Waren we toch bijna vergeten dat ons kindje GC Parlando vandaag haar éénjarige bestaan viert. De applicatie, die het mogelijk maakt permanente links te genereren voor de overheidssite Parlando, was volgens de critici overbodig omdat het nieuwe systeem Parlis binnen een paar maanden operationeel zou worden. Maar op het moment dat we GC-parlando lanceerden was de oplevering van het systeem al met een half jaar vertraagd. Op een totale geschatte ontwikkeltijd van een jaar niet bepaald een goede prestatie te noemen. Maar dat het altijd erger kan bewijst de overheid door nu, anderhalf jaar na het verstrijken van de geplande datum, nog steeds geen werkende versie te hebben opgeleverd. Wij van GeenCommentaar zijn benieuwd welke extra kosten dit zich maar voortslepende project met zich meebrengt voor de belastingbetaler. Tot die tijd helpt GC-parlando de mensen die wél een werkend systeem willen. Uit de statistieken blijkt bijvoorbeeld dat diverse intranetten van ministeries het gebruiken. Inmiddels maakte de applicatie meer dan 45.000 pdf-jes met overheidsdocumenten toegankelijk. GC-parlando is dus een groter succes dan we hadden gehoopt gevreesd. Tegen wil en dank. Maar we blijven hopen: zal Parlis er dit jaar nog komen?
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Enkele weken geleden heeft een Amerikaanse rechtbank bevolen dat de website Wikileaks.org, na een klacht van de Zwitserse bank Julius Baer, onbereikbaar moet worden gemaakt. Vervolgens heeft diezelfde rechtbank deze onbereikbaarheid weer ongedaan gemaakt. Gisteren heeft de bank zijn aanklacht tegen Wikileaks ingetrokken. Wikileaks.org is een website waarop klokkenluiders anoniem informatie en documenten kunnen plaatsen over misstanden in de politiek en het bedrijfsleven. Hoewel Wikleaks nooit onomstreden is geweest en de site zelfs als CIA project werd afgeschilderd heeft met name de informatie over de behandeling van gevangenen in de gevangenis van Guantánamo Bay de nodige internationale ophef veroorzaakt.
Naast de commotie rondom Wikileaks kwam deze week Fred Spijkers opnieuw in het nieuws. Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam brachten een rapport uit met de conclusie “ministers, staatssecretarissen en hun ondergeschikten hebben Spijkers het leven gedurende 23 jaar onmogelijk gemaakt, omdat hij onrecht aan de kaak stelde.” Tenslotte berichte dit medium gisteren over een schandaal binnen de Belgische overheid, waarbij wederom niet naar de boodschap maar naar de boodschapper gekeken werd.
Kijkend naar de behandeling van klokkenluiders als Fred Spijkers, Ad Bos, Gerrit de Wit en Paul Schaap en daarbij alleen de Nederlandse situatie in ogenschouw nemend, kan ik niet anders dan concluderen dat politiek Nederland klokkenluiders nog altijd vooral als lastig en ongewenst beschouwd en dat van actieve bescherming of zelfs aanmoediging van dit fenomeen geen sprake is. Hoewel ik vanuit het standpunt van machthebbers begrijp dat het fenomeen klokkenluider vooral als last en gevaar wordt ervaren zou juist in een echte democratie openheid en melding van misstanden toegejuicht moeten worden, sterker nog dit gedrag zou moeten worden beloond en geactiveerd.
De ICT bij de belastingdienst verknalde zevenhonderdduizend aangiftes. Daarmee is de discussie over falende ICT bij de overheid gelijk weer voorpaginanieuws. En uiteraard klinkt dan de roep om snelle maatregelen. Echter, dit is iets dat niet met wat eenvoudige, vlotte ingrepen kan veranderen. Het eerste evaluatierapport van de rekenkamer kwam eind 2007 al met een aantal stevige conclusies (zie kader onderaan). Er ontbreken echter nog een paar zaken aan die extra duidelijk kunnen maken waarom het wel even duurt voor alles beter gaat.
De jaarlijkse begrotingscyclus
Vrijwel de gehele overheid werkt met begrotingen voor één jaar. En op alle niveaus wordt men gestuurd op het halen van deze begrotingen. Het exact uitgeven wat begroot was, is belangrijker dan het resultaat. Iedereen heeft wel eens de voorbeelden gehoord waarbij de overheid laat in het jaar plotseling nog wat zaken aanschaft omdat anders de begroting niet gehaald wordt. Enerzijds is men bang dat men anders het volgende jaar minder krijgt, anderzijds wil men niet zichtbaar hebben dat men slecht kan begroten.
Maar dit heeft op ICT project soms een funest effect. Veel ICT projecten lopen over meerdere jaren. Het is al lastig om in te schatten wat een project in zijn geheel gaat kosten. Het is net zo lastig om dan ook nog eens in te schatten wat een project in een specifiek jaar gaat kosten. Maar als de schatting gemaakt is, wordt er wel op gestuurd. Dit levert soms vreemde beslissingen op.
Projecten die hun jaarbudget niet opmaken bijvoorbeeld door een vertraging, krijgen dat stuk van het niet gebruikte budget in het daarop volgende jaar niet altijd terug. Uiteindelijk moeten ze het dus met minder doen of hard knokken voor “extra” geld.
Maar het kan ook als gevolg hebben dat een project aan het eind van het jaar tijdelijk wordt stilgelegd. Het geld voor dat jaar is op en de verantwoordelijk budgetambtenaar wil niet dat juist in zijn onderdeel er een tekort is. Het gevolg is echter wel dat projecten soms na twee maanden moeten doorstarten. Mensen die goed in het project zaten, zijn soms niet meer beschikbaar. En er gaat sowieso tijd en geld verloren met het weer op gang brengen van het geheel.
Het komt zelfs voor dat een project in zijn geheel niet de eindstreep haalt omdat het niet binnen de begroting is gebleven. Maar daarmee is het probleem nog niet uit de wereld dat het project had moeten oplossen. Vaak na een jaar, soms twee, discussiëren komt er dan weer een nieuw project dat precies hetzelfde gaat doen. Misschien met wat nieuwe technologie en wat uitgebreidere specificaties, maar in essentie hetzelfde. Het reeds geïnvesteerde geld is daarmee uit het raam gegooid.
De begrotingsdiscipline van de kabinetten van de laatste 20 jaar heeft ervoor gezorgd dat alle ambtenaren niets anders kunnen dan binnen de grenzen te blijven, ook al betekent dat dat er in latere jaren extra geld nodig is om zaken te compenseren.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Het is alweer niet goed met dat nieuwe Rijkslogo. Nu keurt de Hoge Raad van de Adel het af:
“Zo draagt de leeuw in het wapenschild geen kroontje en ontbreken de verplichte gouden blokjes in het wapenschild. Die blokjes zijn een verwijzing naar het huis van Nassau en dus naar het koninklijk huis…
‘Zonder de blokjes is het eerder het wapen van de Republiek der Verenigde Nederlanden,’”
Ofwel, te weinig blingbling. Maar het is nog niet te laat. We kunnen ons logo nog redden:
“Volgens directeur Gerard van der Wulp van de Rijksvoorlichtingsdienst is altijd rekening gehouden met aanpassingen van het ontwerp.”
Dus handen uit de mouwen en meehelpen. Pimpen dat logo:
Het is even door de zure appel heen bijten, maar de informatie over de kostenoverschrijdingen bij grote ICT projecten komt nu toch echt wel boven tafel. Dat levert niet zo’n fraai beeld op overigens.
Voor ik de overschrijdingen per ministerie geef, zoals genoemd in deze bijlage die de Tweede Kamer afgelopen week ontving, eerst even een toelichting. Het gaat bij vrijwel alle projecten over een termijn van meerdere jaren. Overschrijdingen worden dus ook over meerdere jaren gemaakt. Bij een aantal projecten is de gegeven overschrijding ten opzichte van een eerste ruwe schatting. Die is vaak te voorzichtig omdat de politiek er in de loop der tijd nog wat aanvullende of veranderen eisen bovenop gooit.
Dit gezegd hebbende hier het lijstje (slechtste nieuws eerst) met verwachte overschrijdingen:
Ministerie van Financiën: €203 miljoen
Ministerie van Defensie: €122 miljoen
Ministerie van Justitie: €106 miljoen
Ministerie van Verkeer en Waterstaat: €62 miljoen
Ministerie van Binnenlandse Zaken: €7 miljoen
Ministerie van Onderwijs en wetenschap: €7 miljoen
Ministerie van Economische Zaken: Verwijzen naar andere documenten
Ministerie van Jeugd en Gezin: Nog geen overschrijding, maar het EKD ligt stil
Ministerie van SZW: Hebben geen flauw idee, maar er ligt een stevige bom daar
Ministerie van VROM: Zit op budget
Ministerie van VWS: Weten het nog niet zo net.
Ministerie van Landbouw en Visserij: -€10 miljoen (onder budget dus!)
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie naar de vernieuwingen in het onderwijs is af. De conclusies zijn buitengewoon hard, zowel naar de verantwoordelijke ministers als naar het eigen parlement. De overheid heeft haar taak voor het borgen van kwalitatief goed onderwijs ernstig verwaarloosd.
Persoonlijk vind ik dit een interessante constatering in het rapport:
2. Het voortgezet onderwijs werd eenzijdig verantwoordelijk gemaakt voor de oplossing van maatschappelijke problemen
De aanleidingen tot onderwijsvernieuwingen in het voortgezet onderwijs, lagen vaak daarbuiten. Zo was het bestrijden van maatschappelijke kansenongelijkheid de belangrijkste drijfveer achter de middenschoolbeweging, uiteindelijk leidend tot de basisvorming. De aanleiding voor de vernieuwing van de bovenbouw van het voortgezet onderwijs lag ook voornamelijk daarbuiten, namelijk bij de uitval in het hoger onderwijs en de werkloosheid van hoogopgeleiden.
De commissie is van oordeel dat de politieke wens om het onderwijs in te schakelen bij het bestrijden van maatschappelijke problemen legitiem kan zijn. Maar er is in de afgelopen jaren te vaak eenzijdig naar het (voortgezet) onderwijs gekeken voor de oplossingen.
Ook wordt geconcludeerd dat het niet hard te bewijzen is dat de onderwijsvernieuwing tot slechter onderwijs heeft geleid, terwijl het wel zo is dat het niveau van met name rekenen, geschiedenis en taal achteruit gegaan is.
Wat moet er gebeuren in de zaak Spijkers – Ovaa nu wel heel erg duidelijk is hoe fout de overheid heeft gehandeld?
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
