WW: Zon wellicht in winterslaap

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland. De zonnecyclus: je kon er altijd je klok op gelijk zetten. Iedere elf jaar groeit het aantal zonnevlekken tot een hoogtepunt, waarna het weer nagenoeg tot een nulpunt daalt. Maar de huidige zonnecyclus, die in 2008 begonnen is, lijkt één van de zwakste ooit gemeten te worden.  En nieuwe meetmethoden en -instrumenten lijken nu aanwijzijngen op te leveren dat de zon misschien wel een cyclusje over wil slaan. Zonnevlekken zijn donkere vlekken op het oppervlak van de zon. Het bijvoegelijk naamwoord 'donker' moet hier nogal relatief genomen worden, de vlek is nog altijd 5000 keer lichter dan de maan. Wat zonnevlekken precies zijn, is niet helemaal duidelijk, maar het lijkt in ieder geval te gaan om een magneetveld wat afwijkt van die van het omliggend zonne-oppervlak. Als de afwijking te groot is, ontstaat er een soort tunnel-effect die door het oppervlak heen boren. In het ontstane dipje gaat de temperatuur omlaag. Waar kleinere zonnevlekken in enkele minuten verdwijnen, blijven sommige dagen en weken in stand.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: de jacht op virussen

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Aidsvirus HIV-I / C. Goldsmith Bron: WikipediaIn 2009 was iedereen in paniek omdat er een nieuw en mogelijk dodelijk griepvirus was uitgebroken: de Varkens of Mexicaanse Griep. In het begin was er zelfs de vrees dat het zich gedroeg als de beruchte Spaanse griep die uitbrak na de 1e wereldoorlog waarbij tientallen miljoenen mensen stierven. De exacte herkomst van het varkensgriepvirus is niet met zekerheid vast te stellen. Mogelijk is een op het varken levend virus overgesprongen naar de mens en gemuteerd. Hoe groot is het gevaar dat dit weer gebeurd?

Sars
Een paar jaar eerder was ook al grote paniek door de uitbraak van SARS, een ernstige vorm van longontsteking die wordt veroorzaakt door het SARS-virus. Het SARS virus komt waarschijnlijk van de Civetkat en het is gevaarlijker dan het varkensgriepvirus: bij griep is het percentage met dodelijke afloop ongeveer 2%, bij SARS ligt dit tussen de 5 en 15%

Aids
Nog wat langer geleden, maar niet minder bekend, is natuurlijk het HIV-virus dat AIDS veroorzaakt, ofwel het Acquired Immuno-Deficiency Syndrome. Dit virus verzwakt het afweersysteem waardoor de patiënt sterft aan infectieziekten waar een gezonde persoon geen last van zou hebben. Dit virus is overgesprongen van apen: chimpansees of meerkatten. Bij deze apen heerst een aan het HIV verwant virus (het Simian Immunodeficiency Virus), de apen worden er zelf echter niet ziek van. Het schijnt dat het virus misschien al een eeuw geleden is overgestapt naar de mens. In tegenstelling tot de vorige twee virussen verspreidt dit virus zich langzaam omdat het alleen wordt overgedragen door seksueel contact, of direct bloed-bloed contact. Indien onbehandeld is dit virus in bijna alle gevallen dodelijk. Gelukkig zijn er de laatste jaren goede medicijnen die de patiënt weliswaar niet genezen maar wel de symptomen kunnen onderdrukken.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: handige hoofdrekentruc

De woensdagmiddag is op Geencommentaar.nl voortaan uw Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in wetenschap en techniek. Vandaag door onvoorziene drukte van schrijver dezes een verkorte versie.

Het dagelijks nut van wiskunde is niet atijd even makkelijk te tonen, maar voor (hoofd)rekenen is dat eenvoudiger. Hoeveel dozijn-dozen eieren heb je nodig om 168 eieren te hebben? Hoeveel meter drop heb je als je 16 dropslierten van 17 centimeter achter elkaar legt? Dit zijn natuurlijk ontzettend alledaags relevante vragen. Maar wie heeft er binnen een paar seconden een antwoord klaar? Of grijp je bij deze getallen al naar de zakjapanner (al dan niet in app-vorm)?

Met de truc die uitgelegd wordt in onderstaande video hoef je bij de eierboer of dropverkoper niet meer met je mond vol tanden te staan. Meer trucjes vind je overigens hier.
[youtube=4×3]hLdKsKep1og[/youtube]

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Pannenkoekvleermuisvis en negen andere nieuwe soorten

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Pannenkoekvleermuisvis (foto flickr/NOAA Photo Library)Ieder jaar, zo tegen het einde van Mei, brengt een groepje taxonomen via het ‘International Institute for Species Exploration‘ aan Arizona State University een lijst naar buiten van de top tien nieuwe soorten van het jaar. Volgens ruwe schattingen worden door biologen ieder jaar zo’n 15.000 nieuwe soorten ontdekt. Het overgrote deel daarvan zal wel voor altijd in de schaduw blijven. En juist daarom is het zo leuk dat eens per jaar tien nieuwkomers even in het zonnetje gezet worden. Zagen we twee jaar geleden al de decafé-plant langskomen, dit jaar mogen we onder andere de pannenkoekvleermuisvis in ons midden verwelkomen. Dit wezen is geen pannenkoek, geen vleermuis, maar een vissoort. En wel eentje die plat als een pannenkoek is en zich hobbelend voortbeweegt met behulp van zijn arm-achtige vinnen (dit deed de naamgevende onderzoekers blijkbaar aan een vleermuis denken). De vis werd ontdekt in de Golf van Mexico.
Een aanmerkelijk vreemdere vindplaats was die van de Tyrannobdella Rex  bloedzuiger (ook wel T.Rex bloedzuiger genoemd) die door een Peruaanse arts ontdekt werd in de neus van een 9-jarig patientje. Het piepkleine beestje heeft voor zijn afmetingen gigantische tanden, wat voor hoofdpijn zorgde bij het meisje en de andere Peruaanse patienten waar dezelfde parasiet werd aangetroffen. Het gelinkte artikel weet trouwens ook te vermelden dat het diertje wel extreem kleine geslachtsdelen heeft. Je reinste karaktermoord.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Altijd blijven lachen

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

glimlachen is dus goed voor je (foto Flickr/Theen ...)De glimlach van een kind doet je beseffen dat je leeft. En dat niet alleen, diezelfde glimlach zorgt er ook nog eens voor dat je langer leeft. De fysieke voordelen van glimlachen zijn al langer bekend. Wie glimlacht voelt zich beter omdat onder andere endorfine-productie wordt verhoogd, verlaagt de bloeddruk en zorgt ervoor dat we ons beter kunnen invoelen in onze gespreks- of glimlach-partner.

Maar een lange-termijn studie uitgevoerd in 2010 door Ernest Abel en Michael Kruger van Wayne State University liet zien dat glimlachers langer leven. Hun onderzoeksmethode was wel een beetje vreemd: ze bekeken nauwkeurig naar de glimlachen van de spelers afgebeeld op 230 honkbalplaatjes uit 1952. De onderzoekers lieten de wijdte van de glimlachen op de plaatjes door vijf mensen in één van drie categorieen plaatsen: geen glimlach, gedeeltelijke glimlach en totale glimlach. Die laatste categorie staat ook wel bekend als de Duchenne glimlach.

En wat bleek: de spelers in de eerste categorie werden gemiddeld 72,9 jaar oud. De spelers in de tweede categorie 75 jaar oud en de vrolijke fransen onder de honkballers werden gemiddeld maar liefst 79,9 jaar oud. Een gigantisch effect. Wie zijn leven lief heeft neemt dus de tip van die oude clown over: Wat er ook gebeurd, altijd blijven lachen!

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Cicaden houden van priemgetallen

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Periodieke cicade (foto flickr/ DanCentury)Wie de komende weken naar het Oosten van de Verenigde Staten trekt kan een flinke krekelzwerm tegen het lijf lopen. Want rond deze tijd zullen de magicicaden, die 13 jaar onder grond verbleven, volwassen worden en naar het oppervlak werken. In juli zullen alle overleden zijn en begint hun nageslacht de lange puberperiode onder de grond.

We kennen allemaal de standaard éénjarige levenscyclus. In de lente openen de bloemen zich, worden lammetjes geboren, komen de wespen naar buiten enzovoorts. Eenjarige cycli zijn voor de hand liggend, je kan als diersoort je immers heel mooi aanpassen aan de seizoenen. Maar de Amerikaanse magicicade denkt daar anders over. De keversoort komt tevoorschijn na ofwel een periode van 13 jaar ofwel van 17 jaar. Gedurende deze adolescentieperiode verblijven de cicaden zo’n dertig centimeter onder de grond, waar ze zich voeden met plantenwortels. Als de biologische klok de cicaden vertelt dat ze tevoorschijn moeten komen gebeurt dat in gigantische aantallen.

Of je als cicade 13 of 17 jaar moet wachten ligt aan tot welke brood (legsel/generatie) je behoort. Hoewel er aanwijzingen zijn dat het DNA bepaalt hoe lang een brood onder de grond blijft is het precieze mechanisme onbekend. Wel zijn er meer aanwijzingen over waarom juist deze twee getallen ‘gekozen’ zijn. Zeer waarschijnlijk zijn priemgetal-cycli gunstig omdat ze minder vaak samen vallen met de cycli van de meeste roofdieren (zoals sluipwespen e.d.).

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Biogeografen voorspelden Osama’s schuilplaats

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Visuele weergave van het kansmodel dat de lokatie van OBL voorspelde in 2009 (foto UCLA/MIT int.rev.)Nu het Grote Kwaad opgespoord en uit de weg geruimd is, kan -na de opluchting- ook het grote ‘I told you so‘ roepen beginnen. Iedereen die natuurlijk allang wist dat OBL in Pakistan zat, kan nu zijn gelijk halen. Maar bij de wondere woensdag willen we toch één voorspelling nader bekijken. Het gaat hier om de voorspelling die geograaf Thomas Gillespie samen met collega John Agnew en een groepje studenten deed in 2009.

Gillespie en co.  gebruikten voor de voorspelling ideeen uit het vakgebied Eilandbiogeografie. Deze theorie probeert te voorspellen wat de relatie is tussen de biodiversiteit op een eiland, de grootte van dat eiland en de afstand die het heeft tot het vasteland. Een voorbeeld van een biogeografische stelling is dat naarmate een eiland groter is, er een hogere immigratiesnelheid is (diersoorten die op het eiland aankomen). Tegelijk is er dan een lagere extictiesnelheid (uitsterven van soorten). Dit betekent dat er uiteindelijk op een groot eiland meer biodiversiteit ontstaan. De afstand van het eiland werkt dan weer negatief op de immigratie. Hoe dit alles met elkaar verband houdt is het onderwerp van onderzoek voor de eilandbiogeografen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Verlamde Graffitikunstenaar tekent weer

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

De verlamde graffiti-kunstenaar tempt1 met de graffiti-bril (foto Flickr/urban_data)

Dat was de eerste keer sinds 7 jaar dat ik iets tekende. Ik heb het gevoel dat ik al die tijd onder water gehouden werd en dat iemand nu eindelijk in het water reikte en mij hoofd omhoog haalde zodat ik kon ademen.

Bovenstaande quote is afkomstig van graffiti-kunstenaar TEMPT1. TEMPT1 was één der groten in de Amerikaanse graffiti-scene van de jaren 80. Zijn carriere kwam tot abrupte en absolute stilstand toen in 2003 bij hem de neurologische aandoening ALS werd geconstateerd. Net zoals de bekendste ALS-patient Stephen Hakwing raakte TEMPT1 volledig verlamd. Maar in tegenstelling tot Hawking had TEMPT1 niet de top-verzekering die nodig was om de bekende spraak-computer te kunnen betalen. TEMPT1 was daardoor zo zo’n beetje verstoken van communicatie met de buitenwereld.

Grafisch ontwerper en ondernemer Mick Ebeling wilde TEMPT1 graag helpen. Met veel moeite zorgde hij ervoor dat de patient weer met de buitenwereld kon communiceren. Maar Ebeling wilde TEMPT1 ook weer laten tekenen. Na een jaar plannen bracht hij een stelletje ongeregeld bij elkaar om een open-source zelfbouw graffiti-bril in elkaar te zetten.  Met goedkope spullen zorgde hij ervoor dat de verlamde kunstenaar voor het eerst sinds zijn verlamming weer kon tekenen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Chimera’s

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Chimaera op een Apulische roodfigurige schaal, ca. 350-340 v.Chr. (foto Wikimedia commons/ Lampas Group)In de Ilias beschrijft beschrijft Homerus de Chimera, het fabeldier dat de held Bellerophon dient te doden als volgt:

Van goddelijk geslacht, een fabeldier,
Van voren leeuw, van achtren slang, een geit
Daartussen, ademend een felle gloed
Van vlammend vuur. […]

De chimera komt nog een paar keer vaker voor in Griekse en Latijnse mythologie meestal als een combinatie tussen leeuw-slang-geit. De chimera is niet het enige fabelmengdier dat we kennen, maar biologen hebben gekozen voor de term chimerisme om de in de echte wereld voorkomende mengvorm tussen twee soorten of individuen te beschrijven. Er is sprake van biologisch chimerisme indien er in een individu cellen te vinden zijn van meer dan één zygoot. Dit geval ontstaat bijvoorbeel als er twee embryos in de baarmoeder versmelten (in dat geval is er waarschijnlijk sprake van 1 set ouders).

Door chimerisme kunnen ook bijzondere sexe-situaties opduiken, wanneer één van de celtypen mannelijk en de andere vrouwelijk is. Er is dan sprake van een ‘ware hermafrodiet‘. Zo is er een beschrijving van een zebravink waarbij de geslachtskenmerken precies verdeeld waren over de linker- en rechterkant van het beestje. Links had het beestje testikels, rechts eierstokken.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Hoe ver kan bio-engineering gaan?

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Wil jij ook een lichtgevende kat? (foto: Flickr/pinkiwinkitinki)Ooit, in een ver verleden, was de enige vorm van biologische evolutie die van Darwin: organismen pasten zich door natuurlijke selectie aan aan de hand van criteria die door de omgeving werden bepaald. Maar op een bepaald moment ging ons deze passieve evolutie niet snel genoeg: de mens greep de kans om zijn omgeving te veranderen (letterlijk) met beide handen aan. Op die manier ontstond een wat vervuilde vorm van evolutie die ons tot op heden geen windeieren legde. Maar, zo merkt Amerikaans bioethicus Paul Root Wolpe, de afgelopen jaren hebben we het heft van het evolutionaire mes nog meer in de hand genomen. Volgens Wolpe is de stand van zaken op het gebied van actieve bio-engineering nu op het punt gekomen dat we ons moeten afvragen:  hoe ver kunnen we gaan?

Die huidige stand van zaken op het gebied van bio-engineering is al bijzonder indrukwekkend, het is duidelijk niet langer science-fiction waar we over praten. In onderstaand TED-filmpje geeft Wolpe een lijst van meer of minder bekende bio-engineering projecten die nu lopen. Waar we als mensen natuurlijk al eeuwen door middel van selectief fokken aan biologische manipulatie doen, kunnen we de evolutionaire werkelijkheid nu veel preciezer naar onze hand te zetten met behulp van bijvoorbeeld kunstmatige inseminatie of het ingrijpen op DNA-niveau. Dit opent de weg naar nieuwe kruisingen zoals de Cama of Lijger; dieren die voor medische toepassingen gemanipuleerd zijn zoals de Vacanti muis (die met het oor), geiten die het molecuul Antitrombine aanmaken voor medicinale doeleinden; maar ook vissen, katten, honden en apen die licht geven in het donker. Leuk voor onder de kerstboom.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende