Bescherm de klokkenluiders!

Enkele weken geleden heeft een Amerikaanse rechtbank bevolen dat de website Wikileaks.org, na een klacht van de Zwitserse bank Julius Baer, onbereikbaar moet worden gemaakt. Vervolgens heeft diezelfde rechtbank deze onbereikbaarheid weer ongedaan gemaakt. Gisteren heeft de bank zijn aanklacht tegen Wikileaks ingetrokken. Wikileaks.org is een website waarop klokkenluiders anoniem informatie en documenten kunnen plaatsen over misstanden in de politiek en het bedrijfsleven. Hoewel Wikleaks nooit onomstreden is geweest en de site zelfs als CIA project werd afgeschilderd heeft met name de informatie over de behandeling van gevangenen in de gevangenis van Guantánamo Bay de nodige internationale ophef veroorzaakt.

Naast de commotie rondom Wikileaks kwam deze week Fred Spijkers opnieuw in het nieuws. Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam brachten een rapport uit met de conclusie “ministers, staatssecretarissen en hun ondergeschikten hebben Spijkers het leven gedurende 23 jaar onmogelijk gemaakt, omdat hij onrecht aan de kaak stelde.” Tenslotte berichte dit medium gisteren over een schandaal binnen de Belgische overheid, waarbij wederom niet naar de boodschap maar naar de boodschapper gekeken werd.

Kijkend naar de behandeling van klokkenluiders als Fred Spijkers, Ad Bos, Gerrit de Wit en Paul Schaap en daarbij alleen de Nederlandse situatie in ogenschouw nemend, kan ik niet anders dan concluderen dat politiek Nederland klokkenluiders nog altijd vooral als lastig en ongewenst beschouwd en dat van actieve bescherming of zelfs aanmoediging van dit fenomeen geen sprake is. Hoewel ik vanuit het standpunt van machthebbers begrijp dat het fenomeen klokkenluider vooral als last en gevaar wordt ervaren zou juist in een echte democratie openheid en melding van misstanden toegejuicht moeten worden, sterker nog dit gedrag zou moeten worden beloond en geactiveerd.

Het lijkt erop dat de Nederlandse overheid en de grote politiek partijen volkomen vergeten zijn wat hun rol is ten opzichte van de burgers hoort te zijn. Enerzijds wordt er door politiek Nederland geklaagd over de groeiende kloof met die burger, anderzijds lijkt zij niet te begrijpen dat die kloof vooral in stand gehouden en vergroot wordt door groeiend clientèlegedrag, semi-frauduleus handelen, steeds verder inperken van burgerrechten en instandhouding en uitbreiding van achterkamergedrag. Wanneer aan deze mix van staatsrechtelijke onkunde dan ook nog de bescherming aan diegenen die onrecht en fraude aan de tand stellen wordt onthouden dan is het recept voor een toekomstige bananenrepubliek (of in ons geval bananenkoninkrijk) geschapen.

Het is de hoogste tijd dat naast het fenomeen ‘meld misdaad anoniem’ er een fenomeen ‘meld politiek/ambtelijke misstanden anoniem’ wordt opgestart waarbij burgers en werknemers van de overheid, eventueel anoniem, maar altijd volledig beschermd door wet en recht niet alleen harde fraude, maar ook de veelvuldige ambtelijke beunhazerij aan de kaak kunnen stellen. Het zou de politiek sieren wanneer zij zelf een dergelijk initiatief ter hand zou nemen en daarbij zowel de beschermende kant goed regelt als de uitvoering van onderzoek en eventuele maatregelen ter hand neemt. Qua onderzoek en maatregelen lijkt mij dat een mix van nationale ombudsman, rijksrecherche en een vertegenwoordiging uit het parlement uitstekend zou moeten kunnen functioneren.

Tot het moment gekomen is waarop de overheid weer gaat begrijpen dat zij een dienend, en transparant apparaat is dat den dienste staat aan haar burgerij en niet andersom, is het enige wat wij kunnen doen proberen initiatieven als wikileaks.org te beschermen en ondersteunen. Ik zou iedereen willen oproepen de kracht van internet, namelijk het makkelijk verspreiden van informatie, te gebruiken en informatie over misstanden en fraude zoveel mogelijk te verspreiden, te delen en via alle mogelijke kanalen te promoten. Alleen op die manier kunnen wij, de burgers van dit land dus, de overheid dwingen opnieuw kritisch naar zichzelf te leren kijken.