Welke doden zijn het waard herdacht te worden?

Marjan Schwegman, directeur van het NIOD, vindt dat de Tweede Wereldoorlog zelf weer meer centraal moet staan bij de verschillende herdenkingen, en speciaal die op de Dam. Die herdenking zou 'veel krachtiger' kunnen zijn dan nu het geval is. Nivellering dreigt, volgens haar. De Tweede Wereldoorlog is niet met iets anders te vergelijken, dus moet je dat ook niet doen. Helaas is dat ook meteen het enige argument dat ze, in een stuk of wat voorbeelden, keer op keer herhaalt. En natuurlijk, er zijn weinig of misschien wel geen gebeurtenissen die zoveel doden hebben gekost als die grote oorlog. Maar betekent dat dan ook dat die doden het meer waard zijn om herdacht te worden dan de doden die tijdens de politionele acties, in Korea of Afghanistan vielen? Totale onzin natuurlijk. Elke onnodige dode is het waard om herdacht te worden, zonder dat we etiketten gaan plakken als 'belangrijk' en 'minder belangrijk'. Dat is een belediging voor alle mensen die wereldwijd in een conflict zijn omgekomen. Volgens Schwegman had je maar dood moeten gaan in de Tweede Wereldoorlog om recht te hebben op een nationale herdenking. Zeker nu de Tweede Wereldoorlog steeds meer iets wordt uit een ver verleden of een computerspel en tegelijkertijd blijkt dat die oorlog niet - zoals gehoopt - een incident was, maar onderdeel van een treurig menselijk patroon, moet de herdenking relevant blijven. En daar horen de miljoenen oorlogsslachtoffers van na 1945 ook bij.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

The Presurfer | The Laconia Incident

, door

The Atlantic Ocean can be an unforgiving place at the best of times. During the Second World War, combatants on both sides were at peril both from the ocean and the enemy. On 12 September 1942, the British ship RMS Laconia, which was armed, was torpedoed and sunk by a German U-boat 156.

Yet that was not the end of the story. What unfolded was a tale of heroism and events both remarkable and ultimately truly unfortunate for many of those involved. The U-boat surfaced, its commander hoping to capture the senior crew of the ship. The horrified crew instead saw over 2000 people in the water. Then, the U-Boat commander Werner Hartenstein made an extraordinary decision that went beyond all protocol.

Meer verstrooiing bij The Presurfer.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Koninklijke Godwin?

, door

[qvdd]

Uit de Tweede Wereldoorlog kennen we indrukwekkende voorbeelden van persoonlijke moed. Vijfenzestig jaar later en met minder vanzelfsprekendheden, lijkt het moeilijk het belang van innerlijke overtuiging en persoonlijke moed zichtbaar te maken. Maar opnieuw zijn er mensen die – ver weg en soms dichtbij – in actie komen waar onrecht heerst. Bemoediging kunnen wij allen, jong en oud, vinden in de gulden regel “Behandel anderen zoals u wilt dat anderen u behandelen”.

Is het vergezocht om te concluderen dat Hare Majesteit haar toevlucht neemt tot een Godwin om haar opinie over de hedendaagse maatschappij te ventileren?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Boekrecensie | Komedie in mineur

, door

Wim en Marie zijn twintigers, ze zijn drie jaar getrouwd en kinderloos. Marie is aanvankelijk wat huiverig om een onderduiker in huis te nemen, maar volgens Wim is het de enige manier om iets te doen, om te laten zien dat zij tegen zijn. Een dag later stemt Marie toe. Al de volgende avond wordt Nico bij hen afgeleverd, een oudere Joodse man. Ze bieden hem de mooiste kamer aan, met uitzicht over de uitgestrekte landerijen en in de verte de zee. Ze zorgen voor Nico als een gezinslid. Overdag zit hij boven op zijn kamer, ’s avonds komt hij naar beneden voor de gezamenlijke maaltijd en wat gezelligheid. “Zo’n poosje beneden was voor hem als een vakantie in een ander land”.

Het echtpaar en hun onderduiker raken aan elkaar gewend. Hun omgang is altijd vol respect, maar er zijn momenten dat het dicht op elkaar leven en het gebrek aan vrijheid irritaties oproepen. Keilson beschrijft in Komedie in Mineur prachtig hoe Nico zijn kleine irritaties jegens zijn gastheer projecteert op een mooie vaas die Wim op de veiling heeft weten te tikken.  “…in die uren van de zwartste wanhoop had Nico die vaas wel kapot kunnen slaan als hij hem hier op zijn kamer had gehad. Maar hij kon er niet bij en er bleef hem niets anders over dan hem te haten. Die vaas werd een symbool, hij haatte het symbool en hij haatte de mensen die in vreugde dit symbool bezaten”.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Boekrecensie | Weermannen en noordrasmeisjes

, door

Wederom een gastbijdrage van Jef Abbeel.

Op korte tijd verschenen twee boeken over de sport in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Eén populair en onvolledig van Ad van Liempt en Jan Luitzen, Sport in de oorlog: meer verzetje dan verzet. Eén wetenschappelijk en degelijk van André Swijtink, Sportman doet niet aan politiek.

Swijtink  herwerkte zijn proefschrift uit 1992 en vulde het aan. Hij toont aan dat de sport tijdens de oorlog een opmerkelijk revival kende: de ledenaantallen van de sportbonden groeiden spectaculair en in 1943 werden dubbel zoveel plaatsbewijzen verkocht aan supporters als in 1940: 8 miljoen tegenover 4 miljoen. De bokssport bloeide als nooit tevoren en in 1944 hadden de Nederlandse dames met ondermeer Fanny Blankers-Koen 6 van de 13 wereldrecords atletiek in handen.

De sport fungeerde dus als uitlaatklep en de Duitse bezetter zag dit graag gebeuren. Die beschouwde de sport ook als belangrijk voor de lichamelijke ontwikkeling van “weermannen” en van “noordrasmeisjes”.

jesse owensSwijtink vertelt ook over de sportbetrekkingen tussen Nederland  en Duitsland  voor, tijdens en na de oorlog: er werden vraagtekens gezet bij de Olympische Spelen van 1936  in Berlijn, maar uiteindelijk gingen bijna alle sporters ernaar toe. Tinus Osendarp, toen de snelste blanke sprinter, werd twee keer 3e, op de 100 en de 200 m, telkens achter twee zwarte Amerikanen. Op het podium stond hij dus naast Jesse Owens, die vier medailles won. Hitler feliciteerde hem niet, maar hij deed dat bij bijna geen enkele winnaar, nadat het I.O.C. hem verplicht had iedereen of niemand te feliciteren.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Russische zaadbank cruciaal voor landbouw bedreigd met voortbestaan

, door

Diversiteit in landbouwzaden is van levensbelang voor de voedselvoorziening. In de jaren zeventig decimeerde het grassy stunt virus de Indiase rijstoogst. Genetische weerstand tegen deze ziekte werd gevonden in maar één van de 6200 rijstsoorten (check die bizarre namen van rijstziekten). Tegelijkertijd vernietigde bacterievuur 15% van de Amerikaanse maïsoogst, resistentie werd uiteindelijk gevonden in een wilde maïssoort die alleen voorkwam in een bedreigd natuurgebied in Mexico (farmingfutures).


Tijdens de Tweede Wereldoorlog beschermde de wetenschappers van het Pavlovsk onderzoeksstation hun waardevolle collectie landbouwzaden tegen de aanstormende nazi’s. De tuin viel in handen van de nazi’s, maar de onderzoekers waren daarvoor al met de zadencollectie gevlucht naar de stad. Negenhonderd dagen zaten ze in een kelder in het belegerde Leningrad. Twaalf van hen stierven de hongerdood, naast zakken rijst en aardappelen die ze niet wilde aanspreken (Croptrust). Want ze wisten dat deze collectie later van vitaal belang was voor de wederopbouw van de landbouw in de Sovjet-Unie. Tegenwoordig beheert het Pavlovsk onderzoeksstation meer dan 5000 soorten zaden en bessen waarvan 90% in geen enkele andere zaadbank te vinden is.

Maar het Pavlovsk onderzoeksstation wordt wederom bedreigd, deze keer niet door Duitse laarzen maar door de lakschoenen van projectontwikkelaars.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

het Saillant | WO III breekt in de 21ste eeuw uit!

, door

SaillantLOGO

De 21ste eeuw breekt de WO III uit!

Een op deze bijzondere dag wel een heel saillante stelling, waarvoor mij gelukkig ieder spoor van bewijs ontbreekt. Geen geheime aanvalsplannen ontdekt, noch voorzie ik dat de Griekse schuldencrisis zich als een Mexicaanse olievlek uitbreidt tot de grote kladderatsj waardoor er een allesvernietigende oorlog in het door de Maya’s voorspelde rampjaar 2012 ontstaat. Dat niet. Wat dan wel? Wel zie ik dat de mens niets wezenlijks geleerd heeft sinds 1945. Wij mensen kunnen nog prima oorlog voeren, dat bewijzen we continu op diverse plekken op de aarde. Daarbij komt: we hebben nog steeds geen instituties ontwikkeld die oorlog effectief kunnen voorkomen. De Veiligheidsraad is er voor ontworpen, maar door zijn samenstelling, trage besluitvorming en beperkte invloed niet in staat een oorlog in de kiem te smoren.

In Nederland, en in Europa, is het gebrek aan daadkracht nog stuitender. Om even terug te komen op het Griekse zijweggetje: als er geen andere optie is dan ingrijpen, treuzelen we nog. Dat kán gevaarlijk zijn. WO I is ook van incident tot wereldoorlog uitgegroeid. Na de aanslag op de kroonprins op 28 juni 1914 talmde Oostenrijk-Hongarije met hard en effectief ingrijpen. Een snel ingrijpen had bemoeienis van andere landen voorkomen. Gevolg: een totale oorlog die miljoenen mensenlevens kostte. Er zijn militair strategen die een volgende oorlog verwachten door een tekort aan fossiele brandstoffen. Zou kunnen. Maar door de traagheid van het opraken van die brandstoffen heb ik goede hoop dat we daar wel uitkomen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende