Er is een toename aan kinderen die ADHD-medicatie gebruiken, er zijn steeds meer twintigers met een burn-out en ‘Nederland is het depressiefste volk van Europa’. Als je de berichten mag geloven, neemt het aantal psychiatrische diagnoses toe. Is dat inderdaad zo en waar komt die toename dan vandaan? Wordt de samenleving steeds ingewikkelder of mogen we gewoon niet meer ongelukkig zijn? In de lezingenserie ‘Waanzin’ onderzochten we de scheidslijn tussen normaal en abnormaal. Wat is oorzaak en gevolg bij mentale aandoeningen? Acht sprekers uit verschillende disciplines lieten hun licht schijnen op trends in de psychiatrie en maatschappij. Geluk en ongeluk Volgens de Belgische psychiaters Dirk de Wachter en Paul Verhaeghe heerst er tegenwoordig ‘een taboe op ongelukkig zijn, wat veel psychische druk met zich mee brengt’. Zou dat mentale problemen kunnen veroorzaken?
Dit is de grootste WTF die ik ben tegengekomen in alle stelselherzieningen tot nu toe. Ouders van een suïcidale meid waarvoor opname een noodzaak is. Wilt u even eigen bijdrage aftikken, want u spaart immers kosten met een opname?
Het is wachten op de eerste gevallen van zelfmoord waarin onze politiek van mededogen een rol speelt.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
ACHTERGROND - Dankzij de ontwikkeling van beeldvormende technieken, wordt de behandeling van geestesziekten in de toekomst gemakkelijker.
Moeten we geesteszieke mensen behandelen met pillen of door met ze te praten? ‘Daar kan ik kort over zijn: allebei!’ aldus prof. dr. René Kahn in de laatste lezing van de reeks Waanzin. Volgens hem zijn de twee methodes helemaal niet tegengesteld. Voor patiënten met een milde depressie is het bijvoorbeeld goed om het gesprek aan te gaan en cognitieve gedragstherapie toe te passen. Bij patiënten met zware en terugkerende depressies is het juist noodzakelijk om medicatie voor te schrijven. En bij weer andere patiënten moeten pillen en praten juist worden gecombineerd.
Maar bepalen wie op welke wijze moet worden behandeld, dat is een kunst. En om deze kunst te perfectioneren moeten we mentale ziektes beter begrijpen. Dat is een lang proces, daardoor zal het nog lange tijd duren voordat er nieuwe behandelingen voor geestesziektes als depressie en schizofrenie beschikbaar zijn. Maar dát ze er komen, daar twijfelt Kahn niet aan. Door de opkomst van MRI en andere beeldvormende technieken leerden we in korte tijd ontzettend veel over ons brein. De psychiatrie kreeg meer inzicht in hoe ziektes zich ontwikkelen, ontstaan en hoe ze voorkomen kunnen worden.
Knobbels en straling
ACHTERGROND - Het aantal kinderen met ADHD of andere gedragsstoornissen is de laatste jaren explosief gestegen. Net als het aantal burnouts. Betekent dit dat er steeds meer overspannen volwassen en slecht hanteerbare kinderen zijn? Joost Vijselaar vertelde in een lezing van Studium Generale Utrecht dat in een ver verleden veel mensen leden aan neuroses en dat wat minder lang geleden in de jaren 70, de ‘meervoudige persoonlijkheidsstoornis’ een opmars maakte. Nu zijn beiden zo goed als verdwenen. Dat wekt de suggestie dat ziektebeelden tijdsgebonden en misschien zelfs ook maakbaar zijn.
Geschiedenis in vogelvlucht
De geschiedenis van de psychiatrie begon in de zestiende eeuw met de oprichting van zogenaamde dolhuizen. Dat waren plaatsen waar krankzinnigen opgesloten in hokken werden ‘bewaard’, zodat ze geen gevaar voor de samenleving zouden zijn. Echte behandeling kwam pas in de achttiende eeuw. De waanzinnigen werden geplaatst in gestichten waar ze orde, arbeid en ontspanning kregen. Naast krankzinnigheid werd er ook een milde vorm van psychische aandoening onderscheiden, de zogenaamde zenuwziekte. Deze ziekte hield in dat de zenuwen te actief of juist te zwak waren, waardoor mensen overspannen raakten. Mensen die hieraan leden gingen naar kuuroorden om daar te herstellen. Er heerste dan ook een sfeer van optimisme: gekte was te genezen! Dit geloof in de herstelbaarheid van krankzinnigheid en zenuwlijden gaat echter ten onder aan het einde van de negentiende eeuw. De resultaten van de behandelmethodes vallen tegen. Rust en frisse lucht leiden niet tot genezing.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Zorgverzekeraars krijgen informatie over de inhoud van de behandeling. Dat zeggen ze nodig te hebben om declaraties te kunnen controleren. Misbruik is het gevolg. Vele medici en psychiaters verzetten zich al jaren.
Nu heeft de rechtbank uitgesproken dat het CBP nooit de zorgverzekeraars toestemming had mogen geven voor het verzamelen van die privacy-gevoelige gegevens.
Hulde voor de volhouders bij dit onderwerp.
Nadat het nieuws over de geketende Brandon naar buiten kwam, is de discussie in Nederland over de zorg voor mensen met zowel psychiatrische problemen als een verstandelijke handicap opgelaaid. Wat ik interessant vind aan deze discussie, is de vraag waarom deze behandeling precies onrechtvaardig of immoreel is, en wat dat zegt over de onderliggende noties van rechtvaardigheid en menselijkheid. Zoveel mogelijk onafhankelijk van de specifieke casus.
De klassieke manier waarop Michael Sandel naar dit soort vragen kijkt is vanuit drie perspectieven: het utilitische, deontologisch-liberale perspectief en het perspectief van de deugdenleer. Vanuit het utilisme zou je moeten zeggen dat het centrale probleem is dat de ‘patient’ ongelukkig is. De maatregelen die genomen worden maken hem ongelukkig of minder gelukkig dan hij zou kunnen zijn. De oplossing hier is volgens mij simpel: sedatie gekoppeld aan geluksverhogende medicijnen. Je kan je voorstellen dat je te aggressieve en onvoorspelbare patienten lichamelijk immobiel maakt en geestelijk heel gelukkig. Toch is sedatie binnen de gezondheidszorg geen geaccepteerde methode meer. En het lijkt intuitief geen juiste oplossing.
Misschien is het dat in beide gevallen (vastketenen en drogeren) zwaar wordt ingrepen in de persoonlijke vrijheid van deze mensen. In het deontologisch-liberale perspectief staat het idee centraal dat mensen autonoom zouden moeten zijn. Ketens en drugs beperken de vrijheid van mensen. Echter als een moreel perspectief gaat deontologisch-liberalisme ervanuit dat mensen vrijheid ‘aan kunnen’, dat ze de rationaliteit bezitten om op een goede manier gebruik te maken van hun vrijheid. Er zijn gevallen te bedenken van psychiatrische patienten of verstandelijk gehandicapten die maar in beperkte mate rationeel zijn: die niet vooruit kunnen plannen, die snel wisselen van stemming, die gewelddadig zijn terwijl ze dat niet bedoelen. We geven kinderen ook geen volledige vrijheid omdat ze de vermogens nog missen om gebruik te maken van hun vrijheid: ze zijn niet nog niet volledig ontwikkeld, nog niet volledig rationeel. Soms wordt er bij verstandelijk gehandicapten de vergelijking met kinderen gemaakt en hun ontwikkelingsniveau uitgedrukt in termen als ‘de geestelijke vermogens van een drie-jarige’. Als er sprake is van zulke vormen van irrationaliteit en onderontwikkeldheid, kan een deontologisch-liberaal perspectief niet gelden: we kunnen geen vrijheden gunnen aan mensen die daar de rationaliteit voor missen. Dat zou onverantwoordelijk zijn: je laat een kind toch ook niet volledig vrij? De verantwoordelijkheid en de beslissingsbevoegdheid wordt gegeven aan de ouders en door hun aan de artsen, verplegers en psychiaters. Die kiezen voor deze oplossingen, maar deze lijken ons nog steeds onjuist.
Berlusconi heeft het er zelf naar gemaakt. Als je denkt weg te komen met het structureel demoniseren van (politieke) tegenstanders en de wet aan je laars lapt, dan is er altijd wel een gek te vinden die het recht in eigen hand neemt.
Silvio Berlusconi is geen lieverdje dat zullen de meeste reacturen wel met me eens zijn. Hij is vaak vilein en even zo vaak charmant maar vooral leeft hij in de veronderstelling dat hij alles kan maken. En toegegeven hij komt een eind.
Of het nu gaat om linkse stemmers die zwakzinnig zijn of om slachtoffers van de aardbeving in Abruzzië die hun leven in een tentenkamp maar als uitje naar de camping moesten zien, of de Duitse europarlementariër Schulz die een prima capo zou zijn, Silvio choqueert bewust en onbewust. En dit zijn maar een paar willekeurige voorbeelden.
Daarnaast zijn er natuurlijk de opzichtige pogingen om zichzelf boven de wet te stellen en zo bijvoorbeeld buiten schot te blijven in de corruptiezaken waar hij in verwikkeld is. Silvio laat een rechter die hem beboet heeft volgen en maakt hem belachelijk. En natuurlijk feestjes met prostituees in het katholieke Italië.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
REPORTAGE - In mei verschijnt de herziene versie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, de bijbel van de psychiatrie. De Amerikaanse psychiater Allen Frances vreest valse epidemieën door o.a. te ruime beschrijvingen.
…aldus hoogleraar psychiatrie en geheugendeskundige Gary Small. Hier geeft hij allerlei advies over onthouden, multitasken en het trainen van de hersenen. Nog een provocerende stelling: wetenschappers moeten tijdig hun ideeën durven opgeven. Misschien geldt dat ook wel voor mensen in het algemeen.