We moeten ons blijven verzetten

Jullie hebben al een paar weken niet van me gehoord over de bezuinigingen. Hoe nu? Zijn ze van de baan? Welnee — met de beruchte voorjaarsnota komt er immers opnieuw een flinke dreun aan. En gezien de slapte waarmee tot nu toe in universitaire kring is gereageerd op al het onheil, zou ik het als neoliberale politicus in een coalitie met radicaal rechts wel weten: daar kunnen nog makkelijk honderden miljoenen worden weggesneden. Als deze regering blijft zitten, dan gaat dat gebeuren. De vraag is nu alleen: waartegen precies te protesteren? Er zijn, alleen al bij mij, minstens drie lagen van ontevredenheid. Nuttige torens De eerste laag is een materiële: het gaat over de centen, over de huidige bezuinigingen en de bezuinigingen die er nog aankomen. Die gaan allerlei mensen hun baan kosten. Ze brengen de kwaliteit van het hoger onderwijs ernstige schade toe, en in de sector waarin wij werken heeft dat onherroepelijk ook gevolgen voor het voortgezet onderwijs – wij leiden immers de mensen op die daar straks aan de slag moeten. Er wordt nu al op allerlei manieren schandelijk omgesprongen met medewerkers. Neem bijvoorbeeld de internationale collega’s die hierheen zijn gelokt met fraaie beloften, die hier nu een loopbaan proberen op te bouwen en die ineens te horen krijgen dat we van gedachten zijn veranderd en dat ze dus weer mogen ophoepelen. De tweede laag is die van weerzin tegen de al decennia voortdurende sloop van de publieke sector. Alle lagen van het onderwijs worden al jarenlang geteisterd door steeds verdere reducties — net als de zorg en tal van andere sectoren. Eigenlijk wordt iedereen die zich inzet voor de publieke zaak, al zo lang als ik werk getreiterd door degenen die de publieke zaak eigenlijk moesten beschermen. Het land is in veel opzichten echt minder goed georganiseerd dan aan het begin van deze eeuw. De huidige sloopkogel van Eppo Bruins gooit er alleen nog maar een paar nuttige torens extra om. Duistere types De derde laag is nog dreigender en grootser: we leven in een tijd waarin instituties op allerlei plaatsen worden bedreigd. In Amerika worden boeken over de taal van Marguerite Yourcenar uit bibliotheken verwijderd omdat ze als te woke worden bestempeld, en wordt allerlei waardevol onderzoek stopgezet. In Hongarije zijn universiteiten al gesloten, en mogen kinderboeken waarin bijvoorbeeld homoseksuelen voorkomen niet in de buurt van scholen of kerken worden verkocht. Het anti-intellectualisme neemt inmiddels heel nare vormen aan — vormen die we herkennen uit de jaren dertig — terwijl tegelijkertijd op allerlei manieren verder wordt geknaagd aan de rechtsstaat en de democratie. De Nederlandse regering bestaat vooral uit sukkels. Het is mij niet duidelijk hoeveel would-be-fascisten ertussen zitten: minstens één, maar de meerderheid is misschien vooral onnozel. Toch voeren ze — juist in die onnozelheid — een beleid uit dat in een volgende ronde gemakkelijk kan leiden tot veel rakere klappen. Na een chaotisch Trump-I kwam er immers ook een Trump-II, mogelijk gemaakt door de ontwrichting van de eerste periode. Waartegen verzetten we ons nu? We mogen natuurlijk best zeggen: tegen alle drie, maar het zijn kwesties van nogal verschillende orde. En dan zou ik zeggen: het eerste punt is op zich al erg genoeg, maar pas in het licht van het tweede en derde punt wordt het een ramp. En die laatste twee hebben alles met elkaar te maken — wat we nu allemaal meemaken, kan moeilijk anders worden gezien dan als onderdeel van de totale vernieling van de openbare ruimte. En die vernieling kan uiteindelijk alleen maar uitmonden in bestuur door duistere types die het niet goed met ons voorhebben. En daar moeten we ons tegen blijven verzetten. Op 24 mei a.s. vanaf 13:00 is de landelijke manifestatie De Straat op, een brede demonstratie tegen de onkunde van dit kabinet en vóór een open democratie en burgerrechten. WOinActie is deze dag aanwezig.  

Door: Foto: Bernhard De Grendel - Marguerite Yourcenar-Bailleul, via Wikimedia.
Foto: Laura James, via Pexels.

Hoe de zorg weer een publieke sector kan worden

, door

Hoogleraar Evelien Tonkens pleit in het boek Er is wél een alternatief voor nieuwe collectieve voorzieningen. Volgens haar is een geleidelijke verschuiving mogelijk van marktmacht naar meer macht voor professionals, de overheid en maatschappelijke organisaties.

Hoe zou de toekomst van onze zorg eruit moeten zien? De zorg – en overigens de hele publieke sector – moet weer in publieke handen komen. Zorgorganisaties moeten weer publieke organisaties worden, die gestuurd worden door publieke waarden, in een publiek kader. Marktwerking moet dus worden afgeschaft, maar bij voorkeur niet door een radicale stelselherziening. Stelselherzieningen zijn ontstellend duur en vaak komt er ontzettend veel zorggeld bij organisatieadviseurs, advocaten en accountants terecht. Stelselherzieningen veroorzaken bovendien onrust en onzekerheid, wat afleidt van het eigenlijke werk. Daarom is een langzame, meer organische verandering naar een publiek stelsel een betere keuze.

Regionalisering

Zo’n meer organische verandering naar een publiek zorgstelsel is mogelijk doordat er al verschillende ontwikkelingen zijn waarbij we kunnen aansluiten. In de zorg is dat een ontwikkeling richting regionalisering, waarbij verschillende organisaties in regio’s gezamenlijk de diverse soorten zorg organiseren en op elkaar afstemmen, bijvoorbeeld ggz, jeugdzorg, ziekenhuiszorg en ouderenzorg. Nu moeten ze dat nog doen onder condities van concurrentie en soms gedwongen samenwerking, maar bij een verdere regionalisering kunnen we deze condities loslaten. Per regio zou één verzekeraar verantwoordelijk worden voor de afstemming en financiering van het zorgaanbod, onder de voorwaarde dat die zich omvormt tot een publieke organisatie zonder winstoogmerk en dat de uitvoerders aanzienlijke invloed kunnen uitoefenen op het beleid.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Steve Rhodes (cc)

Geldverschuiving

, door

COLUMN - Net voor de start van het World Economic Forum in Davos, waar dik honderd regeringsleiders en ruim duizend hoofden van internationale bedrijven de wereldeconomie bespreken, bracht Oxfam een rapport uit: het jaarlijkse overzicht hoe de verdeling van rijkdommen tussen landen en mensen zich ontwikkelt, zeg maar Oxfams kritische versie van The State of the World Union. Net als vorig jaar zijn de cijfers schokkend.

Afgelopen jaar kwamen er 165 miljardairs bij. Het vermogen van alle miljardairs ter wereld tezamen groeide met 12 procent, omgerekend liefst 2,5 miljard dollar per dag. Het totale bezit van de armste helft van de wereldbevolking daalde intussen 11 procent. Kort gezegd: de superrijken kregen er nog meer geld bij dan de allerarmsten verloren. Nog korter: de kloof tussen arm en rijk verdiept zich fors.

Terecht stelt Oxfam in zijn rapport, ‘Public Good or Private Wealth’, dat deze groeiende kloof tussen arm en rijk de strijd tegen armoede ondermijnt en zelfs vaak teniet doet. Deze almaar schever wordende verdeling schaadt werkelijk alle economieën en is wereldwijd een belangrijke motor voor publieke woede, maatschappelijke onrust en sociale wanhoop.

Want wat gebeurt er? De rijken – zowel individuen als multinationals – worden hoofdzakelijk rijker doordat ze, mede dankzij extensieve lobbies, door overheden worden ‘ontzien’ (want vestigingsklimaat! trickle down! die mensen hebben dat toch zelf verdiend!) en zodoende minder belasting hoeven te betalen. Voorts mijden en ontwijken ze belastingen dat het een aard heeft, plegen ze her en der belastingfraude (CumEx!), en weten ze, door met kapitaal te schuiven, overal gunstige regelingen te benutten. Het netto resultaat is dat bedrijven als Amazon, Shell en Apple amper belasting betalen.

Foto: Angelo Romano (cc)

FC Twente ten onder aan schaamte

, door

OPINIE - De bestuurscultuur die voetbalclub FC Twente de vernieling in heeft gedraaid is volgens Aart G. Broek exemplarisch voor gedrag in de gehele semi-publieke sector. De rol van de angst voor gezichtsverlies blijft hierin volgens hem onderbelicht.

In een eindeloze reeks commentaren op het falen van FC Twente blijft de feitelijke reden van de neergang ongenoemd. Bestuurders raakten het zicht kwijt op de beperkingen van het eigen kunnen en stortten de eigen organisatie zodoende in een weerzinwekkende ondergang. Alom werd dit betiteld als verblindende hoogmoed. Kom nou toch! We noemen die verblinding ‘schaamte’.

Symbolen van succes

Laten we om te beginnen de goudkoorts van de jaren negentig in herinnering roepen. Er leek geld in overvloed en aan de groei zou nooit een einde komen. Geïnspireerd door massaal bejubelde zonnekoningen uit het heuse bedrijfsleven begonnen bestuurders van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, zorggiganten, sociale werkvoorzieningen en woningcorporaties met publiek geld ondernemertje te spelen.

Hier mag gelezen worden dat die actoren uit de publieke sector gedrag en handelen uit de private sector selectief overnamen. Wanneer we in de (semi-)publieke sector niet tot de échte en zo bewonderde private sector behoren, kunnen we in ieder geval de façade ervan overnemen. Meer in het bijzonder werden de veronderstelde versierselen van succes gekopieerd: risico’s nemen, lef tonen, visionaire missie formuleren, maakbaarheid verkondigen aan de hand van meetbare verschijnselen, competitieve salarissen, bonussen, luxueuze kantoren en auto’s met chauffeur.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Bezuinigingen zijn een zegen voor de civil society

, door

De vraag of er al dan niet bezuinigd moet worden in de publieke sector speelt een rol bij de verkiezingen voor de provinciale staten. Rob van Pagée is medeondertekenaar van het Eigen Krachtmanifest. Hij ziet de aanstaande bezuinigingen juist als een kans. Want de huidige systematiek van hulpverlenen leidt alleen maar tot toenemende bureaucratie.

‘Op basis van het Eigen Krachtmanifest proberen wij een kanteling in gang te zetten. Het gaat om het inzetten van de eigen kracht van burgers in de samenleving. Want eigenlijk zou de overheid moeten vragen aan de burgers: “Zouden jullie als eerste een plan willen maken?”, als er iets aan de hand is. Ze moet de burgers de regie in eigen hand geven. In een Eigen Krachtconferentie krijgt iemand met een probleem steun van de mensen die bij hem of haar horen. En mensen die zich gesteund weten door hun eigen kring zullen minder aanspraak maken op hulp van de overheid. Daardoor wordt een omkering mogelijk en kan er iets anders gebeuren. De deelnemers bestaan uit kennissen en familieleden. Zij vormen zelf de hulpbron. En niemand kent de familie beter dan zij zelf. Na lang praten komen ze er altijd uit met elkaar. Dat kan soms lang duren, wel zes of acht uur, of langer. Maar dan komen ze naar buiten met een plan. Het is meestal een lijstje met afspraken waarop staat wie wat doet. Gemiddeld nemen de familie en bekenden tachtig procent voor hun rekening. En wat daar nog aan ontbreekt, kan aangevuld worden met hulp vanuit de publieke sector of overheid. Zo ontstaat samenwerking tussen professionals en de familiegroep.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Van der Lans Ruimte II

, door

In ‘Ontregelen. De Herovering van de werkvloer‘ en in zijn nieuwe boek ‘Eropaf! Het nieuwe begin van het sociale werk‘ beschrijft Van der Lans een nieuwe weg van het maatschappelijk werk. Eigenlijk is het een nieuwe agenda voor de hele publieke sector. Hij gebruikt een aantal ruimtelijke metaforen om deze nieuwe agenda te beschrijven. Deze laten echter wel de zwakke plekken in zijn betoog zien.

Van der Lans maakt gebruikt van een ruimtelijke metafoor om uit te leggen hoe het maatschappelijk werk is ontwikkeld. Ik heb al eerder over deze Van der Lans ruimte geschreven. Van het paternalistische erbovenop, via het empathisch ernaast naar het afstandelijke ervanaf. Het maatschappelijk werk moet nu terugkomen in de vorm van Eropaf! Het afstandelijke welzijnswerk van de jaren ’80 en ’90 moet worden vervangen door een veel actievere, betrokkenere vorm van het welzijnswerk zonder te vervallen in het softe ernaast of het paternalistische erbovenop. Als we de ruimtelijke metafoor eens uit tekenen zien we het probleem van Van der Lans’ betoog: Ernaast en erboven zijn eigenlijk twee verschillende varianten van Eropaf! Die allebei sterk verschillen van ervandaan. De vraag hoe we precies de balans gaan vinden tussen het paternalisme van erboven en de empathie van ernaast. Deze balans zoekt Van der Lans in Eropaf! maar een zekere ambiguiteit tussen vertrouwen in de kracht van mensen en juist achter de achter ingrijpen zit er wel in.

Van der Lans' Ruimte (Plaatje: Simon Otjes)

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.