Harold Pinter en het onuitgesprokene

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
,

De roem van de op 24 december overleden Harold Pinter berust op een paradox. Zijn reputatie dankt hij aan uiterst complexe toneelstukken die alleen vor fijnproevers te doorgronden zijn. Zijn roem is echter eerder gebaseerd op zijn politieke standpunten. Hieraan heeft hij vermoedelijk ook zijn Nobelprijs te danken. Hoewel er op zich niet veel op zijn meningen valt af te dingen, blinkt hij op dit punt juist niet uit in nuance en complexiteit. In zijn artikelen over politiek, zoals deze aanval op het Amerikaanse beleid, nota bene in de Clinton-tijd, wijzen alle tekens dezelfde kant op. Moeilijk te interpreteren is dit in ieder geval niet. In zijn politieke uitlatingen was Pinter ongecompliceerd links en politiek-correct.

De subtiliteit van de toneelstukken is daarom des te verrassender. Op het eerste gezicht draait in het theater van Pinter altijd alles om banale, alledaagse situaties. Een onvoorbereid toeschouwer zal bij stukken als The Birthday Party, The Homecoming of The Caretaker waarschijnlijk sterven van verveling. Het belangrijkste in de stukken van Pinter is steeds wat er niet gezegd wordt: om wat de personages impliceren, of om wat ze eigenlijk zouden moeten zeggen. Alle teksten van Pinter worden gekenmerkt door lange, veelbetekenende stiltes. Er is steeds sprake van een paar regels dialoog, en dan weer een paar seconden dat er niets gezegd wordt.

Het fragment ‘Last to Go‘ (.doc alert) uit 1959 is hier een voorbeeld van. Een Londense krantenverkoper heeft een gesprek met een klant. Het gaat over het verkopen van kranten, en welke krant het eerst uitverkocht raakt. En passant hebben de mannen een gesprek over een gezamenlijke kennis die ze al een tijd niet gezien hebben. Zo op het oog is alles wat er zich voordoet alledaags, banaal, en saai.

In werkelijkheid gaat het fragment over de dood. De oplettende lezer of toeschouwer moet tot de conclusie komen dat de persoon waar de twee mannen over praten, en die ze al zo lang niet gezien hebben, dood moet zijn. De mannen zelf realiseren zich dit niet. Het uitverkocht raken van de kranten is een metafoor voor de eindigheid van het leven.

Voor de fijnproevers zijn dit schitterende, uitdagende stukken. Als Pinters politieke standpunten echter net zo subtiel en moeilijk te doorgronden zouden zijn, zou hij ongetwijfeld minder beroemd zijn dan hij nu is.

Reacties zijn uitgeschakeld