Hoffelijkheid
Met enige regelmaat krijgen we bij Sargasso gastbijdragen toegestuurd. Af en toe plaatsen we die. Deze wilden we jullie niet onthouden. Hij komt van Kees van Oosten.
Andrée van Es, in de 80’er jaren voorvrouw van de PSP en GroenLinks, daarna opgeklommen tot directeur-generaal bij Binnenlandse Zaken en nu wethouder in Amsterdam voor burgerschap en diversiteit, breekt een lans voor hoffelijkheid. “Geen burgerschap zonder hoffelijkheid” heet het in de brief die zij daar 12 mei 2011 over schreef aan de gemeenteraad. “Welkom in het conservatieve kamp!” juicht Bart Jan Spruyt van de conservatieve Edmund Burke stichting. “Goed idee, Andrée!” twittert Ineke van Gent, Tweede Kamerlid van GroenLinks. Dus heb ik de brief van Van Es van 13 kantjes van internet geplukt en bestudeerd.
Waar het Van Es eigenlijk om gaat, is “verbondenheid versterken en verruwing tegen gaan”. Dat moet dan gebeuren door de gemeenschappelijke basis te versterken van mensen met een verschillende achtergrond, bevorderen dat iedereen mee kan doen en verantwoordelijkheid kan nemen voor zichzelf en voor zijn omgeving, zorgen dat minder mensen zich onveilig voelen door het gedrag van anderen, een betere samenwerking tussen burgers en overheid en het versterken van grootstedelijke competenties. Wat het in zo’n brief natuurlijk goed doet, is een citaat van de Amerikaanse filosoof John Rawls. Volgens de liberale Rawls brengt het ideaal van burgerschap de morele plicht van hoffelijkheid met zich mee.
Het meest bekend is John Rawls van zijn Theory of Justice (1972). Daar had Van Es beter uit kunnen citeren. Volgens Rawls hoeft sociale en economische ongelijkheid niet onrechtvaardig te zijn, als daardoor ondernemerszin en inventiviteit wordt aangemoedigd, waar iedereen van profiteert. Maar die ongelijkheid mag er niet op uitdraaien dat mensen zich ten koste van anderen verrijken en helemaal niet ten koste van de armsten. Dat een rechtvaardige samenleving, waarin de sterksten zich niet verrijken ten koste van de ongefortuneerden, de basisvoorwaarde is voor een vreedzame en hoffelijke samenleving, is een opvatting die je in de brief van Van Es tevergeefs zult zoeken. Woorden als ongelijkheid, gerechtigheid, rechtvaardigheid komen in de brief niet voor. PSP’ers en GroenLinksers van het eerste uur, Bram van der Lek, Marcus Bakker, Andrée van Es, ze zouden er geen goed woord voor over hebben.
