Het ‘fatsoenlijke’ woonprogramma van het CDA

van Jan Kok [*] Analyse van de woonparagraaf in het conceptverkiezingsprogramma van het CDA voor de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober (1). Met hier en daar vergelijkingen met de woonprogramma’s in de conceptverkiezingsprogramma’s  van GroenLinks-PvdA en de VVD, de twee andere middelgrote partijen in de peilingen en mogelijke regeerpartners. Bij het CDA is het weer helemaal ‘fatsoen’ wat de klok slaat. Ook als het over wonen gaat: ‘Veel starters verdienen ….. te weinig voor de hypotheek om een fatsoenlijk huis te kopen.’ Fatsoen wordt vaak omschreven als het voldoen aan de geldende normen en waarden. (Waarden en normen is inhoudelijk trouwens een betere volgorde.) Het is nu vooral een reactie op de politieke omgangsvormen ten tijde van het kabinet-Schoof. Het begrip doet ons terugdenken aan de tijden van Jan Peter Balkenende, die ook schermde met normen en waarden en met ‘fatsoen moet je doen’.  Hij reageerde hiermee voornamelijk op de gebeurtenissen rond de moord op Pim Fortuyn in 2002. (2) Overheid meer invloed In het woonprogramma van het CDA wordt meer afstand van de markt genomen dan in vroegere versies. ‘De overheid moet de regie terugpakken om keuzes te maken in schaarste.’ Er wordt gepleit voor een leegstandsheffing. Bij het verlenen van een bouwvergunning een bouwplicht binnen maximaal twee jaar. En het Rijk gaat steun verlenen met een grondfaciliteit of zelfs een Nationale Grondbank. Gemeenten moeten sociale grondprijzen kunnen rekenen. Met behulp van de planbatenheffing kunnen winsten vanwege gestegen waarden van grond gericht worden ingezet in gebiedsontwikkeling. Het beleid van de vroegere CDA-minister van Volkshuisvesting, Hugo de Jonge, zien we hier deels in terug. Hiermee leunt het CDA meer aan tegen de ideeën van GroenLinks-PvdA dan tegen die van de VVD. Nieuwbouw en bestaande gebouwde voorraad Wat betreft de nieuwbouw en het benutten van de bestaande reeds gebouwde voorraad zijn de plannen van het CDA niet bijster origineel. Ook hier weer die 100.000 nieuwbouwwoningen per jaar. Evenals bij de meeste andere partijen verdeeld in twee-derde betaalbaar, waarvan 30% sociale huur. Een ‘straatje erbij’ blaast het CDA op tot een ‘buurtje erbij’ of zelfs een ‘wijkje erbij’. Het bekende optoppen en splitsen van woningen komt ook hier voorbij. Vanuit een christendemocratisch standpunt is woningdelen iets goeds. Hierbij past het voorstel om de kostendelersnorm af te schaffen. ‘We willen geen financiële boete opleggen als volwassenen een huis delen.’  Dit is een idee dat je in steeds meer verkiezingsprogramma’s terugvindt. En terecht. Want deze maatregel zou, tegen weinig kosten, wel eens een hele grote bijdrage kunnen leveren om het woningtekort te verminderen. Insiders versus outsiders Op de woningmarkt heb je duidelijk insiders en outsiders. Insiders zou je kunnen zien als degenen die al een woning hebben; dat kan een koopwoning zijn of een betaalbare huurwoning. Outsiders zijn dan de woningzoekenden: de dak- en thuislozen, zij die tegen hun wil nog thuis wonen, de kamerbewoners, zij die veel te veel betalen voor hun huurwoning. Sommigen spreken bij deze tweedeling zelfs van ‘housing classes’. Evenals een aantal andere partijen heeft het CDA zijn focus deels gedraaid van de insiders naar de outsiders op de woningmarkt, resulterend in het kiezen voor de woningzoekende. ‘We leggen wettelijk het belang van woningzoekenden vast, zodat zij belanghebbenden worden in woningbouwprocedures en dit expliciet wordt meegewogen.’   Dit heeft wel gevolgen voor de insiders. Die moeten niet meer zo klagen over minder uitzicht bij nieuwbouw voor hun deur. Het CDA wil dat niet-direct belanghebbenden geen bezwaar en beroep meer kunnen aantekenen. Eigenaar-bewoner en huurders Als je ongelijkheid op de woningmarkt een politiek probleem vindt, moet je ook iets doen aan de ongelijke bejegening van eigenaar-bewoners en huurders. ‘De huizenprijzen worden opgedreven door grote (fiscale) verschillen tussen huren en kopen, die in het nadeel uitpakken voor huurders en starters op de woningmarkt. Dit systeem is niet solidair met onze jongeren en niet houdbaar op de lange termijn.’ Het lijkt erop dat het CDA met ‘starters’ alleen ‘koopstarters’ bedoelt en niet ‘huurstarters’; iets wat bij de meeste partijen het geval is. Volgens het CDA zijn de woningprijzen in Nederland wel erg hard gestegen. Afbouw hypotheekrenteaftrek Na een dergelijke analyse kun je er eigenlijk niet omheen de hypotheekrenteaftrek geleidelijk af te bouwen. Dit doet het CDA dan ook en dat is een doorbraak. In het vorige verkiezingsprogramma (dat van 2023) kwam de hypotheekrenteaftrek niet aan de orde; werd het dus nog als een voldongen feit beschouwd. Met die nieuwe opstelling schaart de partij zich aan de zijde van GroenLinks-PvdA, en niet aan de kant van de VVD. Voor die laatste partij is onze internationaal gezien unieke hypotheekrenteaftrek nog steeds een heilige graal. Zelfs een breekpunt in de formatie. De VVD denkt dat eigenaar-bewoners dit voordeeltje nog zo belangrijk vinden, dat dit hen voor de VVD doen kiezen. Niet dat de plannen van het CDA rond het afbouwen van de hypotheekrenteaftrek nu zo spectaculair zijn. De hypotheekrenteaftrek wordt heel geleidelijk afgebouwd, gesproken wordt van 30 jaar. Men kiest voor een veel langere termijn dan GroenLinks-PvdA, waar 8 tot 12 jaar rondgaat. De opbrengsten worden bij het CDA gebruikt om een op een de inkomstenbelasting te verlagen. Belangrijk: ook huurders hebben hier voordeel van! GroenLinks-PvdA zet deze opbrengsten niet alleen in voor lastenverlichting, maar ook voor woningbouw. Om niemand voor het hoofd te stoten, noemt het CDA een aantal belangrijke randvoorwaarden die in de uitwerking moeten worden geregeld. Vanzelfsprekend dat de geleidelijke afbouw plaatsvindt over een lange transitieperiode, zodat woningeigenaren die met de aftrek rekening hebben gehouden in hun financiële planning, niet in de knel komen. En het CDA koppelt het aan andere fiscale regelingen rondom woningbezit. Welke dat zijn, wordt echter niet vermeld. Herwaardering woningcorporaties Geef je huurders meer aandacht en wil je dat er nu eindelijk eens meer sociale huurwoningen worden gebouwd, dan ontkom je niet aan een herwaardering van de woningcorporaties. Al gaat het CDA niet zover om die Woningcorporaties Nieuwe Stijl te noemen, zoals GroenLinks-PvdA doet. De corporaties moeten ook een belangrijke rol spelen bij het bouwen van nieuwe huurwoningen in het middensegment. Woningcorporaties dienen hiervoor, net als bij sociale huur, geborgde financiering via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw te krijgen. De huren Het CDA kiest bij sociale huur voor een inflatievolgend huurbeleid. Dus blijkbaar niet voor jaarlijkse huurverhogingen die de CAO-loonontwikkeling volgen. Dat is positief, want een koppeling aan de lonen is in het nadeel van ouderen, waarvan de pensioenen niet of in geringe mate worden geïndexeerd. Maar wat houdt dat ‘inflatievolgend’ precies in: een huurverhoging die exact de inflatie volgt of gaat het zoals zo vaak om de inflatie plus 1 procentpunt? Dan komt het CDA met iets vreemds op de proppen. ‘We houden de huren betaalbaar, ook in het middensegment. Er zijn grote regionale verschillen op de woningmarkt, daarom laten we de WOZ-waarde meer meetellen.‘ Dit betekent dat het CDA zich laat meezuigen in de koopprijzengekte, die de WOZ-waarden van huurwoningen enorm opschroeft, terwijl de kwaliteit er echt niet beter op wordt. Bij GroenLinks-PvdA krijgt de markt juist een minder grote rol bij het bepalen van de maximaal toegestane huurprijs, doordat de koopprijs van de woning (WOZ-waarde) minder zwaar gaat meetellen in de berekening. De mantelzorgwoning Tenslotte dat vergunningsvrij bouwen op eigen erf. Hierin zien we de agrarische achtergrond van het CDA terug. ‘Vergunningsvrije bouw van mantelzorgwoningen op eigen erf moet mogelijk zijn voor minimaal tien jaar. We bezien de mogelijkheid om dit ook aan de voorkant van het perceel te verruimen, onder andere op het voorerf bij agrariërs.’ Moeten deze woningen worden afgebroken wanneer mantelzorg niet meer aan de orde is? Of kunnen deze woningen dan benut worden om gezins- of familieleden dan wel vrienden of kennissen aan woonruimte te helpen? Stedelingen zonder of met een piepklein tuintje zullen hier trouwens naar kijken als ware het beelden uit een andere wereld. Wat we niet meer tegenkomen in het woonprogramma van het CDA is het stimuleren van het eigenwoningbezit onder jonge starters met belastinggeld. En ook geen teksten over die vermaledijde zogenaamde ‘goedkoop scheefhuurders’. En het verbieden statushouders ‘voorrang’ (gaat feitelijk om het compenseren van achterstand) te verlenen bij het toewijzen van sociale huurwoningen, daar lezen we ook niets over. Conclusie Het CDA heeft fatsoen in de woonparagraaf uitgewerkt in voorstellen die dichter staan bij die van GroenLinks-PvdA, bij wie de publieke zaak centraal staat, dan bij die van de VVD, welke partij nog steeds alle vertrouwen heeft in de markt. De afbouw van de hypotheekrenteaftrek is voor het CDA onvermijdelijk, in tegenstelling tot de op ramkoers liggende VVD. Noten: (1) Het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA heeft in 2019 een zeer belangwekkende publicatie het licht doen zien, met veel getallen en wetenschappelijk onderbouwd, getiteld ‘Onder dak Bouwstenen voor een toegankelijke woningmarkt voor iedereen’, auteur Arjen Siegmann. Elementen hiervan vinden we terug in het huidige woonprogramma van het CDA. (2) In de tweede helft van de 20e eeuw was er in Rotterdam trouwens jarenlang een heus ‘Instituut voor Normen en Waarden’ (het INW) gevestigd. [*] Jan Kok is auteur van het studieboek voor het hoger onderwijs ‘Werken aan wonen’, samen met Siep van der Werf, en bestuurder van de Huurdersvereniging Amsterdam.

De waarde(n)loze motie Becker

COLUMN - Deze week was er terecht heel veel ophef over de aangenomen motie van Tweede Kamerlid Bente Becker (VVD). Velen hebben al goed verwoord waarom dit een schandalige en discriminerende motie is. Maar de motie bevat een belangrijke aanname die onderbelicht blijft, maar wel ontzettend belangrijk is om nader naar te kijken.

Simpel gezegd stelt de motie dat onderzoek naar normen en waarden bij mensen met een migratieachtergrond moet leiden tot het achterhalen waar het hanteren van deze normen en waarden tot problemen leidt met integratie.
In het woord integratie zit besloten dat er zoiets bestaat als een vastomlijnde verzameling van “onze” normen en waarden waar naar toe geïntegreerd moet worden. Sterker nog, dat “onze” normen en waarden en het goed naleven daarvan niet tot problemen leidt.

En hoe makkelijk het ook is om met een paar van die zogenaamde normen en waarden te strooien, zoals mevrouw Becker doet in haar latere toelichting, het staat helemaal niet vast dat dit DE normen en waarden zijn, of dat ze gedragen worden door alle Nederlanders zonder migratie achtergrond (minstens tot vijf generaties terug).
Zo roept ze iets over het niet omarmen van de democratie, maar is haar partij in een regering gestapt met een ondemocratische eenmanspartij. En heeft ze het over de gelijkwaardigheid van man en vrouw, maar frustreert haar partij al jaren echt gelijke behandeling van vrouwen op de arbeidsmarkt (denk bv wettelijk vastgelegde gelijke beloning bij gelijk werk, met boetes voor overtreden).

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Nu ook zigeuners boos over adoptie door lesbisch ouderpaar

Ouders zitten in de gevangenis, volgens de jeugdbescherming van het Leger des Heils droeg de driejarige Armandino te kleine schoenen, en had hij een slecht gebit, last van overgewicht en een flinke taalachterstand. De familie Nicolic bestrijdt dit.

De familie Nikolic heeft de Utrechtse advocaat Astrid Klappe in de arm genomen. ‘Verplaats je eens in een Nederlands gezin waarvan het kind door jeugdzorg in een Turks of Romagezin wordt geplaatst. Dat roept toch ook vragen op over religie, cultuur en gewoonten? Het is toch een stukje identiteit dat wordt aangetast bij een gezin dat er heel andere normen en waarden op nahoudt,’ stelt Klappe.

Foto: João Lavinha (cc)

Iedereen ongewenst

COLUMN - Heel geleidelijk is een moderne vorm van sociaal darwinisme de dominante denkstroom aan het worden in Nederland, noem het sociaal economisch darwinisme. Latent racisme vertaalt zich in institutionele overfocus op “afwijkende” groepen. Zij die niet kunnen meekomen in het systeem en steun nodig hebben, zijn fraudeurs tenzij ze steeds het tegendeel bewijzen.

Mensen boven de 65 moeten niet zeuren als ze wat eerder doodgaan door een virusje, ze leefden toch al in reservetijd en zijn niet meer economisch productief. Iedereen met een beetje overgewicht of af en toe een sigaret zou uitgesloten moeten zijn van gezondheidszorg. Mensen met een dwarslaesie moeten ieder jaar opnieuw aantonen dat ze nog steeds niet kunnen lopen om in aanmerking te komen voor een bijdrage. Jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, eigenlijk alle vormen van zorg zitten in de knel, want waarom zou je geld steken in “zwakkeren”? Een handjevol vluchtelingen opnemen uit een afgebrand kamp wordt met grote tegenzin uitgevoerd, met daarbij de overtuiging dat die mensen toch vooral zichzelf in die slechte omstandigheden hebben gebracht.

Misschien zit er in het nostalgische verlangen naar normen en waarden van vroeger een zeer enge definitie van “norm” en “normaal”. En alles wat daar buiten staat, heeft dus eigenlijk geen plaats in de samenleving, of moet maar wat harder streven.

Foto: HonestReporting (cc)

Onze waarden: vrijheid van meningsuiting?

COLUMN - Ebru Umar is een Nederlandse columniste die in Turkije gearresteerd werd omdat ze een (dubieuze) wet overtrad. Eerder beweerde ze nog dat een journalist het over zich af roept gearresteerd te worden bij werk in Turkije. En ook in Nederland roept men om de haverklap dat toeristen en andere buitenlanders zich aan onze wetten moeten houden. Maar vooral dat ze zich moeten aanpassen aan “onze normen en waarden”.

Dat van die wetten is logisch. Maar wat zijn “onze normen en waarden”? Vraag het iemand en je krijgt wat terug in de trant van “vrijheid van meningsuiting”, “handen geven” en “gelijke rechten voor vrouwen, mannen of homo’s”.

Simplistisch wensdenken

Ik vind het simplistisch wensdenken: “onze” normen en waarden verschillen van plek tot plek, van persoon tot persoon, van situatie tot situatie. Soms geef je 3 zoenen aan vrouwen of mannen als je elkaar ontmoet, meestal niet aan willekeurige vreemden. Anderen doen het altijd en als ik daar dan “slachtoffer” van word, stoor ik me er aan. De één feliciteert iedereen in de kamer met een handje, de ander enkel degene die daadwerkelijk jarig is.

De door ons vaak geclaimde homo-acceptatie blijkt in de praktijk weerbarstiger. Er zijn mensen die je een stageplaats weigeren, anti-homo-geweld komt vooral uit de hoek van de blanke jongeman, en tal van Nederlanders vinden de gay-pride optocht in Amsterdam een verschrikkelijk evenement.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Aso’s krijgen macht.

Aso’s krijgen macht.

Mensen die normen overschrijden, worden gezien als personen die genoeg autoriteit hebben om zich te gedragen zoals ze willen“,
zegt een onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam onder leiding van psycholoog Gerben van Kleef, gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Social Psychological and Personality Science (pdf!).

Mensen met daadwerkelijke macht houden zich vaak minder aan sociale etiquette. Maar mensen die geen invloedrijke positie bekleden en wel huftergedrag vertonen, worden door anderen ook als machtig gezien. De invloed van onaangepast gedrag werd onderzocht door middel van filmpjes en observaties van interacties met onbeleefde personen.

Vraag van de dag: Kan de teloorgang van sociale normen en waarden leiden tot spreiding van macht?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

The mother daughter power failure

I had the privilege of attending a speech by über-feminist Susan Faludi of Backlash and The Terror Dream fame (if you haven’t read these books, then, what are you waiting for?). So, here is what I got from her speech.

Faludi started with the assertion that everyone acknowledges that feminism is successful. Liberals would state that we’ve come a long way while conservatives commonly state that all the ills of society are due to feminism. However, through her work, Faludi has met many women who consider feminism to have been both beneficial and a disappointment, what she calls the “yes, but…” problem that has several dimensions:

1. Yes, women are not 50% of the workforce but they occupy the same positions and professions as before. Women are still underrepresented in the media. The wage gap is still there and whatever reduction there has been there has been because of declining men’s wages. So, disillusionment is widespread as essential hurdles never really got lifted. It seems that the possibilities of remaking society have eluded us.

2. There is, of course, the [well-funded] relentless barrage of antifeminist commentary, what Faludi calls the Bozo The Clown Punchbag syndrome: every bad in society is because of feminism. You name it, feminism did it! And, of course, there is still, obviously, the abortion rights issue that is especially central now.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Voorbij het individualisme | Verlichting in de 21ste eeuw

Heeft de Verlichting het individu onterecht op de troon gezet? Hoe gaan we in deze eeuw om met kennisvergaring, rechtvaardigheid, markt en politiek? Volgens Matthew Taylor, politicus en voorzitter van Royal Society for the Encouragement of Arts, Manufactures and Commerce (RSA) is een nieuwe Verlichting noodzakelijk met als één van de belangrijkste ingrediënten: empathie. De animatie is een bewerking van een langere lezing en gaat wat van de hak op de tak. Toch interessant.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

CDA Jongeren geven het slechte voorbeeld

De toekomst van de christen-democratie in Nederland ligt binnenkort bij De Slegte. De vaste kiezers van het CDA zijn oud en sterven langzaam uit. Verder is het vooral een regionale plattelandspartij aan het worden, die zwaar leunt op kiezers uit Zeeland, Brabant en Limburg. De jongeren van het CDA – verenigd in het CDJA – zullen daar weinig aan kunnen doen. Afgaand op het persbericht op hun website over hun analyse van de verkiezingsnederlaag, hebben ze zelf ook geen flauw idee hoe het beter moet.

Het CDJA constateert dat de discussies in de verkiezingsstrijd zich voornamelijk hebben gericht op materiële onderwerpen. Het CDA ging er te veel van uit dat mensen stemmen met hun portemonnee. Ja, en? De verkiezingsuitslag van de VVD wijst uit dat materiële onderwerpen nog steeds goed scoren. “De CDA campagne was kleurloos” concluderen de CDA Jongeren en dat was te wijten aan het verzandden in vaagheid en onduidelijkheid. Daar hebben ze een punt. Maar waarom dan zoveel lof toezwaaien aan vertrekkend premier Jan-Peter Balkenende? Het CDJA heeft niet bepaald een scherpe neus voor kleurrijke politici.

Tenslotte: Het CDA nam niet duidelijke stelling op het gebied van mensvisie, burgerschap en morele waarden. De enige poging die het CDA daartoe in de afgelopen jaren heeft ondernomen is de ‘normen en waarden’ discussie, maar die is volgens voorzitter Schenderling blijven steken in ‘holle frasen’. Volgens mij was de stellingname wel duidelijk, maar zitten mensen in Nederland helemaal niet te wachten op ‘normen en waarden’. Bovendien: burgerschap veronderstelt dat je als partij het goede voorbeeld geeft door democratisch en transparant te zijn. Tja, dan moet je als CDJA juist spinmeister – en nieuwe minister van Defensie – Hans Hillen uitkiezen om je rapport in ontvangst te nemen. Tip: Misschien kunnen de CDA-jongeren nog zelf het goede voorbeeld geven door hun eigen rapport gratis en downloadbaar beschikbaar stellen, in plaats van het alleen te verkopen via Bol.com.

Volgende