Vader zat bij de NSB; heeft Hans Blom het werkelijk lang niet gewußt?

In hoeverre boden de tv-serie ‘In de ban van goed en kwaad’, het boek Oorlogsduif en een groot interview van Hans Blom en zoon Onno Blom, bekend historicus en biograaf/recensent, een getrouw beeld van het NSB-verleden van hun familie? Nader tekstonderzoek geeft opvallende inzichten.

Door: Foto: Onno en Hans Blom (In de Ban van Goed en Fout, BBN/VARA, 2024)
Foto: copyright ok. Gecheckt 05-10-2022

Whisky, wapens en weelde

RECENSIE - Whisky, wapens en weelde van Herman Langeveld en Bram Bouwens is de biografie van de Nederlandse zakenman Daniël Wolf. Dat was, om eerlijk te zijn, geen naam die ik op mijn radar had. Gelukkig stapte ik onlangs in Haarlem in de trein met een heer die ik, hoewel er nogal wat jaren waren verstreken sinds ik hem voor het laatst had gezien, meteen herkende: mijn oud-docent Herman Langeveld, die me tijdens de rit naar Sloterdijk vertelde over zijn laatste boek.

Ik heb in 1985 of 1986 bij Langeveld een werkcollege gevolgd over partijpolitieke vernieuwing in het Nederland van na de Tweede Wereldoorlog. De Nederlandse Volksbeweging, het personalistisch socialisme, de rol van koningin Wilhelmina, de Doorbraak, het ontstaan van de PvdA en de VVD – dat soort onderwerpen. Ik vond dat destijds een ontzettend leuk college omdat het je met de neus op de archivistische feiten drukte, een genoegen dat je als oudhistoricus maar zelden kunt smaken. Later heb ik Langevelds biografie van Colijn gelezen, opnieuw met veel plezier.

En nu dus een biografie van Daniël Wolf. Iemand die zich, zoals dat heet, van krantenjongen tot miljonair opwerkte. Hij had een beetje geluk toen hij trouwde met René Gokkes (die door een schrijffout bij de burgerlijke stand geen Renée heette). Zij had een groot familienetwerk van handelscontacten, maar het was Wolf zelf die er tijdens de crisisjaren in slaagde een enorm handelsimperium op te bouwen: eerst de handel in sterke drank (zie het eerste woord in de titel), vervolgens de handel in spoorbielzen waarmee hij rijk werd, daarna het transport van wapens uit Polen en de Baltische staten naar de republikeinen in Spanje (zie het tweede woord in de titel) en als gevolg daarvan een kapitaal van rond de twintig miljoen gulden (zie het laatste woord van de titel). Dat was 1937.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Hart van Nederland: “NSB is een links-radicale vernieuwingsbeweging uit de jaren zestig en zeventig”

Of zoiets.

De tactiek die Wilders en de zijnen toepassen is volgens Schaap vergelijkbaar met de links-radicale vernieuwingsbeweging uit de jaren zestig en zeventig. ,,De PVV hitst het volk op de democratische instituties van hun macht maar vooral van hun gezag te ontdoen. PVV-ideoloog Martin Bosma eist dat rechters de wil van het volk uitvoeren. Griezelig.”

Instant update:

SBS6 heeft het bericht inmiddels aangepast (en schuift de schuld voor de blunder af op het ANP, zie #1). Gelukkig hebben we de screenshots nog:

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Onze beste fascistische schilder

COLUMN - ‘Kijk dat is dat schilderij met die band. Daarvan zeggen ze dat…’

‘O, dat geleuter interesseert me niet. Dat filmpje daar, daar kijk ik ook niet naar. Ik let alleen op de kwaliteit van zijn werk!’

Ze stonden naast me. Twee dametjes. We keken naar Zelfportret met Zwarte Band, van Pyke Koch. Zijn meest duidelijke eerbetoon aan het fascisme. Ze vonden het mooi geschilderd. En dat was dat.

In 1927 liet de Utrechtse rechtenstudent Pyke Koch zijn studie voor gezien, en ontwikkelde zich daarna in hoog tempo tot een van de meest getalenteerde schilders van Nederland. Hij kwam in contact met stadsgenoot schilder, enfant terrible en een van de eerste Nederlandse fascisten Erich Wichmann, en trouwde met de dochter van politicus Willem de Geer. Zo kreeg hij toegang tot de betere kringen.

Precies wat hij zocht. Tijdgenoten vermelden dat Koch als eenvoudige startende kunstenaar al niets moest hebben van het gewone volk. De elite moest het volk leiden. Vrijheid was een mooi ideaal, zei hij later in een interview, maar het had vooral chaos gebracht. Hij kwam graag in Italië.

En hij wilde zijn idealen omzetten in daden. De NSB was hem te proletarisch. Koch verbond zich met het kleine, fellere Verdinaso (het ‘Verbond van Dietsch Nationaal Socialisten’) dat wat hem betreft beter aansloot bij zijn artistiek-elitaire ideeën. En in 1937 schilderde hij zichzelf met om het hoofd die zwarte band. Een schitterend schilderijtje, dat zijn vakmanschap én zijn overtuiging nog eens onderstreepte.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Trots op onze voorvaderen

[qvdd]

Dit is een vlag die in de zeventiende eeuw op onze VOC-schepen wapperde en waarmee de Watergeuzen Den Briel terugveroverden op de Spanjaarden. De PVV is trots op onze voorvaderen, maar het zijn zeker geen NSB’ers.

De PVV-fractie is in opspraak geraakt omdat ze de oranje-wit-blauwe prinsenvlag, een variant op onze nationale driekleur die sinds de Tweede Wereldoorlog vooral met de NSB wordt geassocieerd, in een werkkamer heeft gehangen.

Misschien een tip voor de PVV-fractie: Het hakenkruis stond vroeger ook voor iets heel anders!

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hardleers

Stel je voor dat je een lezing moet houden over het liberalisme en dat je daar zo ontzettend weinig zin in hebt dat je besluit je tekst dusdanig krenkend te maken tegenover D66 en de VVD dat die partijen zich zullen beijveren om het uitspreken van de rede te verbieden. Wie dat probeert, kruipt onwillekeurig automatisch in de huid van een PVV’er, maar zelfs dan is moeilijk voorstelbaar welke aantijgingen nodig zijn om je doel te bereiken. Waarschijnlijk kun je gewoon je gang gaan en word je achteraf voor het gerecht gesleept als je hebt opgeroepen tot geweld; vrijheid van meningsuiting vinden ze namelijk een groot goed, daar bij de liberalen.

Thomas von der Dunk is het afgelopen week wel gelukt de PVV zodanig op stang te jagen dat het CDA en de VVD, want dat is de inmiddels geijkte constructie, zich genoodzaakt zagen die hele Arondéuslezing af te gelasten. Het moet gezegd dat Thomas er aardig zijn best voor gedaan heeft. Hij godwint er als vanouds op los, en rechtvaardigt dat met een fascinerende redenering: de vergelijking met de Tweede Wereldoorlog is zo beladen geworden dat we hem ook niet meer durven te maken als hij terecht is – en nu is hij terecht, dus maakt hij hem. Dat is nog eens een makkelijke manier om recht te praten wat krom is; misschien kan Robert M. nog bepleiten dat de kinderen met wie hij seks had zo veel van hem hielden.