‘Dat hadden we nooit moeten doen’

PvdA-prominenten kijken terug op hun tragische keuzes in de jaren negentig. In zijn nieuwste, monumentale boek Kapitaal en ideologie laat Thomas Piketty aan de hand van overvloedig statistisch materiaal zien hoe de aanhang van centrum-linkse, sociaaldemocratische partijen in de loop der jaren ingrijpend is gewijzigd. Cijfers over partijvoorkeur van kiezers op basis van opleiding in zowel Europa als de Verenigde Staten wijzen uit dat deze partijen vlak na de oorlog bovenmatig in trek waren bij de laagstopgeleiden, de werkende klasse. Hoger opgeleiden gaven in meerderheid de voorkeur aan conservatieve partijen. Vijftig jaar later zien we een omkering van de verhoudingen qua politieke voorkeur bij verschillende opleidingsgroepen, centrum links is uit de gratie bij lager opgeleiden maar favoriet bij de hogere, goed opgeleide middenklasse. Het Nederlandse verhaal achter deze trend is onlangs door Duco Hellema en Margriet van Lith opgeschreven in Dat hadden we nooit moeten doen. De PvdA en de neoliberale revolutie van de jaren negentig (zowel de titel als het paarse omslag spreken voor zich). Hellema en van Lith hadden Piketty waarschijnlijk nog niet gelezen, toen ze hun boek schreven. Maar wat ze aan de hand van gesprekken met voormalige PvdA-prominenten, stapels oude beleidsnota's en verslagen uit de Tweede Kamer hebben opgetekend is een perfecte illustratie van zijn stelling: hoger opgeleiden hebben aan het einde van de vorige eeuw de sociaaldemocratische partijen overgenomen en de traditionele aanhang van laagstbetaalden en minder hoog opgeleiden volledig van zich vervreemd,  'in de steek gelaten', zoals voormalig minister van VROM Margreet de Boer nu erkent.

Door: Foto: Foto via Wikimedia copyright ok. Gecheckt 06-10-2022
Foto: Minister-president Rutte (cc)

Paars, toen en nu

, door

ANALYSE - Sinds VVD en PvdA in 2012 samen zijn gaan regeren, is vaak een vergelijking gemaakt tussen Paars toen en nu. Daarbij valt overigens op dat we dit kabinet niet paars noemen, ook al is het dat in zuivere vorm: het mengen van blauw en rood leidt immers tot de kleur paars.

De kiezers

Hoe dan ook: die vergelijkingen zetten ons aan het denken. Zo schreef politiek commentator Tom-Jan Meeus in maart van dit jaar in NRC Handelsblad dat samenwerking tussen links en rechts in Nederland misschien wel per definitie  tot weerzin van de kiezers leidt. De kiezer wil het misschien wel gewoon niet. Punt. Paarshaat, noemt Meeus dat. Hij stelt dat dit gevoel leidde tot de verpletterende verkiezingsnederlaag van de paarse partijen in 2002. Die openbaarde volgens Meeus ‘hoe paradoxaal, een diepe weerzin tegen de professionals: tegen politici die moeiteloos samenwerkten hoewel hun partijen, PvdA en VVD, elkaar sinds de jaren vijftig naar het leven stonden’.

Nou denk ik dat die verkiezingsnederlaag van de coalitie in 2002 een meer gelaagde verklaring verdient, maar Meeus heeft zonder meer gelijk dat de soepele, niet-ideologische manier waarop PvdA en VVD in de paarse jaren samenwerkten de partijen in de problemen bracht: ‘de verdwijning van de politiek’ of zelfs ‘het einde van de politiek’ werd het wel genoemd, het ontbreken van ideologische discussie in de coalitie, en door het dominante monisme van de regeringspartijen ook in het parlement.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Waan van de dag

Laat IMF kredieten beoordelen

, door

Raoul Leering en Kees van Duin, werkzaam op het ministerie van Economische Zaken, menen dat kredietbeoordeling het beste door een publieke instelling kan worden gedaan. Het IMF bijvoorbeeld. Het stuk is overgenomen van Me Judice.

Kredietbeoordelaars zijn voor hun inkomsten afhankelijk van degenen die zij moeten beoordelen: ondernemingen en overheden. Om hen ter wille te zijn waarderen ze obligaties pas af als de marktontwikkelingen hen daartoe dwingen. Dit probleem is alleen op te lossen door kredietbeoordeling publiek uit te laten voeren, stellen Raoul Leering en Kees van Duin. Deze publieke taak kan het best ondergebracht worden bij het IMF. Onafhankelijkheid is dan wel een belangrijke voorwaarde.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Giddens kijkt terug op zijn Derde Weg

, door

De Britse socioloog Anthony Giddens was jarenlang dé lieveling van sociaal-democraten in Europa en van Bill Clinton aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. New Labour, het Paarse kabinet, de Duitse sociaal-democraten onder Schröder, Lionel Jospin, allemaal dweepten ze met zijn sociaal-democratische Third Way in de hand. Kok voorop. Hij mocht zelfs bij Clinton langskomen om uit te leggen hoe ons ‘poldermoddol’ het neo-liberalisme en sociaal-democratie zo knap wisten te verenigen.

Tien jaar na de verschijning ervan, op de puinhopen van de kredietcrisis, is Third Way compleet in diskrediet geraakt. De meest basale regulering, die het kapitalistische monster moesten temmen, zijn niet door Bush, Balkenende of Merkel weggehaald, maar door hun zogenoemde sociaal-democratische voorgangers. The Third Way zou geen tussenweg zijn, maar een pad rechts van het neoliberalisme.

Anthony Giddens spreekt zich in een artikel uit voor zijn Third Way en probeert zich te verdedigen tegen de kritiek. Het blijft vooral verdedigen. Weet hij u te overtuigen?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Pimpelpaars is de kleur van het verraad van links

, door
Wim Kok (Foto: Wikimedia Commons/Presidential Press and Information Office)

Een interview van Mark Rutte in de Spits van afgelopen vrijdag wordt als volgt ingeleid:

“Mark Rutte gaat fier aan kop in de peilingen, vooral vanwege één krachtige boodschap: bezuinigen. Houdt hij het tot aan de verkiezingen vol?”

Rutte’s partijgenoot Arend Jan Boekestijn schrijft aan Vincent Bijlo dat de problemen die we nu hebben zijn veroorzaakt door de ‘massieve fiscale stimulus’ waarmee de meeste regeringen hebben gereageerd op de kredietcrisis in 2008. Dit zou resulteren in inflatie – ‘vroeg of laat’ voegt hij er voor de zekerheid aan toe.

Daadkracht
Zie hier de campagne strategie van de VVD: zij belooft daadkracht bij het opruimen van de puinhopen ? de schulden ? die het gevolg zijn van de crisis. De slogan van de VVD had ook kunnen zijn ‘zachte heelmeesters maken stinkende wonden’. Voeg toe een dynamische, leuke, en goed gebekte lijsttrekker en je kunt er de verkiezingen mee winnen ? zeker als de oppositie niet veel tegenwerk levert. Van de PvdA horen we alleen: ‘iedereen telt mee’. Het zijn slogans die alleen maar lijken te bevestigen dat de PvdA niet daadkrachtig is. Daadkracht, dat is immers wat wij nodig hebben in dit land. De onuitgesproken gedachte erachter is dat het helemaal niet uitmaakt wat er gedaan wordt, als er maar iets gedaan wordt. En wat is er dan beter dan puinruimen? De ‘puinhopen van Paars’ liggen er nog steeds lijkt het wel.

Paars
Over de oorzaak van de crisis gaat het nauwelijks. Zeker als men bedenkt dat het dezelfde partijen zijn die in de jaren ’90 samen regeerden en beleid voerden dat de oorzaak is van de huidige problemen. Niet alleen in Nederland regeerde Paars, ook in andere westerse landen. In Engeland was Labour, dat zich New Labour noemde aan de macht en voerde het beleid van vergaande privatisering, ingezet door Margret Thatcher, met enthousiasme uit. Amerika werd geregeerd door Democraten die niet in staat waren om de ziektekostenstelsel te hervormen maar wel de financiële markt dereguleerden.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het Saillant | Weg met de flip-flopbestuurders

, door

SaillantLOGOWie na zijn politieke carrière vrolijk in bed duikt met eerdere opponenten, fluimt met terugwerkende kracht in het gezicht van zijn kiezers.

Als er in de afgelopen weken iemand van zijn voetstuk is gelazerd, dan is het wel Wim Kok. De voormalige held van de gewone man, de digibeet met een rijtjeshuis en strijder tegen de exorbitante zelfverrijking verklaarde voor de parlementaire commissie dat er niks mis was met de beloningcultuur bij ING. De gewone polderjongen uit de Krimpenerwaard, vechtjas voor de arbeider en Oppersmurf Integriteit snapte ineens best waarom bankiers zichzelf jaarlijks een flinke villa, zeilboot en privévliegtuig cadeau deden. De “gewone man” die twintig jaar op zijn voorman stemde heeft ongetwijfeld met verbijstering zitten kijken.

Iedereen met een beetje verstand weet dat beeldvorming bullshit is. Toch maken politici gretig gebruik van de overdreven persoonlijkheden die ze in de media krijgen toegemeten. Ze weten immers dat politieke winst niet komt van een partijprogramma, maar van een inspirerende persoonlijkheid. Ook al is die grotendeels verzonnen.

Maar veel politici schudden die persoonlijkheid even makkelijk van zich af als de politieke carrière voorbij is. En dat klopt niet. Als je er zelf in bent gaan geloven, kan je niet ineens doen alsof het allemaal maar een geintje was.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een felicitatie voor Helmut Schmidt?

, door

Het is niet leuk om iets onaardigs over iemand te zeggen op zijn verjaardag. Zodoende – gisteren is de voormalige Duitse bondskanselier Helmuth Schmidt negentig geworden. Tijdens zijn regeerperiode zwaar omstreden, is hij nu de meest gerespecteerde levende Duitse politicus. In ieder geval in de peilingen, want niet iedereen houdt van hem. Hij wordt geroemd om zijn standvastigheid en zijn berekenbaarheid – ook mooie eigenschappen voor de commandant van een concentratiekamp, aldus de linkse politicus Oskar Lafontaine.

Helmut Schmidt was een voorbode van wat we later nog veel vaker hebben gezien bij Wim Kok, Tony Blair, en Wouter Bos. In een tijd dat we in Nederland sociaal-democratie nog met Joop den Uyl associeerden, was Schmidt al een leider in de lijn van Wim Kok, Tony Blair, en Wouter Bos. Hij was een sociaal-democratisch leider die in de praktijk rechts van het midden stond. Ook in de buitenlandse politiek gold dit. Waar zijn voorganger Willy Brandt een dialoog met het Oostblok voorstond, was Schmidt een echte ´Cold Warrior´, en een enthousiast voorstander van de plaatsing van kruisraketten.

Vandaag de dag is Schmidt nog veel verder naar rechts getrokken. Hij wil de Duitse verzorgingsstaat radicaal omvormen, is een groot voorstander van kernenergie, en een principieel tegenstander van toetreding van Turkije tot de EU. Voor een links georienteerd publiek (waarmee, praktisch gesproken, de meerderheid van de GC-lezers omschreven kan worden) is Helmuth Schmidt bijna een boze droom uit het verleden. Zijn navolgers regeren echter nog altijd de wereld.

Quote du Jour

Quote du Jour – Opgelucht

, door


“Opgelucht… Dat is het enige woord dat ik kan bedenken. Laten we hier echt dankbaar voor zijn.”

Aldus oud-premier Kok in reactie op de arrestatie van Karadzic. De zwarte periode tijdens zijn regeerperiode die uiteindelijk ook leidde tot het net voor de eindstreep aftreden van zijn laatste kabinet kan hiermee afgehecht worden. De aandacht kan nu uitgaan naar de kwade genius.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.