Boekrecensie | Ongevraagd advies

Ester Naomi Perquin (spreek uit: perkwien), heeft een nieuwe dichtbundel uit, haar zesde: 'Ongevraagd advies'. En wat is-ie (spoiler alert, want dit blijft een recensie natuurlijk) goed. De bundel is intelligent, geestig tot zeer geestig, ontroerend, venijnig, actueel, persoonlijk, troostend, divers, toegankelijk en, dat is me zelden bij een dichtbundel gebeurd: ik heb ‘m van voren naar achteren in één keer uitgelezen. (Dude, 38 gedichten, zoveel is dat ook weer niet hoor, red.) Het werk van Ester Naomi Perquin ken ik, want ik heb al die dichtbundels. En ik heb haar enkele keren zien optreden. Dus dit is geen objectieve recensie. Enkele van haar gedichten zijn bij mij favoriet. Het gedicht dat ze schreef toen ze Dichter des Vaderlands was: Staat. Een smeekbede die het goed doet bij een voordracht, lekker uitbundig en rellerig. En er is een gedicht dat daar juist haast het tegenovergestelde van is. Dat staat in de gelimiteerde bundel ‘Lange armen’ Gedichten over de politie. Terug heet dat gedicht, het beschrijft de ervaring van een agent die ooit een klein kind niet heeft kunnen redden. Het verdronk. En soms overvalt hem dat. Vreet dat aan hem. Dat is gedicht is klein, pijnlijk, triest en goed geschreven. Ik wou maar zeggen, Perquin beheerst verschillende registers. Ester Naomi Perquin was in een vorig leven onder andere werkzaam in een gevangenis, als penitentiair inrichtingswerker, als cipres, zoals ze het zelf omschrijft. Die periode in haar leven inspireerde haar tot de bundel ‘Celinspecties’. In die bundel spreken allerlei delinquenten over hun verleden of wat hen bezighoudt. De bundel is, terecht, bekroond met de VSB Prijs 2013. Ester Naomi Perquin heeft een heel heldere stem, en dan bedoel ik op papier. Er is geen overdreven gedoe, er is geen highbrow, geen hermetica, het is gewoon een hele fijne en puntgave bundel om te lezen. Ik moet zeggen, u kunt dat niet zien vanaf daar, maar ik heb tot nu toe de hele tijd de neiging om complete gedichten te citeren, uit Ongevraagd advies weten te onderdrukken. Mag ook niet natuurlijk. Er is auteursrecht. En een enkel fragmentje doet het gedicht geen recht. Maar als u in de boekwinkel bent, bladert u dan naar blz. 28, Verwijt heet het gedicht, en probeer dan maar met droge ogen de slotregel te halen. En blader dan terug naar blz. 13 voor het gedicht Moeder. De gedichten raken, heel subtiel. Dichtbundel 'Ongevraagd advies, Ester Naomi Perquin, Uitgeverij Van Oorschot, 2022.

Door:

Closing Time | Ursonate

Poëzie wordt muziek als het een klankdicht is. U ziet en hoort de beroemde Ursonate van Kurt Schwitters, uitgevoerd door het Amsterdam Merz Koor.

Dat is een van de vele projecten geïnitieerd door Luc Ex (a.k.a. Luc Klaasen). Hem kennen we van de jaren dat hij bassist was bij het roemruchte The Ex.

De Ursonate, dit jaar 100 geworden, is in Nederland bekend geraakt door de uitvoeringen van Jaap Blonk. Een versie dioor Kurt Scwitters zelf uitgevoerd hoor je hier, een bewerking van Jaap Blonks versie zie je daar.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Maria Willems (cc)

Kunst op Zondag | En noem vooral geen bronnen

Neem een loopje met de feiten
Zuig op je dikke duim
Ga geen bewering na
En check de feiten niet
Betwist geen enkele stelling
En noem vooral geen bronnen
Zet je kritisch vermogen op pauze
Vertel aantoonbare onzin
Poseer als vernieuwer
Klop jezelf daarvoor op de borst
Laat je internationaal prijzen
Sla de plank mis met je metaforen
Sla een moraliserende toon aan
Wees voortdurend vooringenomen
Staaf je beweringen niet
En noem vooral geen bronnen
Ontwijk kritische vragen
Suggereer een ontdekking
Suggereer nieuwe feiten
En verzin de rest
Bluf jezelf met je boek de hoogte in
Koppel fake history aan fake news
Blijf schipperen tussen feit en fictie
En laat een mist hangen tussen beiden
Poseer als historicus
Maar zeg nu weer dit en dan weer dat
En noem vooral geen bronnen
Laat je lezers je verzinsels als zoete koek slikken
Bedwelm ze met je soepele proza
Laat je op het schild hijsen, ontvang die prijs
En ga over tot de orde van de dag

Foto: Maria Willems (cc)

Kunst op Zondag | De realiteit is altijd verderop

Vandaag meende ik even
een echte Potter te ontwaren,
zo in ’t weiland
voor ’t oprapen
In levende lijven,
in een hoekje van dat weiland
wat bomen kris kras,
schuilden koeien samen
tegen de regen.
Tableau Vivant,
tijdloos
weet de koeienkont feilloos
de regen de vinden.

Maar, corrigeert het kunstboek me,
echt, de Potters waren esthetisch,
zomers, pittoresk en bovenal droog.
En elke koe lag in de zon
binnen een gouden randje, waar
het enige natte de verf was.

Verward schudden de koeien hun konten
als ik ze met de feiten confronteer,
we nemen waar;
Potter is overal.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Poetry du Jour | De verminkte, koude bruidegoms van Rusland

De naar Georgië uitgeweken Russische dichteres Daria Serenko, schreef een bitter en macaber prozagedicht, gepubliceerd in The New York Review of books, over de soldaten van het Russische leger, de gesneuvelden, die retour teruggaan in een kist, naar hun bruiden die nu hun weduwen zijn: De Bruidegoms

 

And they are horrifying, these bridegrooms. They are not just blue and reeking like an abattoir, they also have individual injuries: the guts of one are hanging loose, half the face of another is baked together and runny, yet another is missing both legs.

Foto: Maria Willems (cc)

Kunst op Zondag | Watou kunstenfestival 2022

VERSLAG - Het is zondagmiddag 17 juli en het is boven de dertig graden. We bevinden ons enkele kilometers buiten Watou. Daar, te midden van de weilanden, mais- en hoppevelden is er geen schaduw en brandt de zon acht uur per dag op de kunstenaar Mikes Poppe die daar als een soort boetedoening een beeld achter zich aansleept. Elke dag weer hetzelfde parcours, elke dag weer acht uur lang onder de brandende zon loopt Mikes Poppe daar zijn achtjes, en dat beeld wordt met het uur zwaarder natuurlijk, maar de kunstenaar sleept het beeld het oneindigheidssymbool door. Elke bocht, keer op keer weer. Het spoor is inmiddels al uitgesleten. En het beeld van meer dan 60 kilo, een replica van Michelangelo’s Stervende Slaaf, werkt niet echt mee. Dit is zwaar, dit is gekkenwerk, dit moet een grap zijn, wie bedenkt zoiets, dit is kunst.

Mikes Poppe is helemaal in het zwart gekleed, inclusief hoed. Om zijn schouders draagt hij een juk met daaraan vier metalen kettingen. Daar zit dat beeld aan vast. Poppe loopt vier, vijf, zes stappen en stopt dan even. Dan volgen er weer zes stappen. Fascinerend. En dat acht uur per dag. De route die Mike en het beeld hebben afgelegd is al ingesleten in het weiland. Ik had geen idee waar ik naar zat te kijken, maar ik zat op het puntje van mijn strobaal.

Foto: Jim Surkamp (cc)

Wetenschapsdans

COLUMN - Ik heb even moeten nadenken over de bundel ‘wetenschapspoëzie’ En dat was kennis, zeg je dan die is samengesteld door de Vereniging voor Wetenschapscommunicatie en -journalistiek Nederland (VWN). Dat komt niet zozeer door de relatie tussen wetenschap en poëzie, want ik ben ervan overtuigd dat poëzie overal over kan gaan, en omgekeerd dat wetenschappelijk inzicht op allerlei manieren kan worden uitgedrukt.

Het raadsel betrof de relatie tussen (wetenschaps)communicatie en (wetenschaps)poëzie.

Ik begrijp natuurlijk dat de vereniging helemaal niet per se bedoelde om poëzie ineens tot het domein van de wetenschapscommunicatie te rekenen, ze noemen het genre zelf immers alleen maar wetenschapspoëzie. Maar de vraag is dan: hadden ze dat dan wel kunnen doen?

Briljante winnaar

Wetenschapscommunicatie gaat altijd over de inhoud. Je zorgt ervoor dat bepaalde inzichten of feiten of vragen worden overgedragen. Het is niet waar dat de vorm er niet toe doet, maar die vorm staat altijd ten dienste van het overdragen van de inhoud. Wetenschapscommunicatie die nadrukkelijk aandacht vraagt voor de eigen vorm, voor de virtuositeit van de maker, lijkt mij geen geschikte wetenschapscommunicatie.

Bij poëzie gaat het altijd minstens óók om de vorm, of dat nu rijm, ritme is of regelafbreking. Dingen worden anders gezegd dan in het dagelijks leven en dat leidt dusdanig af van de inhoud dat je je kunt afvragen of het wel een functie heeft. In het verleden is er natuurlijk didactische poëzie geschreven, maar toen had het rijm ook een functie, bijvoorbeeld om de inhoud makkelijker onthoudbaar te maken.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Closing Time | Lulpraat

Het moest er een keer van komen. Jules Deelder had zijn onovertroffen Kutgedicht. Die ode, die lawine van synoniemen, dat lofdicht op het vrouwelijk geslachtsorgaan.

De Vlaamse dichter Andy Fierens heeft een tegenhanger (haha: hanger) daarvan gemaakt: Lulpraat. Hier brengt hij het met een net koor op de achtergrond, het blijft wel poëzie tenslotte.

Foto: Maria Willems (cc)

Kunst op Zondag | Mijn wetenschapsgedicht

Mijn moeder somt als ze in de file staat, of de slaap
niet vatten kan, de cijfers van Pi op, die achter de komma.
Dan kijkt ze tot hoever ze dit keer komen zal.
Pi heeft geen eind, dus dan gaat ze: 3,14159 2653…

Van mijn broer krijg ik een mail waarin hij wenst
dat iedereen in goede gezondheid verkeerd.
Ik heb hem nog niet discreet kunnen zeggen
dat dat verkeert is, als hij begrijpt wat ik bedoel.

Bij handvaardigheid op school wilde mijn zus
van houten balkjes de oneindige, onmogelijke
Driehoek van Escher namaken. Het boek met de
tekening had zij voor zich op de werkbank gezet.

En mijn vriend Erik, stak zijn hand op in de klas
toen de basen en de zuren werden behandeld.
‘De zuurgraad wordt gemeten op de zuurgraadmeter,
okay, maar waarop meet men dan de basen?’

Maar mijn liefje die weet echt niets van wetenschap.
Gister zei ze nog: ‘Michiel, jij kunt naar de maan lopen.’


Op 27 oktober verleden jaar, stond er een oproep op Sargasso: Schrijf een gedicht dat de wetenschap als thema heeft. De Vereniging voor Wetenschapsjournalistiek en -communicatie bestaat 35 jaar, en ter gelegenheid van dat feit werd er een gedichtenwedstrijd uitgeschreven.
Het aantal inzendingen was hoog: 700 gedichten werden beoordeeld door de jury. Mijn gedicht kreeg niet de eerste of de tweede prijs, maar belandde wel in de dichtbundel met nog honderd anderen. Ik sta op bladzijde 101 van de (leuke en gevarieerde) bundel ‘En dat was kennis, zeg je dan.’  Joepie!

Foto: Maria Willems (cc)

Kunst op Zondag | Als je

Als je op het veld staat en de bal vraagt, dan moet je al wel weten
wat je ermee wilt gaan doen. Je bent ingeschakeld om nieuwe
kansen te scheppen. Dit is het begin van het echte leven. Je wilde
toch van betekenis zijn? Je had zelfs afgezegd voor een feest,
dat werd je niet in dank afgenomen, maar redelijkheid wordt als
niet als een extreem standpunt gezien. Je wilde blijkbaar niet
sociaal acceptabel overkomen. Het ontbrak je aan een
afwikkelbaar scenario en aan inzicht. Maar zeg dat maar ‘ns.
De gebeurtenissen spelen zich nu overal af. Je kon er zo geen
verslag van doen, want je zag ineens twee keer zoveel als normaal.
De structuur was zoek, reclames leken ineens het echte nieuws
te hebben vervangen. Er was een maalstroom van waarheden,
het bleek: men wist niets uit het eigen verleden. Er was behoefte
aan geschiedenis. Er was een belofte die je moest inlossen.
er lag een stapel onbeantwoorde e-mails op je te wachten.
Maar eerst moet de hond er nog uit.

Collage met votieflampje

Collages: Maria Willems

                                                                                                    *****

Dit gedicht, deze tekst, deze woorden zijn niet van mij. Nou kan een wijsneus natuurlijk opmerken dat woorden nooit van iemand kunnen zijn, woorden zijn van iedereen, en dat klopt. Je kunt hoogstens geestelijk  eigenaar zijn van de specifieke volgorde waarin je de woorden hebt gezet.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende