Dubbele volksvertegenwoordiging

Het is mooi dat we voorlopig weer even zijn verlost zijn van ministers en staatssecretarissen die, als Kamerlid, zichzelf controleren. Misschien is het in de nabije toekomst zelfs helemaal afgelopen met die dubbele petten. Maar kan het ook eens afgelopen zijn met Tweede Kamerleden, die naast deze fulltime functie ook het volk zitten te vertegenwoordigen in gemeenteraden en Provinciale Staten? Met de beëdiging van de veertien nieuwe Kamerleden zijn er drie bij gekomen die, bezoldigd en wel, ook in raden en/of Staten zitten. We houden het er maar op dat ze nog geen tijd hebben gehad hun ontslag als gemeenteraadslid of lid van de Provinciale Staten in te dienen. Vier Kamerleden die, na de verkiezingen, per 6 december 2023 werden beëdigd in de Tweede Kamer hebben hun raads- of Statenzetels wel na enige tijd opgegeven. Hier het overzicht van Tweede Kamerleden die in de huidige zittingsperiode tegelijkertijd gemeenteraadsleden en/of Provinciale Statenleden zijn, c.q. waren. (Tweede Kamer, register nevenfuncties per 4 juli 2024) Die dubbele petten zijn wettelijk toegestaan. Legitiem dus, maar waarom daar gebruik van gemaakt, als de Tweede Kamer een burn-outfabriek is? (RTL Nieuws, 29 december 2022) Het overgrote deel der gemeenteraadsleden dat in de Tweede Kamer wordt benoemd, neemt afscheid van het raads- of Statenwerk. Degenen die menen meerdere ladingen  hooi op hun volksvertegenwoordigende vorken te moeten nemen vinden we vooral ter rechterzijde van het politieke spectrum (Parlement.com 23 januari 2023). De hierboven weergegeven tabel bevestigt dat nog eens. Al wat langer wordt dat (drie)dubbele mandaat ter discussie gesteld. In 2017 riep het Kamerlid Gerard Schouw (D66) zelfs op tot een verbod op dat soort dubbele petten (BN De Stem, 17 maart 2017). “De affaire met de van corruptie verdachte VVD'er Jos van Rey, die daarvoor even wethouder, Statenlid én Eerste Kamerlid was, liet volgens de democraat zien dat dubbelmandaten de mogelijkheid scheppen dat volksvertegenwoordigers zichzelf gaan controleren”. In 2023 pleitte ook Laurens Dassen (Volt) voor zo’n verbod. Tot nu toe lijkt er geen consensus te vinden voor een dergelijke maateregel. De meeste partijen willen de vrijheid behouden er zelf over te beslissen. En dus laten VVD en PVV dubbelmandaten toe, terwijl de PvdA dat niet doet. "Als raadslid kan je tegen bezuinigingen op de gemeente zijn, terwijl je als Kamerlid vóór kan zijn, omdat je naar het landsbelang kijkt. Dat wringt te veel", zei een woordvoerder in 2017. Misschien moet de kiezer zich daar eens over uitspreken. Wat vindt de kiezer er van als ‘zijn’ Kamerlid de raadsvergadering niet kan bijwonen omdat het Kamerdebat weer eens tot ‘s avonds laat is uitgelopen? Of dat het gekozen raadslid wegblijft uit de Tweede Kamer omdat de raadsagenda in de weg zit? En dan hebben we het nog niet eens over al die nieuw te bouwen woningen waar om gesmeekt wordt. Daar zal toch geen enkel Kamerlid tegen zijn? Tenzij lokale burgers die nieuwbouw niet in hun achtertuin willen en de gemeenteraad of de Provinciale Staten daar tegen zijn?

Foto: NiederlandeNet (cc)

Tweede Kamer incompleet

Prof. Dr. Bert van den Braak, medewerker van het Montesquieu Instituut, constateerde een opmerkelijk fout bij de Tweede Kamer. Dilan Yesilgöz-Zegerius (VVD) werd op 25 mei beëdigd als staatssecretaris. Ze staat op de website van de Tweede Kamer nog steeds als kamerlid vermeld. Dat kan niet, legt dhr. Van den Braak in deze column uit.

Een Kamerlid kan volgens artikel 57 van de Grondwet niet óók minister of staatssecretaris zijn. Uitzondering: bewindslieden die al in functie waren toen ze bij de verkiezingen tot lid der Staten-Generaal werden gekozen. Anders gezegd: de uitzondering geldt demissionaire bewindslieden.

Dilan Yesilgöz-Zegerius was bij de verkiezingen geen staatssecretaris, dus haar lidmaatschap van de Tweede Kamer dient beëindigd te zijn, betoogt dhr. Van den Braak. Het is, zo stelt hij, niet zomaar een formaliteit, want “als Kamerlid is zij lid van de VVD-fractie en kan zij daarin meepraten over het verloop van de formatie”.

Tot zo ver de column van Bert van den Braak.
Dit ‘foutje’ heeft ook nog andere gevolgen. De zetel van Yesilgöz-Zegerius dient leeg te zijn, want er is nog geen opvolger/vervanger benoemd. De Tweede Kamer zou momenteel dus 149 leden moeten tellen. De VVD-fractie telt nog steeds 34 leden, terwijl dat nu 33 leden moet zijn. In de recente stemmingen wordt de VVD echter nog voor 34 leden gerekend.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: © Sargasso

Kan de Tweede Kamer meer volksvertegenwoordiging zijn?

ANALYSE - Onze democratie noemt men wel een representatieve, of indirecte democratie. Onze regering legt wetsvoorstellen niet direct aan de bevolking voor, maar aan de Tweede Kamer die ons representeert. Geen directe, maar indirecte democratie. Of eigenlijk toch niet, want er zit nog een laagje tussen. Een laagje dat nog meer afstand schept tussen de kiezer en dat wetsvoorstel: de politieke partij. Daarover dit tweede deel in de serie politiek zonder partijen.

Politieke partijen bepalen wie er op de kieslijsten komen en spelen dus een centrale rol bij de vraag wie het woord voert in de Tweede Kamer. Partijen zetten vacatures uit, stellen profielen op, selecteren de mensen en bepalen de lijstvolgorde.

Dat ook de politieke partij nog een rol speelt in de overdracht van de ‘wil van het volk’ betekent dat we eigenlijk over een indirecte indirecte democratie moeten spreken. Het betekent ook dat we de Tweede Kamer beter een partijvertegenwoordiging kunnen hebben. Kamerleden zitten daar namens hun partij. Het is geen volksvertegenwoordiging.

Pieter Omtzigt

Toch kun je best betogen dat zich onder die partijvertegenwoordigers, kamerleden bevinden die ook volksvertegenwoordiger zijn. Het klassieke hedendaagse voorbeeld is Pieter Omtzigt. Hij kwam in 2003 de Tweede Kamer binnen als partijvertegenwoordiger op nummer 51 op de lijst. Met een schamele 1010 stemmen. Hij kroop omhoog op de lijst, naar 37 in 2006, naar 29 in 2010. En toen vond de partij het genoeg.

Foto: Schermafbeelding videostream Tweede Kamer stemmingen moties 18 maart 2020

Waarom een quorum: Kamerleden zijn geen stemvee

COLUMN - door Prof.Dr. Bert van den Braak

Nu het fysiek lastig is voor Kamerleden om samen te vergaderen en dat zelfs bijna wordt ontraden, komt de vraag op: moeten Kamerleden niet gewoon vanuit huis digitaal de presentielijst kunnen tekenen? Het voor plenaire vergaderingen grondwettelijk vereiste quorum (76 leden in de Tweede Kamer en 38 leden in de Eerste Kamer) is dan immers makkelijker te bereiken.

Minstens zo belangrijk is echter de constitutionele regel dat er in het parlement geen stemoverdracht mag plaatsvinden, waarbij dus een Kamerlid een stem uitbrengt voor een ander (afwezig) lid. Het volstaat niet dat er een fictief aantal leden aanwezig is.

Dat verbod op stemoverdracht werd formeel vastgelegd door verwerping van een daartoe strekkende grondwetsherziening in 1952 (het ging toen overigens alleen om stemmen namens leden die internationale verplichtingen hadden). Het werd herbevestigd bij de grondwetsherziening 1983 en nog eens in 1994, toen minister Van Thijn bij de behandeling van het grondwetsvoorstel over tijdelijke vervanging van Kamerleden zei stemoverdracht alleen mogelijk te achten na grondwetsherziening. Enkele fracties opperden die mogelijkheid. Hij zei toen:

“Stemoverdracht heeft iets weg van een reductie van de functie van de volksvertegenwoordiging. De volksvertegenwoordiging is toch meer dan “stemvee”. En ook: “Laat ik overigens vooropstellen dat ook voor stemoverdracht grondwetswijziging nodig is.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Benoît, simple escargot (cc)

De nieuwe Democratische partij: E pluribus unum

COLUMN - ‘Gallia est omnis divisa in partes tres’ zo begint Julius Caesar zijn beroemde werk De Bello Gallico. De Romeinen hadden lange tijd zonder grote moeite de losse Gallische stammen verslagen. Maar in 53 voor Christus stuitten de Romeinen op groot verzet: de jonge Vercingetorix verenigde de Gallische stammen tegen hun gezamenlijke vijand. Als één leger trokken zij op tegen de Romeinen.

Maar wat hebben een conservatieve zwarte inwoner van Mississippi, een Starbucks-drinkende liberale student uit San Francisco en een pindaboer uit Georgia gemeen?

Allen zijn lid van Democratische Partij.

E pluribus unum

In tegenstelling tot de Democratische partij is het Republikeinse electoraat vrij homogeen. Negen op de tien Republikeinen is wit en het overgrote deel is protestant en conservatief. De Democratische partij is daarentegen vooral een verzameling van niet-Republikeinen: van zwart en Aziatische Amerikanen tot ‘hispanics’ , joden en boeddhisten. Daarnaast kiezen vrouwen voor de Democratische partij 56%-37%.

Een divers electoraat zorgt voor een diverse volksvertegenwoordiging. Maar soms komt diversiteit samen met verdeeldheid. De Democratische partij moet een verenigd front maken met losse facties. En zonder persoon om zich achter te verenigen loopt het doorgaans niet goed af.

Geen wonder dat de afgelopen verkiezingen een succes waren voor Republikeinen. In 2008 en 2012 stond Obama op de kieslijst en hadden Democraten geen problemen op het electorale vlak. Maar zonder Barack om het stembiljet viel de broze coalitie in 2010 en 2014 uiteen.

Foto: Jos @ FPS-Groningen (cc)

Nieuwe lokale democratie: goedbedoeld maar ondoordacht

OPINIE - Drie jaar lang stimuleerden het ministerie van Binnenlandse Zaken en de VNG lokale proeven met participatief bestuur. Onlangs riep het projectteam gemeenten op hun democratie nu echt flink te gaan ‘verfrissen’. Riskant, vinden Solke Munneke en Annemarie Kok: de experimenten getuigen van een naïeve democratie-opvatting.

Op 21 maart 2018 vinden niet alleen in een groot deel van Nederland de gemeenteraadsverkiezingen plaats maar komt er ook een einde aan het project Democratic Challenge, bedoeld om de lokale democratie te vernieuwen. In het kader van dit project van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) zijn de afgelopen drie jaar in tientallen plaatsen proeven gedaan met alternatief openbaar bestuur. De achterliggende gedachte is dat bestuur en burger dichter bij elkaar moeten worden gebracht.

Zo worden begrotingskeuzes en andere beslissingen steeds vaker (mede) overgelaten aan een buurtraad of burgerpanel, al dan niet samengesteld door middel van loting. Uitgebreide meepraat-sessies aan het begin van planvorming zijn eveneens in de mode. Denk aan ‘burgertoppen’ en digitale platforms. Ook het laten meedoen van burgers aan de controle van het lokaal bestuur is hier en daar uitgeprobeerd.

‘Voorhoede-gemeenten’

Gedurende de experimenteerperiode heeft het Democratic Challenge-team zich sterk gemaakt voor al deze inkleuringen van wat ‘participatieve democratie’ wordt genoemd. Plaatsen die op dit vlak bovengemiddeld actief zijn ontvingen de eretitel ‘voorhoede-gemeente’, men gaf workshops in gemeentehuizen, organiseerde landelijke bijeenkomsten en maakte op een website en per nieuwsbrief enthousiast melding van ieder ‘vernieuwend’ incident.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Politiek Kwartier | De gemeenteraad is dood

COLUMN - De gemeenteraadsverkiezingen gaan steeds minder over ‘democratie van onderop’. Lokale democratie kalft af door dalend animo voor raadswerk en de verkiezingen zelf. Er wordt gezocht naar alternatieven voor controle van lokaal bestuur.  Dit zijn de laatste gemeenteraadsverkiezingen. Laten we er een feest van maken.

De gemeenteraden zijn op sterven na dood. Over de oorzaken wordt getwist. De vergoedingen voor het democratisch vrijwilligerswerk staan niet meer in verhouding tot de tijd die men er aan kwijt is. Dat geldt zeker voor gemeenteraden die na herindelingen zijn gehalveerd. Minder raadsleden doen meer werk, het is niet meer te behappen.

Welnee, zegt menig gemeenteraadslid. Ze doen het werk met liefde. De vergoeding is mooi meegenomen. Maar schaalvergroting zet de gemeenteraad op afstand van de burger. Het gemeentehuis om de hoek moet plaatsmaken voor een megalomaan gebouw in de grootste woonplaats van de nieuwe gemeente. Om raadsleden aan het werk te zien moeten burgers verder reizen. En omgekeerd: raadsleden die bij de burgers langs willen zijn langer aan weer en wind blootgesteld.

Daar waar niet wordt gefuseerd zoekt men, soms door het Rijk afgedwongen, samenwerkingsverbanden. Samen staan we sterk. Dat valt vies tegen, wordt gezegd. De invloed van raadsleden wordt uitgehold. ‘We kunnen de wethouder wel op pad sturen met een boodschap, maar die richt niets uit als de andere acht wethouders aan tafel een ander plan hebben,’ verzuchtte een Naardens gemeenteraadslid. Hoe kan een enkel gemeenteraadslid nog door de burger die hem of haar heeft gekozen, worden afgerekend?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Door pubers vertegenwoordigd?

Door pubers vertegenwoordigd?

“Ach jullie zijn ook nog zo jong. Ik vind dat de leeftijd van raadsleden best iets omhoog kan”

Bekentenis van Annemarie Jorritsma (61 jr.), burgemeester van Almere en voorzitter van het VNG, op het congres in Ulft, waar het Bestuursakkoord het hete hangijzer is

Jorritsma betoogde dat “gemeenten meer gebruik moeten maken van de nieuwe ouderen, de babyboomer”.
Volgens Jorritsma doen gemeenten meer dan genoeg om jongeren te betrekken en activeren alleen laten gemeenten de oudere generatie te veel links liggen, schrijft Gemeente.nu.

Jorritsma kent haar eigen cijfers blijkbaar niet. Volgens het VNG is de gemiddelde leeftijd van raadsleden (pdf) 52,3 jaar. Dat is een stuk ouder dan Rutte (44 jr.), de op één na jongste premier ooit, maar wel gelijk aan de gemiddelde leeftijd van het kabinet (52,4). Ook veel ouder dan de gemiddelde leeftijd van Kamerleden (45). Wel iets jonger dan de gemiddelde leeftijd van burgemeesters (57,3) en wethouders (53,9).

Ze was 28 jaar toen ze gemeenteraadslid werd, 32 toen ze de Tweede Kamer inging,  44 toen ze minister werd en 53 toen ze burgemeester van Almere werd.
Het is niet gek dat de gemeenten nu in de clinch liggen met het Rijk. De voorzitter van het VNG is misschien te jong om de gemeenten goed te kunnen vertegenwoordigen?

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.