De gele hesjes, de Brexiteers, Occupy Wall Street en de huidige protesten in Soedan – allen uiten hun onvrede vanuit een verlangen om een nieuwe start te maken met de samenleving. Marli Huijer wijst hen op de gevaren van welbespraakte buitenstanders die zich hun beweging kunnen toe-eigenen en van geweld van binnenuit. Wat deze protestbewegingen gemeen hebben met de Franse Revolutie is dat ze worden gedragen door het idee dat de samenleving via revoltes en revoluties een nieuwe start kan maken. Het is een specifiek modern idee dat pas opkwam aan het einde van de achttiende eeuw. Politiek filosoof Hannah Arendt stelt in Over revolutie dat dit idee een nieuwe, revolutionaire geest aanwakkerde. Deze behelst niet alleen een verlangen naar bevrijding – van autocratische vorsten, dictators, honger, werkloosheid of geweld –, maar ook een verlangen naar vrijheid, en dan met name de vrijheid om opnieuw te beginnen. Het geloof in een nieuwe start kan mensen blind maken De uitkomst van zo’n nieuwe start is altijd ongewis. Het kan goed, maar ook desastreus aflopen. Toch is dat niet voor iedereen reden om de revolutie af te wijzen. Het zich bevrijden van het verleden en openen van nieuwe mogelijkheden kan als een waarde op zich worden gezien.
Ay Nicaragua, Nicaragüita, mijn opstandige hart, geneest met geluk elke dag…
Na een 24 jaar durende bezetting door Amerika, gevolgd door 46 jaar respressie door de familie Somoza, werd Nicargaua 40 jaar geleden door de Sandinisten van die ellende bevrijd. Dat werd in 1983 gevierd met “April in Managua’, een groots concert waar o.a. Carlos Mejía Godoy optrad met en het liedje zong dat je net hoorde en zag.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
RECENSIE - De Brandenburger Tor, symbool van de stad Berlijn, oogt als een monument ter ere van een grootse militaire overwinning. Een Pruisische overwinning op de Fransen, zal menige toerist vermoeden. Maar het was een overwinning op de Nederlanders. Of beter, op de Nederlandse patriotten.
En voor wie het naadje van de kous wil weten: het is een monument voor een overwinning die uitsluitend te danken was aan een paniekaanval van één patriotse legeraanvoerder, Friedrich Rijngraaf von Salm-Grumbach. Paniek of verraad? Militair historicus Olaf van Nimwegen geeft hem het voordeel van de twijfel. Maar als de Rijngraaf iets meer lef had getoond, was de revolutie in Nederland begonnen, en niet in Frankrijk.
De Nederlandse Burgeroorlog, zo heet het boek van Van Nimwegen. Met daaronder de jaartallen 1748-1815. Beide zijn wat te ruim gekozen. Het boek reikt niet écht tot de val van Napoleon, en die burgeroorlog begon eigenlijk pas in 1787.
De hele tweede helft van de achttiende eeuw waren de spanningen tussen de patriotten en de prinsgezinden langzaam opgelopen. Het was een bont gezelschap, die patriotten, van gematigden (vooral onder de stedelijke elite) die de macht van de stadhouder wilden inperken, tot aan radicalen die openlijk streefden naar de val van deze tiran, de stadhouder, en het ‘herstel’ van fraaie maar vooral fictieve ‘Bataafse’ vrijheden. Hun grootste bondgenoot was overigens stadhouder Willem V zélf, die besluiteloosheid tot een ware kunstvorm had verheven, waardoor zelfs zijn vrienden tot wanhoop dreef.
Kunst als wapen tegen oorlog is van een engagement dat aan menig revolutie heeft bij gedragen, Het bestaat nog en dat is om vrolijk voort te gaan op het pad der verandering.
Zo hadden we het vorige week over Art Works for Change, dat met rondreizende tentoonstellingen en online projecten mensenrechten, sociale rechtvaardigheid, gendergelijkheid, milieu en duurzaamheid aan de orde stelt.
Sinds 2008 heeft de organisatie 19 projecten gerealiseerd. Daarvan zijn 16 tentoonstellingen vertoond in 33 steden in 17 landen, op 40 locaties, waarvan 17 reguliere musea of kunstcentra. Maar nog op geen enkele plaats of in geen enkel museum in Nederland.
Dat zulke initiatieven nog steeds hard nodig zijn bewijst recente berichtgeving dat #MeToo de musea is binnengedrongen. Ophef waarover twee maanden eerder al in buitenlandse media was te lezen.
Wat zullen we nu hebben? Zijn er kunstenaars gedwongen de museumdirecteur te pijpen vooraleer hun werk werd geaccepteerd? Zijn er kunstenaars na afloop van vernissages bepoteld door geile conservatoren?
Vooralsnog niets van dat alles. Het ging om de vraag of kunst met vrouwelijk naakt nog wel zonder een hedendaagse #MeToo verantwoorde toelichting vertoond kan worden. Om daar een discussie over uit te lokken werden in de Manchester Art Gallery een groepje badende nimfen verwijderd.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Roedin, in Toergenjevs gelijknamige roman, wil zichzelf graag ‘volledig, gretig en totaal’ aan iets overgeven; hij eindigt dood op een Parijse barricade in 1848, nadat hij zichzelf heeft opgeofferd voor een zaak waar hij niet helemaal in geloofde. Het was echter Dostojevski die het scherpst zag hoe individuen, getraind om te geloven in een verheven notie van persoonlijke vrijheid en soevereiniteit, en vervolgens geconfronteerd met een werkelijkheid die dit soort verlangens meedogenloos afstrafte, uit de verlammende ambivalentie konden breken door zich over te geven aan gratuite moordpartijen en paranoïde opstandigheid.
Laten we voor de verandering eens een kijkje nemen buiten de focus van de media. Focus is in dit geval een eufemisme voor de tunnelvisie dat goed nieuws geen nieuws zou zijn.
Het is mooi mee genomen als we er vrolijk van worden, maar goed nieuws is niet altijd leuk nieuws. Goed nieuws gaat vaak over ellende. De meeste mensen willen daar van af en het goede nieuws is dat er ook veel mensen aan werken er van af te raken. Kunstenaars dragen daar op uiteenlopende wijze aan bij. Ze zetten kunst in als wapen tegen, onder andere, oorlog.
Niet iedereen is er van gecharmeerd als kunst onrecht, ongelijkheid en onmenselijkheid als onderwerp heeft (getfer, kunst moet leuk zijn….). Maar juist heden ten dage, nu de media focussen op wat ‘alternatief rechts’ wordt genoemd, is pijnlijk duidelijk dat we nog lang niet kunnen spreken van ‘verworvenheden’ van de revolutionaire idealen die grof gezegd vallen onder ‘vrijheid, gelijkheid, broederschap’.
Dat is bij lange na nog niet bereikt en wie op die ‘revolutie’ afgeeft laat zich kennen als een oerconservatieveling, zich vastklampend aan stereotypische machtsverhoudingen. Onderwijl bepotelen ze begrippen als vrijheid en democratie. Afblijven!
Sorry, ik dwaal af, we moeten naar het goede nieuws.
Populisme meer dan zat hebben inmiddels ruim 1580 kunstenaars, curatoren, museumdirecteuren, galeriehouders, schrijvers, dichters, acteurs, dansers, filmmakers, ontwerpers en andere aan kunst gerelateerde professionals zich aangesloten bij ‘Hands of our revolution’.
Op initiatief van Adam Broomberg (van het duo Broomberg & Chanarin) en bedoeld om
(….) counter the rising rhetoric of right-wing populism, fascism and the increasingly stark expressions of xenophobia, racism, sexism, homophobia and unapologetic intolerance.
Wat hebben kunstenaars daar nu mee te maken?
As artists, it is our job and our duty to reimagine and reinvent social relations threatened by right-wing populist rule. It is our responsibility to stand together in solidarity. We will not go quietly. It is our role and our opportunity, using our own particular forms, private and public spaces, to engage people in thinking together and debating ideas, with clarity, openness and resilience.
Onder de deelnemers aan deze beweging bekende kunstenaars. We noemen er een paar (de bijgegeven kunstwerken zijn keuze van KoZ).
Olafur Eliasson – The Wheater Project.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Zo maant Damon Golriz, onderzoeker bij het instituut Internationale Vrede, Recht en Veiligheid, in een opiniestuk in Trouw:
Door de provocatie van Rusland in Oekraïne is de succesvolle revolutie in dat land geheel vergeten […]. ‘Feit is dat de moed van het Oekraïense volk velen weer hoop en optimisme voor civiele ongehoorzaamheid bracht.’
Maar goed, de bad guy verjagen is pas een eerste stap. Een fatsoenlijk alternatief vinden voor de verdreven dictator/dief/autocraat is veel moeilijker. Niet heel veel revoluties zijn daarin geslaagd…
RECENSIE - ‘De heer Prutz bestijgt het spreekgestoelte, en zet in een lange, door bijval vaak onderbroken rede, zijn voorstel uiteen dat behelst dat geen enkel lid zonder glacehandschoen mag verschijnen. De heer Küttge plaatst daarbij het “annadement” dat die handschoenen geel moeten zijn. De vergadering erkent het belang van de zaak en benoemt een commissie ter vooroverleg. Aangezien dit alles vier uur duurt, wordt de zitting gesloten.’
Aldus een satirisch verslag van een bijeenkomst van de ‘Constitutionele Club’ in het satirische tijdschrift ‘Der Teufel in Berlin’. Het was het revolutiejaar 1848. De Pruisische koning had zijn hoofd moeten buigen voor de revolutionaire massa’s. Hij had zijn legers uit de hoofdstad teruggetrokken. De stad was van de burgers. En de burgers van Berlijn wilden zijn als de Parijzenaars, die kort daarvoor revolutie hadden gekraaid. Al hoefde de koning van hen niet naar Engeland uit te wijken.
Honderden praatclubjes
In het revolutionaire Frankrijk waren in die chaotische weken honderden clubs ontstaan, overal in het land. Daarin probeerde men, tijdens chaotische vergaderingen, de wil van het volk te vangen in resoluties en petities, bestemd voor de voorlopige regering. Er heerste in het land een ware ‘clubkoorts’, zoals tijdgenoten constateerden. Wie mee wilde praten over de toekomst van Frankrijk, moést lid worden van een club. En daar zijn stem laten horen, joelen, roken, schreeuwen.
OPINIE - Hoewel het mijn vak is, ben ik toch altijd weer verbaasd over de wijze waarop loze gebaren worden opgeblazen of een functie krijgen in de politieke strijd.
Vandaag buigen de regeringsleiders zich over een steun van 11 miljard euro voor Oekraïne. De kamer is het er mee eens, meldt de krant. Maar de CU heeft aarzelingen, want het wil niet dat Rusland geprovoceerd wordt: verstandige mensen toch bij de CU. Minister Dijsselbloem verklaart dat het geld er al was, dus eigenlijk is er niets aan de hand en doet de EU wat toch al de bedoeling was. Dat vindt Wilders wel weer leuk.
Oekraïne heeft, net als meer voorheen communistische landen, nog geen volwassen democratie, geen onkreukbare bureaucratie, geen balans tussen wetgeving, uitvoering en rechtspraak. Dat betekent dat er ruimte is voor maffiapraktijken, voor corruptie en voor ongebreidelde zelfverrijking. De inkomens- en vermogensongelijkheid in Oekraïne overtreft die in de VS en die bakken ze toch erg bruin.
Of het waar is, weet ik niet; maar het is aantrekkelijk om te denken dat de revolte op het Maidanplein met weerzin tegen corruptie en met een oprecht democratisch verlangen werd gevoed. Dat je daaraan, als westers politicus, retorisch steun verleent, valt nog te begrijpen. Dat deden we ook bij de revolte op het Tahrirplein in Egypte. Wij vinden democratie, een onkreukbare bureaucratie en een open samenleving de moeite waard. Maar vooral de moeite van de betrokkenen zelf.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
