Harold Pinter en het onuitgesprokene

De roem van de op 24 december overleden Harold Pinter berust op een paradox. Zijn reputatie dankt hij aan uiterst complexe toneelstukken die alleen vor fijnproevers te doorgronden zijn. Zijn roem is echter eerder gebaseerd op zijn politieke standpunten. Hieraan heeft hij vermoedelijk ook zijn Nobelprijs te danken. Hoewel er op zich niet veel op zijn meningen valt af te dingen, blinkt hij op dit punt juist niet uit in nuance en complexiteit. In zijn artikelen over politiek, zoals deze aanval op het Amerikaanse beleid, nota bene in de Clinton-tijd, wijzen alle tekens dezelfde kant op. Moeilijk te interpreteren is dit in ieder geval niet. In zijn politieke uitlatingen was Pinter ongecompliceerd links en politiek-correct. De subtiliteit van de toneelstukken is daarom des te verrassender. Op het eerste gezicht draait in het theater van Pinter altijd alles om banale, alledaagse situaties. Een onvoorbereid toeschouwer zal bij stukken als The Birthday Party, The Homecoming of The Caretaker waarschijnlijk sterven van verveling. Het belangrijkste in de stukken van Pinter is steeds wat er niet gezegd wordt: om wat de personages impliceren, of om wat ze eigenlijk zouden moeten zeggen. Alle teksten van Pinter worden gekenmerkt door lange, veelbetekenende stiltes. Er is steeds sprake van een paar regels dialoog, en dan weer een paar seconden dat er niets gezegd wordt.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Huiskamervraag Nobelprijzen

Alfred Nobel (Foto: Flickr/niznoz)

De weinig bekende schrijver J.M.G. Le Clezio heeft de Nobelprijs voor de Literatuur gewonnen. In Nederland, en in de meeste niet-Franssprekende landen, is hij volslagen onbekend. Er is kritiek op het feit dat het hier om een onbekende schrijver gaat, maar dit is ten onrechte. Een van de doeleinden van zo’n prijs is juist om weinig bekende schrijvers internationaal onder de aandacht te brengen. De Nobelprijs is er niet om te bepalen wie nou eigenlijk de beste schrijver ter wereld is. Literatuur is geen tak van atletiek. Hoe onbekender de Nobelprijswinnaar, hoe beter het is.

Dat brengt ons bij de huiskamervraag. Het mag bekend zijn dat de Nobelprijs voor de Literatuur nog nooit door een Nederlander gewonnen is. Echter: wie was de enige Belg die hem ooit in de wacht heeft gesleept? Omdat er toch niks op het spel staat zou ik de lezers willen verzoeken om te proberen deze vraag zonder technische of literaire hulpmiddelen te beantwoorden. Ik ben gewoon benieuwd of iemand het weet. Het officiële antwoord (en hopelijk een fraaie selectie van onjuiste antwoorden) zal over 24 uur bekend worden gemaakt.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nobelprijzenfestival

Alfred Nobel (Foto: Flickr/niznoz)

De vrij onbekende Fransman Jean Marie Auguste Le Clezio heeft de Nobelprijs voor de Literatuur gewonnen. Harry Mulisch heeft weer naast de prijs gegrepen, maar hij is niet de enige. In Amerika is er een batterij literair zwaargeschut dat al lang wacht. John Updike, Philip Roth, Joyce Carol Oates, Don DeLillo en Cormac McCarthy hebben de hoogste literaire prijs ook nog nooit in ontvangst mogen nemen. De laatste Amerikaanse auteur die de prijs won was in 1993 Toni Morrison. Nu heeft recentelijk Horace Engdahl, hoofd van het Nobelprijscomité, de Amerikaanse ambities nog een knauw gegeven, en de Amerikanen daarbij beledigd. Volgens hem zijn de Amerikanen teveel naar binnen gekeerd om nog echt goed te kunnen schrijven. Het literaire hart van de wereld is nog altijd Europa.

Amerikaanse reacties waren wat aan de boze kant, en beschuldigden de Zweed ervan dat hij ‘politiek en literatuur met elkaar verwarde’. Maar ze zitten ernaast. In de andere categorieën winnen de Amerikanen Nobelprijzen zat. Sinds 1993 hebben drie Amerikanen de Nobelprijs voor de Vrede gewonnen (Al Gore, Jimmy Carter, en anti-landmijnenactiviste Jody Williams). Zou de uitreikende instantie, in dit geval het Noorse parlement, de prijzen uitgereikt hebben omdat ze van mening is, dat de VS de afgelopen vijftien jaar een bovengemiddeld grote bijdrage hebben geleverd aan de wereldvrede?