Falend licht

Niet de liberale democratie maar het illiberalisme lijkt dertig jaar na het einde van de Koude Oorlog aan de winnende hand. Wat ging er mis? Toen in 1989 de Muur viel en het communistische Oostblok definitief uiteen viel was overal de verwachting dat het kapitalisme en de liberale democratie zich nu wereldwijd zouden verspreiden. Het westen, de democratie, het liberalisme en de kapitalistische economie hadden bewezen superieur te zijn. Dit systeem zou nu over de hele wereld worden uitgerold. De Amerikaanse socioloog Fukuyama schreef daarover zijn bekende boek: 'Het einde van de geschiedenis en de laatste mens'. Fukuyama heeft zijn stellingen later moeten relativeren. Het idee dat met de val van het communisme westerse waarden en praktijken universele geldigheid verwierven is in de loop van de tijd door velen bekritiseerd op grond van politieke en economische ontwikkelingen in de nieuwe eeuw. Ivan Krastev en Stephem Holmes leveren in Falend Licht; Hoe het Westen de Koude Oorlog won maar de vrede verloor een originele en plausibele analyse van deze ontwikkelingen. Ze citeren in hun inleiding uit de biografie van Barack Obama die bij zijn afscheid van het Witte Huis in een reflectief moment twijfels opgeworpen zou hebben over de juiste interpretatie van de periode na de Koude Oorlog. 'Wat, als we het bij het verkeerde eind hebben?' vroeg hij zich af. Krastev en Holmes laten in hun boek over de illiberale tendensen van Oost-Europese regeringen, over Poetin's antwoord op de pogingen van het westen de voormalige Sovjetstaat en zijn satellieten in te palmen, over de populariteit van Trump en -kort ook nog- over het Chinese staatskapitalisme, zien dat Obama's twijfels terecht waren. En dat na dertig jaar het kapitalisme misschien nog wel leeft, maar dat de liberale democratie in ernstig vaarwater is gekomen.

Door: Foto: Joan (cc)

Quote du Jour | de gevolgen van ultrarechts autoritarisme in Hongarije

Police in Hungary on Wednesday at 6am detained an opposition politician, János Csóka-Szűcs, in Gyula, a small town in Békés County, the media outlet Magyar Narancs reported. Csóka-Szűcs is the local leader of an opposition movement called the Kossuth Circle and a supporting member of the Momentum party. Police raided his home and seized his mobile phone and computer, and he was detained and interrogated at the local police station.

Foto: Michael Gubi (cc)

Rechtstaat onverdedigd

COLUMN - Politici als Trump en Orbán combineren kritiek op multiculturalisme met een aanval op de rechtstaat. Sommige commentaren bejubelen de kritiek op multiculturalisme; andere putten zich uit in afkeuring. In beide gevallen raakt verdediging van de rechtstaat op de achtergrond.

“Er bestaat een totaal verkeerd beeld van Orbán. Hij wordt gestigmatiseerd. Weggezet als de duivel, de bad guy, het zwarte schaap.” Vorige week nam voormalig staatssecretaris Dzsingisz Gabor (CDA) het in NRC Handelsblad op voor de Hongaarse premier Viktor Orbán. Een rapport van het Europese Parlement over de politieke situatie in Hongarije deed Gabor af als “een fantastisch links circus.”

Dit ondanks alle bewijs dat de rechtstaat in Hongarije onder vuur ligt.

Het rapport heeft felle kritiek op onder andere het functioneren van het constitutionele stelsel, de onafhankelijkheid van de rechtspraak en de bestrijding van corruptie en belangenverstrengeling. Het is moeilijk om zulke kritiek als “links” te zien. En Orbán zelf tooit zijn land met de geuzennaam “onliberale democratie.”

Gabor, gretig geciteerd door Volkskrant-columnist Martin Sommer op 20 april, hecht weinig belang aan de rechtstaat. Pas als het land een dictatuur zou worden “waar de mensenrechten niet in acht worden genomen, waar journalisten voor de rechter worden gesleept” dan “moeten we ons bedenken: willen we daar zaken mee doen?” Vraagteken. Dus Gabor ziet zelfs dan nog ruimte om zaken te doen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Meest nutteloze EU-instellingen: kandidaat 4

De komende weken stelt GeenCommentaar een top 5 samen van de meest nutteloze Europese instellingen. Vorige week: de Commissie Visserij van het Europees Parlement. Deze week de vierde kandidaat: Europees Commissaris voor meertaligheid Leonard Orban.

Europees Commissaris Orban (Foto: Audiovisuele dienst EU)

Het moet een behoorlijke bittere pil zijn geweest voor Roemenië, dat het land na de toetreding zo`n matige eurocommissarispost kreeg. Het veel kleinere Bulgarije dat gelijktijdig toetrad kreeg wèl een post van formaat, namelijk consumentenbelangen. Roemenië moest het doen met meertaligheid, feitelijk een spek-en-bonen-post.

Op zich is meertaligheid geen onbelangrijk politiek thema. Denk bijvoorbeeld aan de status van minderheidstalen als het Baskisch, het Schots of het Fries. Alleen zijn dit strikt nationale aangelegendheden, en de lidstaten zijn er fel op tegen dat de EU zich hiermee gaat bemoeien.

Wat kan er dan wel met meertaligheid op Europees niveau gebeuren? Nou, Orban bemoeit zich een beetje met het stimuleren van taalonderwijs in de lidstaten. Maar daarmee begeeft hij zich eigenlijk al op het terrein van zijn collega Jàn Figel, Commissaris voor Onderwijs (waar Europa sowieso al weinig over te zeggen heeft).

De belangrijkste taak van Orban is feitelijk leiding geven aan de dikke drieduizend vertalers die in dienst zijn van de EU. Dat maakt hem echter eerder een hooggeplaatste ambtenaar dan een politicus. Bovendien, zo`n ambtenaar is er al. Wat Orban dan de hele dag doet? Geen idee. Zijn agenda is voor komende maand in ieder geval niet bijzonder gevuld.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.