De verkeerde zorgen

Hoe besmettelijk dat nieuwe coronavirus is, vragen we ons af. Moeten we hier in Nederland mondkapjes gaan dagen? Kunnen we nog wel veilig naar godweetwaar reizen? Maar dat zijn voor Nederland de verkeerde vragen – ze spitsen zich toe op het individuele risico besmet te raken. (Mondkapjes dragen heeft echt alleen zin in gebieden waar het virus rondwaart. Ze nu kopen, zorgt vooral dat mensen die ze nodig hebben, ze niet meer kunnen bemachtigen.) Maar een pandemie gaat niet over individuen. Wie alleen is kan niet besmet raken, noch een ander besmetten. Een pandemie gaat per definitie over groepen mensen en hun onderlinge verkeer. Over collectieven en subsets, over hun onderlinge verhouding, over hun conditie voordat het virus uitbrak, over alledaagse toegang tot zorg, over voedselvoorziening, over humanitaire bejegening. En juist daar hebben we het weinig over.

Door: Foto: cc Pixabay stempel coronavirus Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waarom legalisering van XTC gezondheidsschade en slachtoffers voorkomt

ANALYSE, LONGREAD - Eerder pleitte Arjan Lubach voor legalisering van XTC, in navolging van criminoloog Ton Nabben en hoogleraar medicatieveiligheid Kees Kramers. In deze bijdrage voegt Gjalt-Jorn Peters nog een perspectief toe aan deze discussie: dat van de preventie. Preciezer, dat van de gedragsverandering, een subdiscipline van de gezondheidspsychologie. Gjalt-Jorn Peters legt uit waarom legaliseren van XTC kan bijdragen tot het voorkomen van gezondheidsschade en zelfs overlijden van Nederlandse burgers. Het omgekeerde geldt ook: het besluit XTC niet te legaliseren kost levens.

Is XTC slecht voor je?

Discussies over XTC gaan vaak over hoe schadelijk XTC is. Arjan Lubach legde al uit dat XTC relatief onschadelijk is. Relatief in vergelijking met andere genotsmiddelen. Zoals David Nutt in 2010 al voorrekende en ik bij de Universiteit van Nederland al presenteerde, is de top-3 van alcohol, heroine, en crack cocaine het schadelijkst, en komt XTC pas op de 17de plaats, na cocaine (vijfde plaats), cannabis (achtste plaats), en steroiden (16de plaats). In die lijst van twintig middelen waren alleen LSD, buprenorphine en paddo’s minder schadelijk:

Dit is niet de enige studie waar die schadelijkheid in kaart werd gebracht: in 2009 heeft het RIVM een soortgelijke exercitie uitgevoerd. Om precies te zijn een Delphi-studie met 19 experts: een Delphi-studie is een systematische manier om kennis tussen experts gelijk te trekken zodat consensus kan worden bereikt. Ook hieruit kwam dat XTC een relatief veilig middel is, en zoals figuur 8 laat zien, verschillen de experts in Nederland en Groot-Brittanië amper in hun rangschikking:

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Quote du jour | Crimineel monster

De drempel om de wietcriminaliteit in te gaan is nooit zo laag geweest. Je hoeft maar een zolderkamer te hebben en je kunt beginnen. We hebben een crimineel monster gebaard dat zijn tentakels steeds verder uitslaat in stadswijken en dorpen.

Burgemeester Paul Depla van Heerlen (PvdA) pleit daarom voor de regulering van de wietteelt.

Daarnaast verwijt hij zijn partijgenoot staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid dat deze onvoldoende betrokken is bij het debat hierover:

Foto: Martin Cathrae (cc)

Voedselschaarste: naar een zachte landing?

ANALYSE, RECENSIE - We zijn er niet meer aan gewend, aan voedselschaarste. De bakker heeft altijd brood. Ondanks een spectaculaire groei van de wereldbevolking weet de landbouw al zo’n twee eeuwen lang voldoende voedsel te produceren. Sterker, de prijzen voor voedingsmiddelen zijn in die tijd alleen maar gedaald. We besteden tegenwoordig nog maar een fractie van ons inkomen aan voedsel. Maar hoe lang nog? En wat voor maatschappelijke effecten zal voedselschaarste dan hebben?

Twee jaar geleden publiceerde Lloyds of London een Emerging Risk Report waarin gewezen werd op de effecten van voedselschaarste. Nu is een dergelijk rapport vooral bedoeld om meer verzekeringen te verkopen (‘to sensitize its clientele,’ zoals Niek Koning het formuleert), maar het scenario klinkt reëel: klimaatverandering zal leiden tot extreem sterke El Nino events, waardoor wereldwijd de oogsten mislukken en de grondstoffenprijzen op de voedselmarkt verviervoudigen. Dat zal leiden tot scherpe prijsstijgingen, massale migratie naar stedelijk gebieden (of over de grenzen), tot opstanden (denk aan de Arabische lente), staatsgrepen, oorlogen en ga zo maar door. Sommige gebieden zijn daarbij kwetsbaarder dan andere.

If such a shock were to hit Sub Saharan Africa after having been trapped in an unsustainability spiral for several decades, it would cause a tremendous social and politicial explosion.

Foto: Zoriah (cc)

Grote verschillen in volksgezondheid tussen Israëli’s en Palestijnen in bezette gebieden

ACHTERGROND - Dat er grote verschillen bestaan tussen de gezondheidstoestand van de bevolking van Israël en die van de bezette gebieden wisten we natuurlijk. Maar hoe groot die verschillen precies waren, was lang onduidelijk.

Sinds een paar dagen beschikken we echter over duidelijke cijfers. De NGO Physicians for Human Rights – Israel heeft na twee jaar onderzoek een rapport gepubliceerd onder de titel Divide and Conquer: Inequality in Health. Het rapport is gebaseerd op cijfers en gegevens van de Israëlische en Palestijnse Bureaus voor de Statistiek, de Wereld Gezondheidsorganisatie WHO en de Verenigde Naties. Het zet de cijfers van de bezette gebieden en Israël naast elkaar.

Hier volgen enkele van de meest saillante cijfers. Wat betreft de levensverwachting, zijn Israëli’s zo’n tien jaar beter af dan hun Palestijnse buren. Palestijnse mannen worden gemiddeld 71 jaar, Israëlische mannen gemiddeld 79,9 jaar. Voor Palestijnse vrouwen is dat 73,9 jaar, tegenover 83,6 jaar voor Israëlische vrouwen.

Ook de cijfers betreffende babysterfte zijn opmerkelijk. In de bezette gebieden sterven per 1.000 geboorten gemiddeld. 18,8 zuigelingen onder de 1 jaar. In Israël is dat cijfer 3,7 baby’s per 1.000. (Het gemiddelde in de westerse wereld is 4,3 per 1.000).

Wat verder opvalt aan die hoge Palestijnse babysterfte is dat 55% van de sterfgevallen in de Palestijnse gebieden het gevolg zijn van infecties die gemakkelijk hadden kunnen worden voorkomen. Het is de voornaamste oorzaak van het verschil.

Ook is er een groot verschil in het aantal moeders dat overlijdt gedurende zwangerschap en tijdens de baring. In Israël is het cijfer 7 per 100,000 geboorten, in de bezette gebieden is dat vier keer zo hoog: 28 per 100,000 geboorten.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: bron: wikipedia

Afvallen

ELDERS - Van alle goede voornemens die we bij het begin van een nieuwe jaar maken lijkt afvallen het minst succesvol. In alle landen neemt het aantal mensen met overgewicht elk jaar weer toe.

In 2014 zou een groot deel van de wereld op dieet moeten, concludeert de New Scientist op basis van een Brits onderzoek naar overgewicht en obesitas. Een derde deel van de wereldbevolking is te zwaar en ontwikkelingslanden halen de rijke landen snel in. Oorzaak is een sluipende mondiale homogenisering van het voedsel. Simpel gezegd: de hele wereld is zo langzamerhand aan de veel te zoete coke en de veel te vette pizza.

Het Nationaal Kompas voor de gezondheid van Nederlanders rapporteert dat hier zestig procent van de mannen en de helft van de vrouwen te maken heeft met overgewicht. In Spanje, Engeland, Schotland en Ierland is de situatie het meest ongunstig, ongeveer 70% van de mannen heeft daar overgewicht. Engeland en Schotland springen er voor vrouwen ook in ongunstige zin uit, met overgewichtspercentages van zo’n 60%. De dikkerds die we voorheen bij de oosterburen zagen vinden we nu dus vooral aan de andere kant van de Noordzee. Daar maken de doktoren zich dan ook grote zorgen. Een aantal experts brak deze week een lans voor het reduceren van suiker in voedsel met 30%.

Foto: Steve Snodgrass (cc)

Overheid moet niet pamperen

ANALYSE - Hoe kun je als overheid een gezonde leefstijl voor burgers vanzelfsprekend en plezierig maken? Door ze te pamperen, aan hun lot over te laten of door een wondermiddel in te zetten? Beter is: laat samenleving en individu beiden hun verantwoordelijkheid nemen.

Nudging wordt geregeld als panacee beschouwd om gedrag te beïnvloeden: je hoeft maar een paar dingen in de omgeving van consumenten aan te passen en het komt bijna vanzelf goed. Vooral maatregelen in de trant van gezonde gerechten op de voorkant van de menukaart van het restaurant of gezonde producten op ooghoogte in de schappen van de supermarkt, zouden consumenten er als vanzelf toe verleiden om geen vette, zoete en dikmakende voedingswaren te kopen of te eten.

Maar dat is te simpel. Net als de ideeën die mensen zouden moeten stimuleren om meer te bewegen. Voorstellen om een trap middenin een gebouw te plaatsen en de liften naar de donkere hoeken te verbannen, lijken aardig, maar gaan voorbij aan de vraag wie bepaalt hoe een gebouw wordt ontworpen. In de regel zijn dat geen sociaal wetenschappers of voedingsdeskundigen.

Nudging kan mensen helpen om ze te stimuleren om gezondere keuzes te maken. Maar daarnaast mogen mensen wel op hun eigen verantwoordelijkheid worden aangesproken. Daarbij moet ook de overheid zelf een gezonde leefstijl bevorderen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Minister Schippers is óf dom óf dom en ondemocratisch

Dit blog gaat over antirookbeleid. Maar dat is gewoon in dit geval gewoon een praktijkvoorbeeld van wat er mis is met het beleid van dit kabinet in het algemeen en dat van minister Schippers in het bijzonder.

De oplopende kosten van de gezondheidszorg zijn in de hele westerse wereld een probleem. Ook in Nederland. Dus moet er bezuinigd worden. We weten inmiddels dat dat gaat gebeuren via de PGB en de GGZ. Wat me opvalt is dat er niet een goed doordacht plan achter lijkt te zitten. Ik heb de indruk dat Schippers en haar ambtenaren maar wat in de wilde weg hebben lopen hakken in de begroting, net zoals staatssecretaris Zijlstra volkomen willekeurig het cultuurbudget met de snoeischaar motorzaag te lijf gaat.

Nu zag ik bovenstaande item uit EénVandaag op Joop voorbij komen en dat sterkt me in mijn gedachten dat ze maar wat aan klooien in de regering. Ze houden niet eens de schijn op van een doordacht beleid.

Als we de inhoud van de reportage van EénVandaag even samenvatten komt het hier op neer:

  • Roken is nog steeds één van de grootste problemen in de volksgezondheid.
  • Wetenschappelijk is aangetoond dat plain packaging beginnende rokers ontmoedigt. De sigarettenindustrie zegt dat het niet zo is, maar is ondertussen faliekant tegen, wat het bewijs alleen maar sterker maakt.
  • Invoeren van plain packaging kost de overheid niets.
  • Plain packaging is ook voor rokers een lichte maatregel: sigaretten worden er niet duurder of lastiger verkrijgbaar van. Als ze het pakje lelijke vinden, kunnen ze de sigaretten meteen overdoen in een sigarettenkoker of -etui.
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Antidepressiva in Groninger drinkwater

Elke week maakt GeenCommentaar ruimte voor een artikel van de satirische website de Speld! Nieuws zonder de ‘feitish’ van de reguliere media.

Waterzuiveringsinstallatie (Foto: Flickr/FaceMePLS)

De gemeente Groningen overweegt per 1 juni 2009 te beginnen met het op proef toevoegen van een lage dosering antidepressiva aan het drinkwater. Aanleiding is de constatering van de Raad voor Gezondheidsonderzoek dat depressie druk bezig is de belangrijkste ziekte in Nederland te worden. In hun op 29 oktober gepresenteerde advies ‘Van gegevens verzekerd. Kennis over de volksgezondheid in Nederland nu en in de toekomst.’ staat te lezen dat op basis van longitudinaal epidemiologisch onderzoek geconcludeerd kan worden dat depressie en aan depressie verwante ziektes binnen vijf tot tien jaar de belangrijkste reden van werkverzuim zullen zijn en een zwaarwegend beroep op de gezondheidszorg zullen vormen.

Prof. dr. Spakkers, hoogleraar psychiatrie van het UMC St. Radboud, heeft zich positief uitgelaten over dit voorstel. Volgens haar zijn de torenhoge kosten van werkverzuim te voorkomen door een preventieve toediening van een lage dosis SSRI’s (stoffen die de heropname van serotonine in de hersenen blokkeren), die van haar eigenlijk geen ‘medicatie’ mag heten. Ze vergelijkt het met het toevoegen van jodium aan keukenzout ter voorkoming van schildkliervergrotingen: “Daar was in het begin ook weerstand tegen, maar uiteindelijk blijkt een kleine, haast onschuldige dosis jodide veel gezondheidsproblemen te voorkomen. Zo moet het voornemen van Groningen ook worden bezien: water drinken wordt niet de genezing van depressieve patiënten, daar is de dosis SSRI natuurlijk veel te laag voor, maar met deze pre-emptive strike wordt het prevaleren van lichte depressie naar schatting met 25 tot 30 procent teruggedrongen. Het in lichte mate prikkelen van de neurotransmitters blijkt daarvoor dus al voldoende te zijn.”

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.