De Grieks-Romeinse natuurwetenschappen

Het optreden van Karneades toont dat er in Rome weerstand kon zijn tegen de Griekse filosofie. Tegelijk adopteerden de Romeinen uit de Griekse filosofie wat hun van pas kwam. Als het bijvoorbeeld ging om de natuurwetenschappen stonden de Romeinen open voor Griekse ideeën. In de tweede eeuw v.Chr. ontstond een breed gedragen consensus over de wijze waarop de natuur in elkaar stak. Empedokles De eerste Griekse filosofen hadden verklaringen gezocht voor tal van natuurverschijnselen. In de hellenistische tijd meenden de meeste wetenschappers dat ze er wel zo ongeveer uit waren. Zoals zoveel filosofen in de voorgaande eeuwen aanvaardden ze de atoomtheorie en de vier elementen van Empedokles: aarde, lucht, water en vuur. Aarde had volgens de denkers in de Oudheid de neiging zich richting het middelpunt van het universum te bewegen, om daar de wereld te vormen. Het water was minder zwaar, en dreef daarom op de aarde. Zo werden de zeeën gevormd. Lucht en vuur waren lichter en stegen dus op. Zo ontstond de dampkring.

Door: Foto: bron: Livius.org
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | De laatste keizer en het Zweedse drama

, door

COLUMN - Een volledig dorp uitgemoord. Goed, het was aan de Zweedse oostkust en het gebeurde 1500 jaar geleden, maar de vondst is toch redelijk bizar. Zweedse archeologen hebben nog maar een deel van het dorp opgegraven, maar het ziet ernaar uit dat alle inwoners op bloedige wijze zijn gedood. Mannen, vrouwen, kinderen. En het vee werd gewoon achtergelaten. Alfsdotter et.al. publiceerden hun gruwelijke vondst in het archeologie-vakblad Antiquity, vorige week woensdag. De New York Times pikte het op en schreef er een fraai artikel over. Met daarin de volgende zinsnede:

The presence of Roman gold coins in the fort also suggested that the massacre happened after the fall of the Western Roman Empire in 476 A.D., which could have created a power struggle on the island, according to the researchers.

De vondst is bizar, maar deze opmerking natuurlijk ook. Er zijn (nog) geen sporen gevonden van de daders. Eigenlijk weten we ook niets van de slachtoffers. Laat staan dat de onderzoekers iets kunnen zeggen over het motief voor deze slachtpartij. Was het een lokaal incident, of werden meerdere dorpen zo behandeld? We weten het niet. Op grond van typologische kenmerken (het uiterlijk van de materiële resten) dateren de onderzoekers het gebeuren op eind vijfde eeuw. En dan een verband leggen met de val van de laatste keizer, helemaal in Rome? Dat gaf een power struggle aan de Zweedse kust?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Shirley de Jong (cc)

Vooruitgang

, door

COLUMN - Net terug van een paar dagen Rome (niet voor het eerst). Druk programma. Veel gezien (zoals gewoonlijk).

Toevallig begonnen bij een museum over de Etrusken. Vol met sarcofagen, grafgiften en gerestaureerde tombes.

Dan natuurlijk de Romeinen. Voorafgaand aan de keizertijd, zag het hiernamaals in hun beleving er weinig florissant uit: grijs, grauw, een plaats vol schimmen. Onsterfelijkheid werd nagestreefd – met name door de grote mannen – door te worden herinnerd. Het gevolg? Grootse grafmonumenten en natuurgetrouw gebeeldhouwde bustes voor het nageslacht.

Daarna het Colosseum: de hogere klassen konden zo’n tweeënhalve meter boven de arena zien hoe dieren (’s ochtends), veroordeelde misdadigers (als lunchintermezzo) en gladiatoren (’s middags) massaal werden afgeslacht. Het klootjesvolk zat verder van de actie vandaan, maar genoot met volle teugen mee.

De Romeinen waren geobsedeerd door de dood.

Volgende stop: het Vaticaans Museum. Afgezien van zijn uitgebreide collectie Etruskische en Romeinse overblijfselen, bezit het museum een kleine, maar bepaald niet onaardige collectie Egyptische voorwerpen, gedomineerd door… sarcofagen, grafgiften en mummies.

Aansluitend de Sint Pieter. Een – zowel qua afmetingen als esthetiek – monsterlijk monument gewijd aan de dood. Of, voor de gelovigen onder ons, de christelijke overwinning op de dood.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Gooi moslims niet voor de leeuwen

, door

“Europa vult zich met de uitwerpselen van de hele wereld.” Het had zomaar een zoveelste provocerende uitspraak van Geert Wilders over islamitische immigranten kunnen zijn. Maar het is een parafrase op een tekst over christenen van de Romeinse dichter Lucanus. Waar ik ‘Europa’ zei moet ‘Rome’ staan ..en stop de tijd!

Fik Meijer (1942), emeritus hoogleraar Oude Geschiedenis, schreef voor de Maand van de Geschiedenis ‘Lessen uit Rome’. Meijer bestudeerde de krampachtige reactie van het Romeinse Rijk op het christendom en trok een parallel met de Europese Unie en de islam. Uit onmacht en angst kozen de Romeinen voor een politiek van uitroeiing. Uiteindelijk stortte het Rijk ineen en zegevierden de christenen (Trouw). Europa kan dus maar beter leren van het verleden.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.