rechtsom wel moeten betalen overigens. Ofwel ze betalen een extra premie aan de fiscus voor iedere opdracht die ze uitschrijven, of de prijzen van arbeid gaan omhoog.
@Gronk: Je hebt me door ;). Het zou mi een extra laag bovenop een basisinkomen kunnen zijn. Dus vanaf bijstandsniveau tot op je inkomensniveau bijverzekerd zijn tegen een loongat door ouderdom, werkloosheid of ziekte. Het verplichte karakter ervan bevalt me daarbij ook zeer.
Ik geef trouwens in mijn column natuurlijk wel een invulling aan het geheel die de werkgevers wellicht niet zo bedoeld hebben – maar dat is dichterlijke vrijheid :).
@McLovin: Als de sociale positie van werkenden gelijkgetrokken wordt vind ik het niet meer dan logisch dat ook de fiscale verschillen verdwijnen, dus ja. Maar dan wel tegelijkertijd graag – het is gelijk oversteken ;).
Klokwerk stapt net zo hard in de neoliberale retoriek als dat hij anderen verwijt. Lees je eigen stukje nog eens goed door, ik tel zo vier tegenstrijdigheden in je ‘argumentatie’.
Dat is in ieder geval beter dan helemaal geen argumentatie neerzetten, typ-ex. Verder denk ik dat ik de inhoud van mijn stukje vrij goed ken. Leg je bezwaren maar neer, dan kunnen we zien of je me kan overtuigen. Of houd je het hierbij?
De vakbeweging wil gelijk loon voor gelijk werk. Het lagere loon van uitzendkrachten is loonconcurrentie die tot dagloners afhankelijkheid leidt. Het is de vakbeweging die van meet af aan een aanvullend pensioen inplaats van de huidige lappendeken. Het zijn de werkgeversorganisaties, inclusief de AWVN die het gelijke loon tegen proberen te houden. Het is vooral de AWVN die voor een veelheid van kleine pensioen regelingen is. Het is de vakbeweging die een bodem beloning in de CAO voor ZZP ers wil opnemen. Niet de werkgeversorganisaties. Die zijn tegen. De vakbeweging wil de misstand dat alfa hulpen niet als Werners worden behandeld, opheffen. Werkgevers zijn tegen. Nep ZZP ers werden door de belasting niet erkend. Asscher heeft de oplossing, wel erkennen. De reactie van Klokwerk dat de AWVN vernieuwend is en gunstig afsteekt ten opzichte van de vakbeweging, is volgens mij een misvatting. Het zijn de werkgeversorganisaties, inclusief de AWVN, proberen de WW op 2 jaar maximaal te houden, ondanks de afspraak in het sociaalakkoord dat de opbouw via regelingen tussen werkgevers en vakbeweging hersteld zal worden.
Mooi, als de vakbeweging nu ook pleit voor het opgaan van de WW en pensioenregeling in gelijke regelingen voor alle werknemers, en opheffing van de afhankelijkheid van werkgevers van de sociale zekerheid door geen afhankelijkheid meer van contractvorm en het opgaan van de CAO’s in wetgeving, word ik alsnog lid.