Keuze

Onderzoeksjournalist Michael Moss schreef een boek over de voedingsindustrie. Hij ontdekte dat tegenwoordig aan zowat al ons voedsel extra vet, suiker en zout wordt toegevoegd. We krijgen daardoor meer zout, vet en suiker binnen dan ooit tevoren, en dat in een tijd waarin diezelfde voedingsindustrie ons te pas en te onpas voorhoudt dat hun product ‘light’ is, dan wel ‘een verantwoorde keuze’. Moss was in Nederland om de vertaling van zijn boek luister bij te zetten en de Volkskrant publiceerde gisteren een interview met hem. Moss legde bereidwillig uit dat de consumptie van suiker, vet en zout ons telkens weer een fysiologische kick levert, een sensatie die subiet effect heeft op het pleziercentrum in ons brein, en die daardoor moeilijk door ons verstand of ons geweten is tegen te gaan.

Door: Foto: Kevin Trotman (cc)
Foto: Leo Viëtor (cc)

Geen wetenschappelijke basis voor biobrandstofbeleid

, door

REPORTAGE - Het verplicht bijmengen van biobrandstof bij benzine, nog steeds beleid van de Europese Unie, moet afgeschaft worden, vinden wetenschappers op een conferentie in Noordwijkerhout over voedselzekerheid. Joris Tielens was erbij en doet verslag.

Deze week kwamen 600 wetenschappers uit 70 landen bij elkaar in Noordwijkerhout op een conferentie over voedselzekerheid. Ze presenteerden drie dagen lang onderzoek over hoe we de 842 miljoen mensen die met honger naar bed gaan kunnen voeden, en hoe we in 2050 negen miljard mensen te eten kunnen geven. Landbouwkundigen, economen, voedingskundigen en sociale wetenschappers, presenteerden oplossingen zoals het verbeteren van de huidige landbouwproductie, maar ook het kweken van algen, landbouw op zee, kweekvlees of meer insecten eten. Of bijvoorbeeld minder voedsel weggooien, maar het afval voeren aan insecten om daarna de insecten op te eten.

Minder technisch was de aanbeveling om landbouw en gezond voedsel op te nemen in de nieuwe ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties in de post-2015 agenda. Verder concludeerden de wetenschappers dat er een mondiaal orgaan ontbreekt dat de resultaten van wetenschappers op dit gebied onder de aandacht van de wereldpolitiek brengt. Zoals er voor het klimaat het Intercontinental Panel on Climate Change (IPCC) is, zo zou er ook voor het wereldvoedselprobleem een orgaan moeten zijn.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Politiek Kwartier | Poep op je vlees

, door

COLUMN - Volgens Klokwerk staat de verontwaardiging over het poepvlees in geen verhouding tot de echte gevaren van ons voedsel.

Alweer een vleesschandaal: er zit poep op ons vlees. Supermarkten en de politiek reageerden verbijsterd.

Een vriend van mij moet om dat soort hygiënekwesties altijd nogal lachen. Hij werkt als arts en microbioloog in Ho Chi Minh stad en doet onderzoek naar infectieziekten. De drang naar steriel vlees ziet hij als één grote illusie.

Daarbij is er het verschil tussen daar en hier. Als het in Vietnam de gewoonte zou zijn de keukens te sluiten waar de hygiëne niet volgens de westerse standaard is, bleef er voor hem buiten de deur maar weinig te eten over. En dat zou nogal zonde zijn. In de meest onooglijke hutjes kan je daar prachtige maaltijden krijgen. Met een beetje mazzel of opgebouwde weerstand word je er niet ziek van, en alles is vers. Vetarm, suikerarm, geen toevoegingen.

Nu pleit ik absoluut niet voor het overnemen van Vietnamese hygiëne-eisen. Ook zijn natuurlijke producten zeker niet altijd beter. Moeder Natuur heeft immers in haar producten met een sardonisch genoegen een grote hoeveelheid gif, virussen, schadelijke bacteriën en parasieten verwerkt. Daar willen we liever niet het slachtoffer van worden en daarom hebben we terecht allerlei eisen aan de hygiëne van onze voedselproductie. Prima dus.

Foto: Orin Hargraves (cc)

Gebruik genetische modificatie bij voedselproductie levert niets op

, door

NIEUWS - Een studie naar het effect van gebruik van genetisch gemodificeerde planten bij de voedselproductie in de VS laat zien dat het niet meer productie oplevert, niet tot reductie van gebruik van bestrijdingsmiddelen leidt en de biodiversiteit omlaag brengt.

In de discussie over de inzet van genetische modificatie van gewassen schermen de voorstanders met het profijt, de hogere productie en resistentie tegen ziektes en ongedierte, die het zou brengen. De tegenstanders wijzen vooral op de mogelijke gevaren voor de gezondheid en onbedoelde kruisbestuiving. Vooral het argument van hogere productie is een belangrijke in de uitdaging de wereldbevolking tijdens de gestage groei te blijven voeden.

Deze maand verscheen er echter een rapport in het International Journal of Agricultural Sustainability waarin de benoemde voordelen van genetische modificatie bij voedselgewassen onderuit gehaald worden. In de praktijk blijken deze niet voor te komen. Sterker nog, de biodiversiteit daalt als indirect gevolg van de brede inzet van genetisch gemodificeerde rassen in de landbouw in de VS.

Meest opvallende uit het rapport is de conclusie dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen in Europa (met name Frankrijk, Duitsland en Zwitserland) sneller daalt dan in de Verenigde Staten. En in deze Europese landen houden ze genetische modificatie nog steeds tegen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Auswandern Malaysia (cc)

Voedsel in Nederland goedkoop in Europees perspectief

, door

DATA - In Nederland kunnen we in vergelijking met andere Europese landen redelijk goedkoop melk, kaas, eieren, brood en alcohol kopen. Alleen voor tabak en vlees betalen we meer dan het EU-gemiddelde.

Voor een boodschappenmandje met eten en niet-alcoholische dranken betaal je in het ene Europese land bijna twee keer zoveel als in het andere, blijkt uit cijfers die Eurostat (pdf) afgelopen weekend publiceerde. In Denemarken betaalden consumenten voor voedsel en niet-alcoholische dranken 143 procent van het Europees gemiddelde, in Litouwen 77 procent.

De grootste prijsverschillen tussen landen zijn te vinden bij tabak. Rokers betalen in Hongarije (52%), Litouwen (55%) en Bulgarije (57%) veel minder voor pakje sigaretten dan rokers in Noorwegen (270%), Ierland (199%) en het Verenigd Koninkrijk (194%). Nederland staat op nummer 9 van duurste landen voor tabakgebruikers, met 108 procent.

In onderstaande grafiek is de gemiddelde prijs voor een product in de 27 EU-landen op 100 procent gezet. De prijzen voor de betreffende producten zijn per land in verhouding gezet tot die gemiddelde EU-prijs.

Nederlanders zijn goedkoper uit dan het EU-gemiddelde als het gaat om brood en ontbijtwaren, melk, kaas, eieren en alcohol. Zoals gezegd zijn rokers en vleeseters hier wel duurder uit. Dat laatste is wel belangrijk: vlees is een van de grootste kostenposten voor huishoudens als het om de uitgaven voor voedsel gaat. Gemiddeld wordt 25 procent van het geld dat naar eten gaat, uitgegeven aan vleeswaren.

Foto: Compassion in World Farming (cc)

Tijd om groen te leven

, door

OPINIE - Je zou bijna denken dat de voedselproductie in onze contreien in handen is van een stelletje maffiosi. Wanneer grijpt de politiek in door paal en perk te stellen aan de reguliere voedselindustrie?

Nu zijn het weer de eieren. Eerder, om maar wat te noemen, kwam het antibioticamisbruik in de Nederlandse vee-industrie aan het licht. Nog niet zo lang geleden volgde het rundvlees/paardenvlees-schandaal. Of denk aan het genetisch gemodificeerde zaaigoed van landbouwchemiegigant Monsanto, dat na Amerika ook Europa probeert te veroveren. En toen bleek er, zo meldde het NOS achtuurjournaal, gefraudeerd te zijn met onterecht als biologisch gekenmerkte eieren.

Al die schandalen zijn van hetzelfde laken een pak: er is gerotzooid met ons voedsel. En dat gerotzooi, weten we langzamerhand, is een structureel en nijpend probleem. Het productiesysteem dat de westerse maatschappij een overvloed aan voedsel heeft gebracht, is gestoeld op uitbuiting van dieren en verwoesting van onze leefomgeving en die van anderen. Denk ook aan de grootschalige kap in het Amazonegebied, een doorlopend schandaal dat gezien de omvang van het probleem al helemaal weinig aandacht krijgt. Waarom wordt het oerwoud gekapt? Juist, voor de productie van meer en goedkoper voedsel.

Serieuze tegenbeweging

Steeds meer mensen beseffen dat de moderne voedselproductiewijze heel erg veel te ver is doorgeschoten om in moreel en ecologisch opzicht nog langer houdbaar te zijn. Zeker nu andere economieën opkomen, waardoor ook in die landen de vraag naar goedkope luxeproducten en luxevoedsel stijgt, lijkt ineenstorting van het huidige ecologisch systeem op onze planeet met rasse schreden naderbij te komen. Gelukkig is in Nederland en omringende landen een tegenbeweging op gang aan het komen waardoor, bijvoorbeeld, duurzamer geproduceerd voedsel door een toenemend aantal supermarkten inmiddels standaard is opgenomen in het assortiment.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sumanth Garakarajula (cc)

Pensioen ten koste van de allerarmsten

, door

INTERVIEW - Wat doet de financiële sector met ons pensioengeld? Een gesprek met Rens van Tilburg over Nederlandse pensioenfondsen die willens en wetens bijdragen aan stijgende voedselprijzen.

Elke maand bouwen we een stukje pensioen op. Geld waarmee we straks, grijs en achter de geraniums, boodschappen kunnen doen. Althans, dat denken veel mensen. In werkelijkheid staat het geld dat opzij wordt gezet niet vast op een rekening en wordt het later ook niet uitbetaald aan onszelf. Het wordt belegd en vervolgens uitgekeerd aan de huidige generatie ouderen. Klik vooral hier voor een spoedcursus ‘Hoe werkt het Nederlandse pensioenstelsel’. Kort gezegd proberen pensioenfondsen het geldbedrag dat je opzij zet te vergroten door te beleggen of te speculeren. Deze fondsen bevinden zich onder andere op de grondstoffenmarkt, waar wordt gespeculeerd met bijvoorbeeld olie, edelmetalen en graan. Aangezien van graan broodjes worden maakt en het een belangrijke voedselbron is voor een groot deel van de wereldbevolking, wordt voor dit fenomeen ook wel de term ‘voedselspeculatie’ gebruikt.

Maar hoe gaat dat speculeren eigenlijk in zijn werk? En wat hebben de investeringen van pensioenfondsen voor effect op ons en op de Afrikaan?

Ik spreek erover met Rens van Tilburg, onderzoeker bij SOMO, een organisatie die onderzoek doet naar de maatschappelijke gevolgen van de activiteiten van multinationale ondernemingen. Daarnaast is hij lid van de Sustainable Finance Lab, het clubje onder leiding van Herman Wijffels dat zich bezighoudt met de toekomst van de financiële sector.

Foto: de Raaf (cc)

Paardenvleesaffaire zal niet laatste voedselschandaal zijn

, door

OPINIE - De paardenvleesaffaire is geen incident, maar een voorbeeld van het soort voedselschandaal dat in onze huidige voedselproductie vaker de kop op zal steken.

Het ‘paardenvleesschandaal’ heet het in de volksmond. ‘Vermoeiend’ en ‘incidentenfetisjisme’ noemde Johan Fretz het in de Volkskrant. Maar hij slaat de plank mis: het gaat de consument er niet om of hij paard of rund eet, getuige de recent stijgende vraag naar paardenvlees.

Het gaat erom dat de consument bedonderd is. Dat er voor paarden antibiotica gebruikt worden die niet zijn toegestaan in de Europese vleesindustrie. Het gaat erom dat Nederlandse supermarkten eerst nog verklaren dat hier waarschijnlijk niets aan de hand is, maar dat een week later blijkt dat zij hebben gelogen (of, erger: niet wisten wat ze verkochten). En het gaat erom dat het zich niet beperkt tot één slachterij of een enkel paard, maar dat het schandaal zich inmiddels heeft verspreid over heel Europa.

Daarnaast is het geen incident. Eerder waren er al de EHEC-kwestie, het Chinese melamine-schandaal en het gekke-koeienvlees. In Duitsland is het ‘Bio-Eier-Skandal’ inmiddels een grote hit. De schandalen laten zien hoe ongrijpbaar de voedselproductie is geworden.  Dat komt deels door ons, de consument. Voeding is onze belangrijkste levensbehoefte, maar volgens het CBS (pdf) geeft een Nederlands gezin slechts 16 procent van zijn inkomen uit aan voeding. Vaak weten wij niet wat wij eten. Wij hebben teveel vertrouwen en geloven te graag in mooie reclame.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Vorige Volgende