Kunst op Zondag | Kapitalisme en de menselijke factor

Deze week begonnen we aan een serie over kapitalisme. Omdat dat op zijn minst een fikse opknapbeurt nodig heeft, misschien zelfs aan vervanging toe is. Joseph Beuys verklaarde ooit dat de menselijke creativiteit het ware kapitaal is. In de installatie 'Das Kapital Raum 1970-1977' vatte hij zijn ideeën daarover samen. En hoe dat dan gaat met een kunstwerk: Erich Marx (geen familie van…), zoon van een fabrieksarbeider en later rijk geworden met een bouwonderneming, kocht het werk van Beuys voor ruim vier miljoen en gaf het in permanente bruikleen aan het Hamburger Bahnhof museum voor modern kunst in Berlijn. In september 2020 overleed deze kunstverzamelaar en in 2022 droeg zijn familie een deel van zijn collectie over aan het museum. De installatie was gemaakt voor de 1980 biënnale in Venetië en daarna weer opgebouwd in het museum voor moderne kunst in Schaffhausen (Zwitserland). Een en ander met financiële steun van een paar ondernemende kunstverzamelaars. Dat museum ging failliet toen, na jarenlange gerechtelijke procedures, het gedwongen werd het kunstwerk aan die kunstverzamelaars te geven. Die het weer verkochten aan Erich Marx. Intermezzo: kijk hier naar een gesprekje in 2019 met Erich Marx. Joseph Beuys sloot zich later aan bij de politieke partij Die Grünen, die in 1998 gefuseerde met Bündnis 90. Deze partij werd in 2021 met 118 zetels de derde grootste partij in de Bondsdag (het Duitse parlement). In dit filmpje (5 min. 38) werd hij (in 1980) doorgezaagd over de haalbaarheid van een ander politiek denken over kapitaal. https://www.youtube.com/watch?v=LU_QzGAPyvg Nu zal de hardcore neoliberaal, vol onbegrip aangaande de menselijke factor,  zeggen: Allemaal leuk en aardig dat creativiteit in vrijheid het ware kapitaal is, maar heeft dat nog enige waarde? Nou vooruit, laten we binnen het denkraam van het kapitalisme blijven. De toegevoegde waarde van cultuur en media in Nederland is 26,5 miljard euro. Dat is 3,4% van het bruto binnenlands product (bbp) en daarmee ongeveer even groot als het belang van toerisme. (Bron CBS: Satellietrekening cultuur en media 2018, CBS 2021) En hier wat begrijpelijker weergegeven: de waarde van de scheppende mens (Cultuur langs de economische meetlat) https://www.youtube.com/watch?v=_ALU9XhUEd0 Tot slot twee werken uit de oude doos. Twee werken die best een hedendaagse uitvoering mogen krijgen. Kort door de bocht geformuleerd gaan ze over menselijk kapitaal. Ofwel de motor van het kapitalisme. Dulce Pinzón maakte in de periode 2004 – 2008 een serie foto’s met als titel The Real Story of Superheroes: Mexicaanse immigranten poseren als superhelden in hun werkomgeving. Ze dragen aan twee economieën bij. Aan de Amerikaanse economie met hun werk en verblijfuitgaven. En aan de Mexicaanse economie door geld naar het thuisfront te sturen. Wonder Woman (medewerkster wassalon) stuurt 150 dollar per week naar haar familie. Johnny Storm, ofwel de ‘Human Torch’ (werkt als kok) stuurt 350 dollar per week naar huis. In 2007 voerde Santiago Sierra het project ‘La Trampa’ (De val) uit. In het cultureel centrum Centro Cultural Matucana 100  in Santiago de Chili werden dertien prominenten uitgenodigd. Onder hen de  voorzitter van de Kamer van Afgevaardigden en zijn secretaris-generaal, de minister van Defensie, de rector van de Universiteit Diego Portales, een gerenommeerde kunstcriticus, de directeur van het Museum voor Hedendaagse Kunst en journalisten van grote kranten. Ze namen een drankje, een hapje en één voor één werden ze een lange gang ingestuurd. Een gang waar nog aan gebouwd werd. Die kwam uit bij de deur naar een theaterzaal waar ze niet verder door konden. Ze openden deur en zagen…… https://www.youtube.com/watch?v=uKZpkzcewPs … 186 streng kijkende Peruviaanse arbeiders. Op de terugweg leek de gang veranderd en kwam de bezoeker buiten te staan. Daar werden vriendelijk bedankt voor hun medewerking. In dit filmpje (34 min.) een totaalbeeld: linksboven de genodigden aan de borrel, rechtsboven de gang, linksonder de deur, rechtsonder de zaal. Het moet nog maar eens worden vastgesteld: De bouw van theaters, voetbalstadions, de schoonmaak van die gebouwen, de aanleg van glasvezelkabels, asperge- en tomatenpluk, zonder de menselijke factor…..

Door: Foto: charlene mcbride (cc)
Foto: Tim Douglas, via Pexels.

Het is geen goede aankoop als je het niet nodig hebt

, door

OPINIE - Het is buiten koud, nat en vroeg donker. En dan regent het ook nog kortingen in de Black Week, de opgerekte versie van koopfestijn Black Friday. Het perfecte weer om comfortabel vanaf je bank online troep te kopen, als je niet goed uitkijkt. Ik was niet van plan mee te doen, maar uit nieuwsgierigheid ben ik toch gaan kijken wat deze Black Friday behelst.

Geen haast, je hebt het niet nodig

Op de overzichtswebsite blackfridaynederland.nl pronken vooral grote ketens met hun kortingsacties. Ik zie heel veel elektronica (fun fact: inclusief vibrators), wat kleding en een geurkaars. Maar vooral technische snufjes dus. Ik snap niet veel van elektronica. Voor mij zijn het een heleboel spullen die ik niet nodig heb en die toch behoorlijk wat geld kosten. Sommige spullen heb ik wel nodig, zoals een telefoon en een computer. Maar – verrassing! – die heb ik al en hoef ik dus niet te kopen. Het ontbreekt me dan ook totaal aan de noodzaak om nu iets aan te schaffen.

Er zijn wel dingen die ik ooit nog wil, zoals een betere stofzuiger. Maar moet dat nu? Nee joh, dat kan prima later, als ik het meer nodig heb dan nu. Elektronische producten die eerst nieuw en duur zijn, worden meestal vanzelf goedkoper. Of er komen betere versies. En zo niet: ook goed, dat zien we dan wel weer.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Quote du Jour

Quote du jour | Verplaatsen

, door

[…] de ongemakkelijke waarheid is dat steeds meer mensen werk doen waar we eigenlijk prima zonder kunnen. Voor deze mensen geldt dat, als ze plotseling stoppen met hun werk, ze de wereld niet armer, lelijker of leger achterlaten. Denk aan de handige beurshandelaar die rijk wordt ten koste van een of ander pensioenfonds. Denk aan de slimme advocaat die eindeloos procedeert tegen een ander bedrijf. Of denk aan de briljante copywriter die de slogan van het jaar verzint, waardoor een concurrent failliet gaat.

Het zijn stuk voor stuk mensen die geen welvaart creëren, maar vooral verplaatsen.

Natuurlijk is de scheiding tussen creëren en verplaatsen niet absoluut. In veel banen gebeurt het allebei. Zo is er geen twijfel aan dat de financiële sector kan bijdragen aan onze welvaart (en andere sectoren beter kan laten functioneren). Maar de banken zijn inmiddels zo groot dat veel van hun activiteit puur verplaatsend is geworden, of zelfs vernietigend. De explosieve groei van het bankwezen heeft de koek niet groter gemaakt, maar grotendeels opgeslokt.

Foto: AK Rockefeller (cc)

Ode aan het onmeetbare

, door

COLUMN - door Marcel Canoy

Het wordt tijd om het onmeetbare op het schild te heffen. Van onmeetbare dingen worden we vaak gelukkig; een gedicht, een lied, een aai over de bol of een gesprek. Jammer dat het onmeetbare vaak het kind van de rekening van boekhouders wordt. Boekhouders delen de lakens uit. Lakens die stinken naar cijfers.

Het onmeetbare kan in behoeftes voorzien die cijfers niet kunnen bieden. Eenzame ouderen willen een praatje, geen protocol. Mensen die buiten hun schuld in de financiële problemen komen willen gehoord en serieus genomen worden, geen vernederende sanering. Mantelzorgers willen rust en erkenning, geen standaard zorgplan waarin zij niet eens voorkomen.

Wie snapt het

Een pleidooi voor het onmeetbare is niet nieuw. Oscar Wilde stelde bijvoorbeeld al in 1892 dat een cynicus van alles de prijs weet, maar van niets de waarde. Elke kunstenaar snapt de waarde  van het onmeetbare sinds kunstenaars uitgevonden zijn. Zelfs Den Haag, het CPB en de meeste economen snappen het. Maar ze doen er te weinig mee.

Kennedy

Een politicus die de waarde van het onmeetbare inzag én er iets mee deed was Robert Kennedy:

…het bruto nationaal product houdt geen rekening met de gezondheid van onze kinderen, de kwaliteit van het onderwijs of het plezier in het spel. Het meet niet de schoonheid van poëzie, de kracht van het huwelijk noch de intelligentie van het publieke debat of de integriteit van ambtenaren. Het meet geen humor, moed en wijsheid, noch empathie of vaderlandsliefde. Het meet kort gezegd alles behalve de dingen die het leven waardevol maken.

Foto: MANYBITS (cc)

Kunst op Zondag … en jatwerk

, door

Zestien jaar is al een hele leeftijd. Zeker als je in het nieuws komt als een dief die “al op jonge leeftijd een fascinatie voor kunst en archeologie had”.

Er zit nog en mate van logica in dat een liefhebber van bepaalde kunst dat ook uit een museum jat. Het is een wat eigenaardige manier van kunst verzamelen en wat zuur als je dan tegen de lamp loopt omdat een legale verzamelaar je betrapt. In heel wat andere kunstdiefstal is de logica ver te zoeken. Een greep uit het jatwerk van dit jaar.

Uit het Willibrordus Business Center in Heiloo werden op 25 november tien schilderijen van amateurkunstenares Jolanda Verduin gestolen.

Het betreft (citaat uit Noordhollands Dagblad) “portretten van de Rolling Stones, Brigitte Bardot, Amy Winehouse, Herman Brood en een Maori, een schilderij van een poort in een Frans straatje en een gestileerd werk met een parel”.

Werk van twee andere exposanten zijn onaangeroerd gebleven. De getroffen kunstenares heeft aangifte gedaan maar laat weten: “Ik vind het allemaal niet zo erg, van mij hoeven ze zo iemand niet te straffen. Als ik ze maar terug krijg”.

Dinsdag 20 november eindelijk eens kunst in het tv-programma ‘Opsporing verzocht’. Zeven schilderijen van de Nieuwegeinse kunstenares Victoria Verdy zijn tussen 8 en 12 september gestolen en nog steeds niet terug gevonden. De politie had op 4 oktober al een bericht online.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Waan van de dag

De waarde van online privacy

, door

ONDERZOEK - In een interessant artikel proberen economen Savage en Waldman de waarde van online privacy vast te stellen.

We estimate the value of online privacy with a differentiated products model of the demand for Smartphone apps. We study the apps market because it is typically necessary for the consumer to relinquish some personal information through “privacy permissions” to obtain the app and its benefits. Results show that the representative consumer is willing to make a one-time payment for each app of $2.28 to conceal their browser history, $4.05 to conceal their list of contacts, $1.19 to conceal their location, $1.75 to conceal their phone’s identification number, and $3.58 to conceal the contents of their text messages. The consumer is also willing to pay $2.12 to eliminate advertising. Valuations for concealing contact lists and text messages for “more experienced” consumers are also larger than those for “less experienced” consumers. Given the typical app in the marketplace has advertising, requires the consumer to reveal their location and their phone’s identification number, the benefit from consuming this app must be at least $5.06.

Foto: Rocío Lara (cc)

Datawaarde en cloudgarantie

, door

ANALYSE - Als journalist zit ik volop in de cloud. Al mijn zakelijke files (zowel content als administratie) staan in de cloud, mijn mail verloopt via de cloud en zowel mijn zakelijke als mijn privé-netwerk bevinden zich in de cloud. Ikzelf zit in de driver seat: ik kan via ieder device overal en altijd gemakkelijk bij, ik kan de capaciteit uitbreiden en ik heb zicht op de kosten. Zo lang mijn leveranciers zorgvuldig omgaan met hun klanten – en daar vertrouw ik op – maak ik mij geen zorgen over beveiliging en uptime.

Mijn overstap naar de cloud is geleidelijk verlopen. Eerst ben ik gestopt met het gebruik van Microsoft Outlook; dat werd vervangen door Gmail. Daarna ben ik gevallen voor de lol van Facebook, het nut van Linkedin en het gemak van Dropbox. Van die clouds – lees: servers – heb ik geen idee waar ze zich bevinden en wat voor soort mensen aan de knoppen zit. Ook hier is het een kwestie van vertrouwen.

Clouds en banken

Als het gaat om vertrouwen, dan lijken cloudleveranciers wel wat op banken. Een bank is voor mij niet veel meer dan een dienstverlener waar je je geld kunt parkeren. De rentestand maakt dat niet aantrekkelijk, maar schuiven met geld (overboeken, incasseren en opslaan, betalen) gaat via een bank gemakkelijker dan vanuit een oude sok of een spaarvarken.

Foto: copyright ok. Gecheckt 29-09-2022

Kunst op Zondag | Kringloop

, door

Van idee naar expositie. Van expositie naar verkoop. Van verkoop naar musea of naar ‘de mensen’. Dat is de kringloop van kunst. Recent nieuws maakte duidelijk dat kunst langs vele wegen circuleert en dat de kringloop van kunst bepalend is voor de prijs die je voor een artistiek werk moet betalen.

Het hangt er van af over welke kringloop je het hebt. Die van atelier via veilingen naar verzamelaars en musea loopt soms via kunsthandelaren. Zij dachten door onderlinge koehandel de prijzen op veilingen te kunnen drukken. Goedkoop inkopen is uiteindelijk goed voor de consument, redeneerden de handelaars.
Na een jaartje onderzoek besloot de NMa (Nederlandse Mededingingsautoriteit) dat het onderling afstemmen van biedgedrag, om een zo laag mogelijke prijs te bedingen, concurrentiebeperkend is. Het mag voortaan alleen als de handelaren hun afspraken vooraf melden aan de veiling en het volledig transparant in hun boeken registreren.

De handelaren zijn natuurlijk schatzoekers en koopjesjagers. Als ‘gewone kunstliefhebber’ kom je er op veilingen moeilijk tussen. De afspraak die de NMa nu met de kunsthandelaren heeft gemaakt, zal daar weinig aan veranderen.
De doorsnee burger is evenzeer schatzoeker, annex koopjesjager. Zoveel maakt een programma als Avro’s ‘Tussen kunst en kitsch’ wel duidelijk. Als via dat programma kunst niet op een veiling of in een museum komt en de bezitter besluit het niet bij het grofvuil te zetten, dan zijn er nog de kringloopwinkels.

Waan van de dag

Waarde van wetenschap is wél te meten

, door

NIEUWS - Het CPB ziet wetenschap alleen als kostenpost, terwijl wetenschap wel degelijk opbrengsten heeft. Met name op de lange termijn. Aangezien de waarde van wetenschap op micro-economisch niveau lastig is vast te stellen, adviseert een commissie van de KNAW om een macro-economische invalshoek te kiezen. Hoewel beschouwd als minder solide, is er op macro-economisch niveau wel degelijk bewijs voor de toegevoegde waarde van wetenschap.

Foto: copyright ok. Gecheckt 20-09-2022

Kunst op Zondag | Diefstal

, door

De grootste kunstliefhebbers zijn criminele kunstliefhebbers. Gestolen kunst gedijt goed. Afgelopen week waren er 4 kunstdiefstallen in het nieuws, over heel juni haalden 7 kunstroven de media.

Uit de Sint-Baafskathedraal in Gent is het marmeren kunstwerk ‘Salome’ van Jan van Oost gestolen. Ook te zien aan het eind van dit filmpje. Met dank aan Gentblogt.be.


In New York werd ‘Cartel de Don Juan Tenorio’, een werkje van Salvador Dali, in een boodschappentas ontvoerd en een paar dagen later per post retour gestuurd.

In het Drentse Nieuw-Weerdingen werden twee bronzen beelden (per stuk 200 kilo en 60 keer zoveel euro waard) van Ariane Stam uit een woning gestolen. In Nieuw-Haamstede verdween een miniscuul sculptuurtje van de Belg Piet Duthoit, tijdens een open dag.

Uit de beeldentuin van Galerie 15a in Lochem zijn een klein wit marmeren beeld en een roestvrijstalen kubus van hun sokkels gelicht. Allebei werken van Erik van Spronsen.

Uit het gemeentepark van het Belgische Kapellen verdween de metalen sculptuur ‘Easy Rider’, van Paul Van Hoeydonck.

Tijdens een kunstmarkt in Nijmegen werden 30 geborduurde portretfoto’s van Wilma van de Beek gestolen.

De politie zou er de handen aan vol moeten hebben, maar waarschijnlijk zal de opsporing van de gestolen waar niet hoog op de agenda staan. D66 pleit er al jaren voor het publiek er bij te betrekken, door het opzetten van een openbare databank. Op aandringen van de Tweede Kamer hebben de laatste verantwoordelijke ministers (2005 – Van der Laan en 2008 – Ter Horst) wel voor een databank met gestolen kunst gezorgd, maar in mei gaf Halbe Zijlstra nog te kennen niets voor een openbare databank te voelen (in antwoord op vragen Kamercommissie – pdf).

Volgende