Nieuwe politieke partijen beginnen bij voorbaat op achterstand in de ‘ratrace naar het pluche’. Landelijke media besteden amper tot geen aandacht aan ze. Zitten er toch kanshebbers bij? Dat zoeken we uit in de korte serie ‘Wie van de acht?’ Vandaag: Piratenpartij – De Groenen.
PvdA en GroenLinks zijn niet de enige partijen die gezamenlijk de verkiezingen in gaan. Ook de Piratenpartij en De Groenen trekken gezamenlijk op (lijst nr. 17). Dat doen ze al wat langer en de samenwerking heeft in ieder geval drie keer op een rij een zetel opgeleverd in het waterschap AGV (Amstel, Gooi en Vecht).
Verder hebben ze, samen met de Basis (Partij voor Basisinkomen) zetels in vier Amsterdamse stadsdeelcommissies. De Amsterdamse gemeenteraad bleek nog een bruggetje te ver.
Niet echt nieuw
De Piratenpartij en de Groenen zijn geen nieuwe partijen, maar omdat ze niet eerder een zetel in de Tweede Kamer haalden worden ze wel als zodanig gezien. Dat doet natuurlijk een beetje onrecht aan de geschiedenis van de partijen.
De Groenen is de oudste ‘bloedgroep’ van lijst 17. In 1983 opgericht onder de naam ‘Europese Groenen’, later omgedoopt tot ‘Federatieve Groenen’ (1985). Vier jaar later werd het ‘De Groenen’.
De Groenen en verkiezingen
Van 1987 tot 2006 wist ‘De Groenen’ bij verschillende verkiezingen zetels te halen. Voor de Tweede Kamer bleek de partij telkens een maatje te klein, maar in 1995 en 1999 zat Groenenlid Marten Bierman als eenmansfractie in de Eerste Kamer. Eerst namens POG (Platform voor Onafhankelijke Groepen) en De Groenen, daarna als OSF (Onafhankelijke Senaatsfractie – tegenwoordig OPNL)
Marten Bierman verruilde in 2002 ‘De Groenen’ voor ‘Leefbaar Nederland’ en was voor die partij als laatste geplaatst op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen.
Bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten haalde ‘De Groenen' vier keer op rij (1990 – 2006) zetels, voor het grootste deel te danken aan samenwerkingen met partijen als ‘Noord-Holland Anders’, GroenLinks, ‘Mooi Zuid Holland’, ‘Leefbaar Gelderland’ en ‘Democratische Partij voor Solidariteit/Groep van Bergen’. Dat wist de partij in alle navolgende PS-verkiezingen niet te herhalen.
Een soortgelijk patroon kende de partij bij gemeenteraadsverkiezingen. Ook hier weer voor het grootste deel in samenwerking met partijen als ‘Leiden Weer Gezellig’, GroenLinks, Burgerforum en ‘Amsterdam Anders’. Van 1990 tot 2006 werden bij vijf opeenvolgende verkiezingen zetels gehaald in zeven gemeenten. In Zwolle heeft de partij tussen in 2002 een wethouder geleverd. De Groenen-lid Peter Pot vertegenwoordigde toen de fractie GroenLinks/De Groenen in het College van B&W.
Piratenpartij en verkiezingen
De Piratenpartij is een stuk jonger. In navolging de Zweedse Piratenpartij actief geworden in 2006 en in 2010 officieel als vereniging geregistreerd. Datzelfde jaar nam de partij deel aan de Tweede Kamerverkiezingen maar wist, evenals bij de navolgende TK-verkiezingen geen zetel te bemachtigen.
Bij de Provinciale Statenverkiezingen (2x in Noord-Holland) en gemeenteraadsverkiezingen (3x in 9 gemeenten) werd alleen in de gemeenteraad van Enkhuizen een zetel gehaald. En , zoals hierboven al vermeld, de samenwerking met De Groenen leverde drie keer zetels op in het waterschap AGV (Amstel, Gooi en Vecht).
De wil en ambitie is bij Groenen en Piraten groot. Als het niet lukt onder eigen naam, dan maar bij een andere pzartij ingestapt. Bij de PS-verkiezingen 2019 voor Noord-Holland stonden zeker zeven Groenen en Piratenleden op de lijst van Code Oranje (scrol hier naar de kieslijst en zie de nummers 4, 9, 18, 20, 24, 25 en 28).
De kandidaten
Bij de PvdA/GroenLinks is de onderlinge solidariteit benadrukt door bekende partijleden die over en weer lid werden van de partnerpartij. In januari 2023 maakten ook vier leden van de Piratenpartij zo’n symbolisch gebaar en werden lid van De Groenen.
Anders dan bij PvdA/Groenlinks is er bij de Groenen en Piraten geen 50 – 50 verdeling bij de kandidaten. Van de 34 kandidaten zijn er slechts 8 afkomstig van De Groenen.
Verkiezingsprogramma
Het is jammer dat de twee partijen niet tot één overzichtelijk verkiezingsprogramma zijn gekomen. Een argeloze nieuwsgierige kiezer moet zich nu door twee programma’s worstelen, die verschillend zijn vormgegeven en ingedeeld. Erg jammer.
Bij de Piratenpartij (motto ‘De mens centraal’) ligt de nadruk op digitale burgerrechten, gratis toegankelijke kennis en directe democratie. Bij De Groenen (motto ‘Aanpassen aan de draagkracht van de aarde’) staat behoud van een groene planeet centraal.
Wetenschap
Het programma van De Groenen begint met het statement (‘de wetenschap als leidraad’) dat de partij inzichten van deskundigen belangrijk vindt voor het maken van beleid. Als voorbeelden geeft men het internationale klimaatpanel IPCC, de wetenschappers Timothy M. Lenton en Johan Rockström die de theorie van de planetaire grenzen hebben ontwikkeld, het ‘Outbreak Management Team’ en RIVM bij pandemiebeleid en het Centraal Planbureau (voorspellingen van gevolgen van maatregelen en doorrekenen van partijprogramma’s).
De Piratenpartij wil “de wetenschappelijke benadering verplicht maken in elk besluitvormingsproces”. Bij onderbouwing van milieubeleid, visquota aanpassen voor wetenschappelijk onderbouwde duurzaamheid, drugsverdragen op basis van wetenschap, rechten van sekswerkers gebaseerd op feiten en wetenschappelijk onderbouwing en een wetenschappelijk onderbouwd veiligheidsbeleid.
Bestaanszekerheid
Alom roeptoeteren media dat bestaanszekerheid een ‘hot topic’ is. De term komt in de programma's van de Piratenpartij en De Groene niet voor. Maar ze hebben wel een oplossing: een onvoorwaardelijk basisinkomen. En de BTW op groente en fruit afschaffen.
Bestuur
Directe verkiezingen voor alle politieke functies. Invoeren bindend correctief referendum (Piratenpartij noemt ook invoeren van wetgevend referendum). Leden van het koningshuis die dit zelf wenselijk vinden, kunnen in dienst van de overheid treden als ambassadeur en voor een ceremoniële taken. (De Groenen: “Gezien de populariteit van het koningshuis heeft De Groenen geen moeite met een representatieve en adviserende functie van de Koning. Een functie als lid van de regering of de Raad van State vinden wij ongewenst”.)
Defensie
Speciale aandacht besteden aan de stabilisatie van conflicthaarden en fragiele staten. Conflictoplossing moet gebaseerd zijn op respect voor het internationaal recht. De EU moet streven naar een eigen veiligheidsparaplu die onafhankelijk van, en gezamenlijk met, de Amerikaanse strijdkrachten (NAVO) kan opereren. De Groenen ondersteunt de militaire integratie binnen de Europese Unie.
Europa
Piratenpartij: De huidige Europese Unie (EU) is een samenwerkingsverband van haar lidstaten, niet van haar burgers. Deze democratische tekortkoming is onvoldoende aangepakt. Europa moet zich naar de gemeenschappelijke belangen van alle Europese burgers vormen, naast die van de EU-lidstaten.
De Groenen geeft geen parlementaire steun aan een regeerakkoord waarin het voornemen is opgenomen om Nederland terug te trekken uit de Europese Unie.
Gezondheidszorg
Toegankelijk voor iedereen, ongeacht afkomst, religie, status, inkomen, gender of zorgpolis. Welzijn en zelfbeschikking van patiënten staan centraal. Patenten op medicijnen en medische behandelingsmethoden afschaffen. Transparantie over de kostprijs van medicijnen. Stop de schaalvergroting. Kleine ziekenhuizen moeten open blijven. De Groenen wil stimuleren dat de goedkopere zorgverleners taken overnemen van hun duurdere collega’s.
Klimaat - milieu - brandstoffen - energie
Geen fossiele subsidie; btw en accijns heffen op kerosine. Sluiting van biomassacentrales en verouderde kolen- en gascentrales. Effectievere uitvoering van het beginsel 'de vervuiler betaalt'. Voor het herstel van de natuurkwaliteit binnen en buiten het Natuurnetwerk Nederland worden de milieunormen op duurzaam overleven van een soortenrijke natuur afgestemd. Energiebelasting voor consumenten kan omlaag.
Landbouw
Kleinschalige landbouw en zelfvoorzienende landbouw behouden en ontwikkelen. Ecologische landbouw wordt de gangbare landbouw.
Migratie – asielopvang
De Piratenpartij wil een gemeenschappelijk Europees asielbeleid gebaseerd op adviezen van mensenrechtenorganisaties.
De Groenen wil legale emigratie van arbeiders naar Europa bevorderen. Nederland moet onverkort voldoen aan het vluchtelingenverdrag. Een gemeenschappelijk EU-asielbeleid moet hieraan voldoen.
Wonen
Meer betaalbare woningen. Dakloosheid aanpakken hoogste prioriteit. Een open ruimteheffing van dusdanige omvang dat het bouwen in de open ruimte niet langer goedkoper is dan bouwen in het stedelijk gebied
Opmerkelijk - de verschillen
De Groenen heeft een expliciet statement over Israël en Palestina in het programma opgenomen. Dat stond al in het programma voor de Hamas-aanval en de Israëlische reactie daarop.
De Groenen is van oordeel dat de internationale gemeenschap moet streven naar één staat Israël-Palestina met daarbij voor alle ingezetenen van die staat dezelfde burgerrechten. Omdat dit vooralsnog niet te realiseren is pleiten we voor erkenning van Palestina
Verder zijn er wat verschillen gevonden. Sommige niet meer dan gradueel, anderen raken vrij principiële zaken.
Bestuur: De Piratenpartij wil een constitutioneel hof in aanvulling op de Eerste Kamer, die gewoon in huidige vorm blijft bestaan. De Groenen wil de Eerste Kamer afschaffen.
Mobiliteit: De Piratenpartij wil gratis openbaar vervoer. Bij De Groenen: “Openbaar vervoer blijft goedkoper dan de auto en het taxivervoer wordt als onderdeel daarvan gestimuleerd”.
Zelfbeschikking: De Piratenpartij stelt dat mensen die vinden dat ze klaar zijn met hun leven, het recht op euthanasie moeten krijgen en wil abortus uit het Wetboek van Strafrecht.
De Groenen “ziet geen reden abortus- en euthanasiedebat te heropenen. Ouderen, ook behoeftige ouderen, hebben een plaats in onze samenleving en wij moedigen hen aan die plaats actief in te nemen”.
Wonen: Piratenpartij – “creatieve, onorthodoxe oplossingen nodig. Gemeenten moeten grond beschikbaar (kunnen) maken voor creatieve woonvormen zoals tiny houses. Ook als er (ooit) voldoende woningen zouden zijn moeten mensen die dit willen meer de mogelijkheid hebben om in een vakantiepark, een tiny house, of boot te wonen”.
Bij De Groenen: “De bestaande bebouwing moet beter worden benut door verbouw, aanbouw, en opbouw van verdiepingen”.
Tot slot
Beide partijen zullen, net als alle ander partijen, overvallen zijn door de plotselinge val van het kabinet. Maar niet als alle ander partijen, beschikken ze over menskracht en (financiële) middelen om in korte tijd een campagne op te tuigen. Dat mag als excuus gelden voor het ontbreken van één eensluidend verkiezingsprogramma. Daar staat tegenover dat de twee partijen al langer samenwerken op regionaal niveau. Was daar geen gelegenheid voor nadere afstemming?
In Sargasso’s overzicht van stemhulpen (kieswijzers) komen drie stemhulpen voor die de Piratenpartij - De Groenen in hun bestand hebben opgenomen: De Stemwijzer, de Echte Kieswijzer en de Technologie Kieswijzer.
Dit artikel heeft lang niet alle punten uit de programma’s op een rij gezet. Kijk daarvoor naar het programma van de Piratenpartij en dat van De Groenen.
