Niet alleen God ziet alles. The Guardian onthult vandaag het bestaan van een omvangrijk nieuw surveillence-programma in Engeland. De komende jaren zal een aantal politiekorpsen unmanned aerial vehicles (UAV's) inzetten. Dit zijn spionagevliegtuigen die nu vooral in Irak en Afghanistan worden gebruikt. De plannen gaan ver. En ontwikkelingen op Europees gebied maken duidelijk dat dit soort plannen niet tot politiestaat Engeland beperkt blijven. De eerste drones moeten eind dit jaar de lucht in gaan en tijdens de Olympische Spelen van 2012 massaal ingezet worden. Met een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur onthult The Guardian echter dat de spionagevliegtuigen voor veel meer doeleinden worden klaargestoomd: het vastleggen van asociaal rijgedrag, diefstal van tractoren, toezicht op visserij, het in de gaten houden van demonstranten, het volgen van overvallers. Om de kosten te drukken moeten de spionagevluchten tijdens rustige uren commerciële surveillancetaken uitvoeren: de data worden dan doorverkocht aan bedrijven. De vliegtuigen bevinden zich op een hoogte van zeven kilometer en zijn dus onzichtbaar vanaf de grond.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Onlangs hield de Eerste Kamer een hoorzitting over het Elektronisch Patiëntendossier (EPD). De zitting was besloten voor pers en publiek opdat de deskundigen vrijuit konden spreken. Blijkbaar kunnen sommigen dat niet in het openbaar. We moeten het als simpel volk maar doen met het verslag, dat binnenkort verschijnt. Een van de sprekers die wel zijn mening laat horen, is hoogleraar Vincent Icke. Hij is zo aardig geweest zijn bijdrage alvast beschikbaar te stellen. Die was al eerder in klad te lezen. Nu exclusief het eindresultaat. En dat is om van te smullen.
Icke houdt een hartstochtelijk pleidooi tegen het EPD, dat hij een Elektronisch Persoons Dossier noemt, want ,,wie denkt dat die P tot Patiënten beperkt zal blijven maakt een vreselijke vergissing.’’ Enkele fragmenten:
,,Ik zal betogen dat grootschalige digitale persoonsdossiers een nieuw, nauwelijks begrepen en immens maatschappelijk gevaar vormen. De problemen rondom alle digitale bestanden zijn ongeveer dezelfde. Het EPD is: systematisch en alomvattend; kwadratisch-exponentieel groeiend van inhoud en correlatie; aangelegd buiten de geregistreerde mensen om; verplicht; oncorrigeerbaar; onherroepelijk; en dus van meet af aan intrinsiek onbeheersbaar.’’
De drijvende krachten achter het EPD, dus het persoonsdossier, zijn illusoir: ,,Perfecte preventie (nooit meer Savanna); doelmatigheid en besparingen (super-gezondheidszorg); herroepelijkheid (bestanden kun je wissen); beheersbaarheid (wij waken over uw veiligheid).’’
Er ligt een wetsvoorstel in de Kamer waarmee ambtenaren zich toegang kunnen verschaffen tot het huis van een ieder die een vorm van uitkering krijgt, van AOW, WAO, studiefinanciering, kinderbijslag, etc. Het voorstel is overbodig, want handhaven achter de voordeur is populair en gebeurt al lang, vooral door gemeenten.
In Den Haag is sinds 2005 de Haagse Pandbrigade actief. De brigades zijn ’tijdelijke integrale handhavingteams’ die huisbezoeken afleggen op zoek naar, nou ja, iets. Maar hoe effectief zijn dit soort teams? Uit de cijfers blijkt dat de huisbezoeken een schot hagel zijn, waarbij af en toe daadwerkelijk iets wordt geraakt.
Wie in de Haagse wijken Rustenburg/Oostbroek, Regentesse-/Valkenboskwartier of in het Laakkwartier woont, staat in een apart systeem, het zogenoemde Gegevens Verwerkingssysteem Handhavingsteams. Dit systeem koppelt allerlei gemeentelijke databanken op adresniveau en poept risicoscores uit per adres. Inmiddels gaat dit geheel geautomatiseerd, tenminste als het goed is, want de gemeente heeft uiteraard de nodige problemen gehad om de ICT goed werkend te krijgen.
In de eerste lichting werden bijna 24.000 adressen aan zo’n ‘digitale schouw’ onderworpen’ waarbij 8000 adressen als verdacht uit de bus kwamen. In de tweede lichting (12.000 adressen in het Laakkwartier) werden eveneens 8000 adressen tot verdacht bestempeld. Kortom, op 2/3 van de adressen zou iets mis zijn. Wat, dat wist men niet echt. Daarvoor moest de Pandbrigade uitrukken, die achter de voordeur op zoek ging naar dat ‘iets’. Op dat moment bestond de brigade overigens grotendeels uit tijdelijke krachten en uitzendkrachten (en kostte 3,6 miljoen euro per jaar).
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
,,Ik zal het over drie weken zonder identiteitsbewijs moeten stellen omdat ik weiger mijn vingerafdrukken af te geven voor een centrale database’’. Daniël, een 20-jarige student, stuurde me eind november een e-mail waarin hij zijn verzet aankondigde. Er is echter maar zoveel dat je kunt doen. Dan maar klein verzet.
Daniël staat voor een moeilijke keuze, schrijft hij. ,,Ik word gedwongen ofwel mijn lichamelijke integriteit en het recht op privacy te laten schenden op onduidelijke en wellicht onrechtmatige gronden. Of ik kan niet voldoen aan de officieuze identificatieplicht in Nederland. Want waar kan de burger terecht zonder ID? Ik kan dan bijvoorbeeld mijn studie niet voortzetten, geen verzekeringen en/of leningen afsluiten en niet de grens over. Of ik moet mijn lichaam te verminken door mij te ontdoen van mijn vingerafdrukken.’’
Daniël besluit om die laatste stap maar niet te nemen en een bezwaarschrift in te dienen. ,,Gisterochtend ben ik bij het gemeentehuis langs geweest. Men had dit nog niet eerder meegemaakt. Bij de receptie werd mij gevraagd waarom ik toch geen pasfoto had meegenomen (alsof ik die nu nodig had), en bij de betreffende balie moest er iemand bijgehaald worden om de procedure te bevestigen.
,,Ze worden nu nog niet landelijk opgeslagen hoor, alleen in de gemeente.’’
Dat het huidige kabinet graag een kijkje achter de voordeur neemt is weinig nieuws. Dat het miljoenen Nederlanders aan controlebezoeken wil onderschikken is dat wel. Volgens een wetsvoorstel dat in behandeling is bij de Tweede Kamer moeten uitkeringstrekkers ambtenaren voortaan de woning binnenlaten, zelfs wanneer zij niet van fraude of enig misdrijf worden verdacht.
De regeling gaat niet slechts op voor bijstandsgerechtigden; ook weduwen en weduwnaren, wezen, arbeidsongeschikten en gepensioneerden vallen onder de wet alsmede de kinderbijslag. Wordt de ambtenaar toegang geweigerd dan mag de kinderbijslag zonder slag of stoot worden ingehouden. De overige uitkeringen worden in zo een geval nog slechts voor de helft uitgekeerd. Gemeenten, de Sociale Verzekeringsbank en het UWV mogen zelf bepalen wanneer zij toegang tot iemands woning wensen. Er komt geen gerechtelijke instantie aan te pas.
Het kabinet acht de wet noodzakelijk om “het draagvlak van sociale voorzieningen” onder de samenleving te behouden. Er moet een “preventieve werking” van uitgaan. De regering verwacht dan ook niet meer fraudeurs op te sporen. Immers, in geval van verdenking mogen ambtenaren reeds over de vloer komen.
Vanzelfsprekend zou een wet als deze een grove inbreuk betekenen op het huisrecht en de privacy van burgers om maar te zwijgen van het totalitaire karakter van enige regelgeving die burgers bij voorbaat als verdachten behandeld.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.