De onmacht der klerken

“Voor wie werk je”, vroeg de reorganisatieprofeet, “je ambtelijke baas, de politieke leidsman, de samenleving?” Ik geloof wel dat ik de samenleving heb geantwoord. Maar ik denk ook wel dat de werkelijkheid een slag weerbarstiger was. Ook ik had tenslotte kinderen en een hypotheek. Een goede vraag is het wel: we hebben een bureaucratisch bestuur dat geleid wordt door de politieke amateurs. Die zijn voor hun functioneren afhankelijk van de deskundigheid van de ambtenaren, maar verantwoorden zich voor hun beslissingen aan de kiezers. Het is die rolverdeling waar het nieuws mij weer op drukte: wat hebben de ambtenaren nu precies gedaan en gedacht, aan de Alderstafel over vliegveld Lelystad? Wat is er gedacht en wordt er gedacht, als een boze Groninger verhaal komt halen, omdat zijn huis door de aardbevingen tot een ruïne is geworden? Complexiteit Het is onoverzichtelijk en ingewikkeld, als je een bescheiden ‘groen’ vliegveld echt op de burgerluchtvaart wilt aansluiten. Hoe vliegt vertrekkend verkeer weg en hoe komt aankomend verkeer precies binnen? Welke gevolgen zijn er voor de overzichtelijkheid van het luchtruim, voor de geluidhinder, voor de veiligheid van andere luchtruimgebruikers? Ik vind het idee van Alderstafel op het eerste gezicht niet zo gek. Zet iedereen aan tafel, ga een transparant gesprek aan, neem de tijd om de problemen te bespreken. Ik zoom nu even in op een niet bestaande figuur. Een ambtenaar in Overijssel heeft zich bemoeid met het milieu, fabrieken, schadelijke stoffen en is de laatste jaren op de luchtvaart gezet. Hij moest zijn provincie vertegenwoordigen aan de Alderstafel. Het aanzitten aan de tafel van Alders was wel aardig. Hij rapporteerde braaf wat hij hoorde aan zijn gedeputeerde. Misschien heeft hij wel gealarmeerd gerapporteerd, maar vermoedelijk zag het er allemaal niet zo zorgelijk uit. Zijn kennis van zaken over procedures in de luchtvaart was ook niet groot genoeg om de materie goed te overzien. Dat zei hij er braaf bij.

Door: Foto: Milieudefensie (cc)
Foto: ben dalton (cc)

Wie is de baas?

, door

ANALYSE - Soms ontstaat er een mooi relletje in het openbaar bestuur, waarvan wat te leren valt. Boeiend is het gedoe rond de veranderingen in het luchtruim, door de inzet van Lelystad Airport, als ontlasting van Schiphol.

Het cynisme over het bestuur wordt steeds groter, de prestaties, het leveren van het bestuur steeds minder, lijkt het. De overheid is in principe een blunderende sukkel, dus als je daar leuk werkt, kun je niet veel voorstellen. Maar het is een beetje lastiger.

Laten we de avonturen rond Schiphol, Lelystad en Teuge maar eens nader bezien.

Groei burgerluchtvaart

In 2011 schreef ik, toen als havenmeester van zweefvliegveld Terlet:

“de provincie zal aan de betrokken rijksoverheid helder moeten maken dat het Gelders Luchtruim alleen onder strenge voorwaarden door gemotoriseerde luchtvaart mag worden gebruikt, dus in corridors of op grotere hoogte. (> 2000 meter)

In ruil daarvoor heeft de provincie ook iets aan te bieden: bestuurlijke medewerking aan de stille luchtruimgebruikers (zoals zweefvliegers) bij het zoeken naar alternatieven voor het overvolle luchtruim in de Randstad.”

Het was te voorzien. De gedachte van een nieuw Schiphol in de Noordzee was losgelaten, de groeicijfers van de burgerluchtvaart waren bloemig, dus een toenemende druk van de luchtvaart in oostelijke richting lag wel voor de hand.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De ‘naaktscanner’: meer of juist minder privacy?

, door
Naaktscanner (Foto: Flickr/remolacha.net fotos)

De afgelopen week besloot Duitsland de bodyscanner, of in lokale bewoordingen de ‘naaktscanner’, niet toe te laten op Duitse vliegvelden. De machine kan door kleren heen kijken en zo de contouren van het menselijke lichaam laten zien.

Het zou de Duitse agenten het imago van gluurders kunnen geven, volgens de Duitse minister Wolfgang Schäuble.

Op zich een opvallend standpunt, aangezien het alternatief fouilleren zou zijn, waarbij een douanebeambte de contouren van het lichaam voelt. De bodyscanner wordt door veel mensen dan ook als minder erg ervaren dan een fouillering.


Maar is het ook minder erg? De persoonlijke ruimte wordt met de bodyscanner in ieder geval niet geschonden. Of eigenlijk wel, maar dat heeft de gescande persoon niet door.

Het grote voordeel van een fouillering is natuurlijk dat er nog veel onduidelijk blijft, en er bestaat geen compleet plaatje van het lichaam, dat kan worden opgeslagen voor later gebruik.

Wat vanuit privacy-oogpunt beter is weet ik niet. Maar één ding lijkt me duidelijk. Als met fouilleren het gevaar bestaat dat Duitse douanebeambten “losse handjes” wordt verweten, en met de bodyscan gluren, dan zou ik als bewindspersoon voor het laatste kiezen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tempelhof: sluiten of niet?

, door

Tempelhof. Veel vliegtuigen vlogen er al niet meer op. Berlijns meest historische vliegveld lag er de laatste jaren verlaten bij. Wie de grote oude terminal van Tempelhof inliep, wandelde een oase van rust binnen. Al was dat wel ooit anders. Halverwege de jaren dertig van de vorige eeuw was het een van drukste vliegvelden ter wereld met ongeveer tien vluchten per dag. Tempelhof was drukker dan de grootste vlieghavens van Parijs en Londen.

Het waren de nazi’s die vanaf 1936 Tempelhof uitbouwden tot een “Staatsflughafen”. Het vliegveld speelde ook een belangrijke rol in de carrière van Adolf Hitler. Vanaf Tempelhof vloog Hitler begin jaren dertig het hele land door voor zijn politieke tirades. Zijn tegenstanders hadden de radio in handen voor toespraken, waardoor Hitler met een hele nieuwe manier van campagnevoeren op de proppen kwam: per vliegtuig het land door. Van stad naar stad. Op 1 mei 1933, vlak na de machtsovername door de nazi’s, verzamelden er zich op het Tempelhofer-Feld één miljoen euforische Duitsers om naar de overwinningsspeech van “Herr” Hitler te luisteren.

Tempelhof zou ook deel gaan uitmaken van de zeven kilometer lange as die Berlijn van noord naar zuid moest gaan doorsnijden. Langs de as zouden de ministeries en representatieve gebouwen van de nieuwe orde worden gevestigd. Tempelhof lag niet direct aan de as van “Germania“, zoals Hitler en architect Albert Speer het nieuwe Berlijn van na de oorlog doopten, maar hoorde er qua architectuur wel bij. De megalomanie van de nazi’s sprak onder meer uit de overkapping, die tevens dienst deed als tribune. Vanaf die plek konden zo’n 80.000 mensen landende beroemdheden verwelkomen, al werd de tribune nooit als dusdanig gebruikt.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wat beleeft een koffer na het inchecken?

, door

Na het inchecken op een vliegveld (in dit geval bij Delta Airlines) komt je bagage in een achtbaan op weg naar het vliegtuig terecht. Volg hieronder een koffer vanaf de de flappen waarachter een koffer verdwijnt bij het inchecken tot het weerzien op de bagageband in de aankomsthal.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.