Perspectieven op Mohammed

Niet zo lang geleden kreeg ik een aanbod van de Amsterdam University Press: of ik een exemplaar wilde hebben van Christian Langes Mohammed, Perspectieven op de Profeet. Om te bekijken of het boek geschikt is voor mijn onderwijspraktijk. Zoals Oscar Wilde al zei: I can resist everything except temptation, dus mijn recensie-exemplaar was snel opgevraagd. Het boek bleek leerzame lectuur. Lange behandelt – na kort het probleem met de bronnen te hebben behandeld – verschillende beelden van de profeet onder moslims: Mohammed als leraar en geleerde, als filosoof, als mysticus, als wonderdoener. Zelfs het beeld van Mohammed in de moderne Egyptische literatuur, in de film en in de popmuziek komt aan bod. Lang niet al die beelden stemmen met elkaar overeen. Zo kan de ene moslim volhouden dat Mohammed – zoals ook in de koran staat – slechts een mens was zoals alle andere mensen en dus geen wonderen verrichtte, terwijl het aan de andere kant wemelt van de wonderverhalen in de islamitische wereld.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022
Foto: St.-Pietersnieuwstraat 132, Gent copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Boekenweek! | Henri Pirenne

RECENSIE - Afgelopen zondag ben ik in Gent langs het huis aan de Sint-Pietersnieuwstraat 132 gewandeld waar de Belgische historicus Henri Pirenne (1862-1935) woonde, de auteur van Mahomet et Charlemagne. Het bleek een moderne bouwval. Zelfs geen gevelsteentje herinnerde aan de ooit beroemde bewoner, maar eigenlijk verbaasde dat me niet. Wie een écht belangrijk boek schrijft, zal zien dat zijn inzichten zó ingeburgerd raken dat niemand meer herkent dat je er anders over kunt denken, waarna degene die het heeft bedacht kan worden vergeten.

De vraag die Pirenne wilde beantwoorden, was waarom de Middeleeuwen zo’n ander karakter hadden dan de Oudheid. Er was een transitie geweest, zoveel was duidelijk. In het Romeinse Rijk was er interregionale handel, bloeiden de steden, betaalden de mensen met munten, beloonde de overheid zijn functionarissen in geld; in de Middeleeuwen was de handel beperkter, waren de steden kleiner, ruilde men producten en compenseerde de vorst zijn graven en hertogen door ze land in leen te geven. Wat was er gebeurd?

De negentiende-eeuwse visie, die in Nederland nog wordt aangehangen door de welbekende Leidse historicus M. Rutte, kwam erop neer dat barbaarse stammen het Romeinse Rijk onder de voet hadden gelopen: de Angelen en Saksen hadden zich gevestigd in Brittannië, de Franken in Gallië, de Visigoten en Sueben op het Iberische Schiereiland, de Vandalen in Tunesië en de Ostrogoten in Italië. De geschreven bronnen vermelden allerlei gevechten, we weten van serieuze militaire problemen, het staat vast dat Rome tweemaal is geplunderd en het is een feit dat het staatsapparaat in de westelijke provincies desintegreerde.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: hamad M (cc)

Nog zes misvattingen over de islam

ACHTERGROND - In de hetze die nu al vijftien jaar aan de gang is tegen de islam worden massa’s desinformatie verbreid. Rare pruiken en varkensmutsen zijn niet toegankelijk voor informatie van buiten, maar aan de vooravond van de fascistische machtsovername kan het misschien geen kwaad de wel denkende mensen wat correcties mee te geven voor de donkere jaren. De eerste negen misverstanden vindt u hier, de volgende zes hieronder.

10. ‘De islam is het werk van Mohammed’

Gelooft U het zelf? De arme man zou verbijsterd zijn geweest als hij had gezien wat moslims er na zijn dood van bakten.

De islam is natuurlijk niet kant en klaar uit de hemel gevallen, maar heeft zich ontwikkeld. Mohammed heeft niet meegemaakt hoe Arabieren vrijwel onmiddellijk na zijn dood de halve wereld veroverden en daardoor al spoedig de koranische vrees voor het Jongste Gericht vergaten. Evenmin hoe verschillende groepen van zijn aanhangers met elkaar slaags raakten in burgeroorlogen. En hoe kalief ‘Abd al-Malik in ca.695 zijn eigen islamontwerp de wereld in stuurde, door zich te distantiëren van de christenen en de vroege islamitische geschiedenis te laten opschrijven. En hoe weer honderd jaar later schriftgeleerden hun plaats in de staat hadden veroverd, ten koste van het gezag van de kaliefen. Ook van de sjiïeten en van de opkomst van de sufi-mystiek, die meer dan duizend jaar gezichtsbepalend zou blijven voor de islam, had de profeet geen enkele notie.

Foto: hamad M (cc)

Negen misvattingen over de islam

ACHTERGROND - In de hetze die nu al vijftien jaar aan de gang is tegen de islam worden massa’s desinformatie verbreid. Rare pruiken en varkensmutsen zijn niet toegankelijk voor informatie van buiten, maar aan de vooravond van de fascistische machtsovername kan het misschien geen kwaad, wel denkende mensen wat correcties mee te geven voor de donkere jaren.

1. ‘De islam zegt ….’

‘De islam’ is geen persoon en geen rechtspersoon. Hij kan niet praten, hij kan niet doen. Zinnen als: De islam is oorlogszuchtig, de islam is vrede, de islam onderdrukt vrouwen, de islam is heel goed voor vrouwen, de islam zegt … zijn onzin.

De islam wil/kan/verbiedt/beveelt niets, is geen vrede en geen oorlog; het zijn altijd moslims die iets doen of laten, en daarvan zijn er meer dan een miljard, die niet allemaal hetzelfde willen of doen.

2. ‘De islam is geen godsdienst, maar een ideologie’

Als je de islam tot ideologie verklaart, zou hij misschien in sommige landen verboden kunnen worden. Een godsdienst verbieden gaat meestal moeilijker; in de meeste grondwetten staat wel iets over vrijheid van godsdienst.

Maar in de islam is er een hoofdrol weggelegd voor een God, die de wereld heeft geschapen en haar in stand houdt, die van eeuwigheid een heilige schrift bij zich had, deze aan profeten heeft geopenbaard en aan het einde der tijden de mensheid zal richten. Zo’n stelsel noemen wij godsdienst, per definitie. Als de islam geen godsdienst is, bestaat er helemaal geen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: adnan ali (cc)

De duistere taal van de laatste openbaring

ANALYSE - Volgens moslims is de Koran perfect. Maar ongelovigen die de Koran proberen te lezen, worden geconfronteerd met een ongeorganiseerde verzameling duistere uitspraken. Een nieuwe vertaling biedt in ieder geval een vlot leesbare tekst.

Zeg: O gij ongelovigen,

Niet dien ik wat gijlieden dient.

En niet zult gij dienen wat ik dien,

En niet zal ik dienen wat gij gediend hebt.

En niet zult gij dienen wat ik dien,

Aan u uw godsdienst en aan mij mijn godsdienst.

(109)

We weten niet wanneer Mohammed deze soera 109 openbaarde, maar het is duidelijk dat hij (of God) op dat moment de strijd tegen de ongelovigen beu was.

Elkaar weersprekende openbaringen

Laat maar zitten. Laat ieder toch geloven wat hij wil. Ach, waren al die terroristen maar ooit zo ver in hun Koran gekomen. Zij blijven steken bij het beruchte zwaardvers: ‘doch wanneer de gewijde maanden zijn verstreken, doodt dan de genotengever’ (9:5), dat voor hen de rechtvaardiging vormt voor aanslagen.

Soera 109 is in tegenspraak met vele andere passages in de Koran. Dat is niet verwonderlijk; de Koran bevat vele tegenstrijdige verzen. Ook Mohammed was bekend met het fenomeen ‘voortschrijdend inzicht’. God eveneens. Wanneer twee verzen elkaar tegenspreken, vervangt het latere vers het vroege. (Wélk vers van de tweede de latere is, is dan natuurlijk de vraag.)

Foto: Mohammed lost een conflict op over welke clan de zwarte steen in de Kaäba mag plaatsen - Rashid al-Din, Perzië, 1307 A.D copyright ok. Gecheckt 11-03-2022

Een frontale, naïeve aanval op Mohammed

RECENSIE - Hamed Abdel-Samad kent de Koran uit zijn hoofd. Hij is de zoon van een imam, en werd als kind gedrild om in zijn vaders voetstappen te treden. Maar inmiddels moet hij, wanneer hij zijn land van herkomst Egypte bezoekt, heel goed opletten. Een vooraanstaande imam heeft namelijk verklaard dat hij als ‘afvallige’ gedood moet worden, en dat de moordenaar daarna een hemelse beloning wacht.

Abdel-Samad ging, tegen de wens van zijn vader in, Engels en Frans studeren. Dat was het begin van een intellectuele zwerftocht die er uiteindelijk toe leidde dat hij tot de conclusie kwam dat de islam een onmenselijke en gevaarlijke religie is. Maar Abdel-Samad wil geen afvallige worden genoemd, en zeker geen atheïst. In een interview voor Der Spiegel vijf jaar geleden noemt hij zichzelf niet gelovig, maar noemt de islam ‘mijn thuis en mijn taal’. Hij bidt niet, vast niet met de ramadan maar zegt te streven naar een ‘verlichte islam’, een islam ‘zonder sharia en zonder jihad, zonder gender apartheid, zieltjeswinnerij en de “ik heb altijd gelijk” mentaliteit.’ Hij is, met andere woorden, een ‘culturele moslim’, maar dan in een zeer extreme vorm.

Deze fouten die de islam aankleven, hebben diepe wortels, zo wil hij duidelijk maken in zijn nieuwste boek, ‘Mohamed. Eine Abrechnung’. Ze vinden hun oorsprong in de Profeet zélf. In het boek baant Abdel-Samad zich een weg door de Koran en de hadith (de traditie, de verhalen over Mohammed), om te bewijzen dat Mohammed (zeg maar gerust) geestelijk gestoord was. En dat had weer zijn oorsprong in het feit dat hij een wees was, en geen echte ‘volbloed’ Mekkaan. Mohammed had, kortom, een traumatische jeugd, en eenmaal door iedereen afgewezen ontwikkelde hij zich daardoor tot een wrede, gewetenloze tiran.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tien stellingen over het ontstaan van de islam

Weg met het cliché van de geniale godsdienststichter. Het traditionele westerse beeld dat de islam ontstaan zou zijn nadat een karavaandrijver genaamd Mohammed openbaringen begon te ontvangen, is naïef.

Mohammed berijdt Buraq, India, 18e eeuw

Mohammed berijdt Buraq – India, 18e eeuw

Grote godsdiensten ontstaan niet louter en alleen dankzij de prediking door een enkeling. Ze zijn het resultaat van een samenspel van maatschappelijke en religieuze krachten. Mohammed was simpelweg onderdeel van een brede ontwikkeling – maar ook de juiste man op de juiste plaats.

Weg met het cliché van de simpele, woeste Arabier. Mohammed was geen ‘simpele’ karavaandrijver met een geniaal idee. Hij en zijn medestanders waren uitstekend op de hoogte van de politieke en religieuze tegenstellingen in hun tijd, binnen én buiten de Arabische wereld. Daar zouden ze uiteindelijk dankbaar gebruik van maken. Het traditionele beeld dat de opmars van de islam te danken is woeste horden onwetende, barbaarse Arabieren, opgestookt door hun profeet, is niet alleen foutief, het is ook racistisch.

Er was behoefte aan een nieuwe profeet. Dankzij eeuwenlange contacten met Joden en christenen kenden de Arabieren de Bijbelse traditie dat zijn zouden afstammen van de aartsvader Abraham. Zij beschouwden zichzelf daarom als verwant aan de Joden en de christenen. Het probleem met die traditie was echter dat God hun voorouders (de kinderen van Hagar) zou hebben vervloekt en dat zij daarom in de woestijn moesten leven. Dat was in hun ogen waarschijnlijk ook de reden waarom de Arabieren, in tegenstelling tot de Joden en Christenen, nooit een eigen profeet hadden ontvangen die hen kon uitleggen wat de ware religie (de oorspronkelijke religie van Abraham) was. Maar de Joden en christenen waren die religie ook kwijtgeraakt. De voortdurende bittere strijd tussen beide religies gaf aan dat geen van beide de ware religie bezat. Het wachten was dus op een nieuwe profeet die dat zou onthullen. En wellicht zou deze profeet aan de Arabieren worden gezonden.

Foto: Abdelkader Benali copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

De profeet Mohammed historisch ontleed

Arabiste en Marokko-kenner Sietske de Boer las voor Sargasso de Mohammedbiografie van Marcel Hulspas

RECENSIE – Deze dikke pil van meer dan zeshonderd pagina’s puilt uit van vele gedetailleerde verhalen over het ontstaan van de islam en de profeet Mohammed. In een vlotte stijl beschrijft de auteur uitvoerig de periode die voorafging aan de geboorte en het leven van Mohammed, de stichter van de islam (gestorven 632 na Chr.)

Ik las over de gewelddadige strijd tussen het inmiddels christelijk geworden Byzantijnse rijk tegen het Perzische, en leerde dat er complete oorlogen gevoerd zijn over de kwestie of Jezus nu god, mens, dan wel beide tegelijk is geweest. Volgens auteur Marcel Hulspas kwam de islam niet zomaar uit de hemel neergedaald, in de vorm van openbaringen aan de profeet Mohammed, maar is het veel aannemelijker dat de bevolking van het Arabisch Schiereiland, klemgezet tussen de strijdende Byzantijnen en Perzen, vooral om geopolitieke redenen behoefte had aan een eigen, Arabischtalige godsdienst, met een profeet uit de eigen gelederen.

Dat is op zich geen nieuws, en het is ook geen nieuwe opvatting – diverse islamgeleerden gingen Hulspas voor in een kritische, historische benadering van het ontstaan van de islam en betekenis van Mohammed. Zoals de Franse islamoloog Maxime Rodinson, al in 1961, en in Nederland bijvoorbeeld de in mei van dit jaar overleden arabist Hans Jansen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Post-Atheïst

Grammatica

COLUMN - Drie weken geleden was ik bij de presentatie van Marcel Hulspas’ nieuwe boek Mohammed en het ontstaan van de islam. Na afloop werd er nog een drankje gedronken en gezellig bijgepraat. Ergens in het voorbijgaan hoorde ik een jong stel wat mopperend tegen elkaar praten: als hij niet eens Arabisch kende, hoe serieus kon je de auteur dan nog nemen? Of woorden van die strekking.

Ik heb terwijl hij aan zijn boek aan het schrijven was, regelmatig de grap gemaakt dat hij toch eens Arabisch moest gaan leren. Maar Marcel kent nog steeds geen woord Arabisch en wil dat ook graag zo houden. En gelijk heeft hij. Arabisch is een semitische taal en semitische talen zijn hartstikke leuk, totdat je aan het werkwoord begint. Daarna is het lasciate ogni speranza.

Ik weet niet of u ooit een overzicht van Hebreeuwse of Arabische werkwoordsvervoegingen heeft gezien: daar past het amo, amas, amat van de middelbare school zeker acht keer in, als het niet meer is. Om het nog leuker te maken, kunnen semitische talen niet zoveel met onze indeling in werkwoordstijden: andere dingen zijn belangrijker dan tegenwoordige, verleden of toekomstige tijd. En waar wij sterke en zwakke werkwoorden hebben, hebben semitische talen sterke, drie tot acht soorten zwakke én onregelmatige werkwoorden. Echt: semitische talen, begin er niet aan, ik heb u gewaarschuwd.

Anderzijds wil dat wel zeggen dat wie bijvoorbeeld de koran of de bijbel écht lezen wil – wil weten wat er stáát – zonder de kennis van de grondtaal licht gehandicapt is. Als in het bijbelboek Ruth bijvoorbeeld de hoofdpersoon ’s nachts bij Boaz onder de wol kruipt, schrikt deze wakker en vraagt: ‘Wie ben jij?’ Wie een vertaling uit de Indo-Europese taalfamilie leest, zal zich nooit realiseren dat Boaz meteen weet dat hij tegen een vrouw spreekt, ondanks het feit dat het donker is. Indo-Europese talen kennen een onderscheid in geslacht tussen ‘hij’ en ‘zij’, maar datzelfde onderscheid bestaat niet voor ‘jij’. In semitische talen is dat onderscheid er wel en bij Boaz en Ruth maakt dat verschil voor het begrip van de situatie.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Update populariteit naam Mohamed en varianten

DATA - Omdat op fora dit zo’n geliefd onderwerp is, hier een update over de populariteit van Mohamed (en varianten) als jongensnaam in Nederland.
Het Meertens Instituut nu de gegevens van 2014 heeft toegevoegd. Dan bent u weer helemaal bij.

Eerst de aantallen:
moh1_475

Maar de populariteit laat zich natuurlijk het beste uitdrukken als aandeel in het totaal aantal gegeven jongensnamen in een jaar. Dus hebben we de geboortecijfers van het CBS erbij gesleept. Let op, het cijfer voor 2014 is nog niet definitief.
moh2_475

We hebben de volgende naamvarianten gebruikt (met dank aan dhr Raven (Arabist)):
M’hamed
Mahamed
Mahammed
Mahamoud
Mahamuud
Mehmed
Mehmet
Moehamad
Mohad
Mohamad
Mohamadi
Mohamed
Mohamed-Amin
Mohamed-Amine
Mohamed-Amir
Mohamed-Damin
Mohamed-Nouri
Mohamed-Safwane
Mohamed-Yassin
Mohamedi
Mohammad
Mohammad-Ali
Mohammed
Mohammed-Ali
Mohammed-Amien
Mohammed-Amin
Mohammed-Amin
Mohammed-Wael
Mohammed-Yasin
Mohammedabrahem
Mohamud
Mouaad
Mouad
Mouhamed
Muhamad
Muhamed
Muhamet
Muhammad
Muhammad Anas Dzuqarnain
Muhammed

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende