literatuur Archives - Pagina 5 van 14

Foto: Kate Ter Haar (cc)

Liefde voor taal

9 februari 2017 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Op onze middelbare school – ik begon op het gymnasium en switchte halverwege naar de havo – liepen veel stoffige leraren rond. Van de leraar klassieke talen kreeg ik bij onze tweede les een overhoring voor de klas van de eindeloze lijsten uit les één met wie wat had geschreven. Hij gaf een vette onvoldoende, uitsluitend omdat ik de klemtoon overal verkeerd legde, terwijl ik alles goed in mijn hoofd had gestampt. Hómerus, Illíad, Tacítus. De Duitse en Franse leraren waren tirannen bij wie leerlingen geregeld huilend de klas uitrenden na een mondelinge overhoring van hun ellenlange lijstjes werkwoordsvervoegingen en naamvallen.

De Nederlandse en Engelse lessen: dat was andere koek.

Een roedel rebelse jonge leraren had een pact gesloten en deed werkelijk alles anders. We kregen stencils met Cees Buddingh’s gedicht De Blauwbilgorgel uitgedeeld, met daarbij het vriendelijke verzoek het dier naar eigen inzicht te tekenen. We kregen opdracht lijsten te maken van bijvoeglijk voornaamwoorden en zelfstandig naamwoorden die niet bij elkaar pasten: weke machine, glazen jurk, lieve duivel, boze oorworm, slimme viskom, en in de volgende les volgde prompt de uitdaging voor elk van die kletterende paren een passende definitie te verzinnen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Ook schrijven voor Sargasso?

Mededeling

Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

De Kroonboekenclub | Het verzonkene, van Jeroen Brouwers

30 januari 2017 , 15:30 , door Marc van Oostendorp

COLUMN - Niets kan een mens nostalgischer maken, dan literair gescheld uit de jaren zeventig. Een tijd waarin een schrijver nog op zoek moest gaan naar onderwerpen om over te schelden, omdat hij dat zo fraai kon! De wanhoop die erachter voelt: wat nu als het er allemaal niet meer toe doet omdat de wereld al eigenlijk volmaakt was?

Heerlijke tijden.

“Het verzonkene” schrijft Brouwers in de aantekeningen achterin dit boekje, “is mijn reactie op (ander andere, maar wel in hoofdzaak) het artikel Panoptikum. Het subjektivistiese proza van de jaren zeventig door Anthony Mertens.” En dit nadat hij 144 pagina’s tekeer is gegaan tegen dat ‘subjektivistiese proza’ in dan weer een heel andere vorm van proza, die Brouwers zelf vast heel mooi vond.

Woedendmakend

Het subjektistiese proza werd ook wel ‘ander proza’ genoemd; het was experimenteel van opzet, en het is om die reden eigenlijk nooit echt gelezen. Het was niet begrijpelijk genoeg. Waarom iemand, een andere schrijver, zich daar dan vreselijk over zou moeten opwinden, dat maakt Brouwers eigenlijk nooit duidelijk. Zijn voornaamste bezwaar was, geloof ik, dat dit ‘andere proza’ anders was dan dat van hem. “‘Ban verswolm garnaal, mielt verteken mijn zwal”, zo parodieert hij het andere proza ergens, om erop te laten volgen:

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

De Kroonboekenclub | Melati van Java, dochter van Indië

9 januari 2017 , 15:30 , door Marc van Oostendorp

COLUMN - Als de critici wraak hadden willen nemen op Melati van Java, hadden ze het niet effectiever kunnen doen: hebben jullie weleens wat van haar gelezen? Toch was zij in haar tijd – ze leefde van 1853 tot 1927 – een van de populairste Nederlandse schrijfsters, die de ene roman na de andere publiceerde én van wie vrijwl al die romans als warme broodjes over de toonbank gingen.

Marie Sloot heette ze. Ze gebruikte naast Melati ook nog het pseudoniem Mathilde voor haar katholieke, en ook zeer populaire, damesromans. Tegen het eind van haar leven kwam daar Max van Ravestein bij, voor haar wat modernere werk.

Al die pseudoniemen waren bedoeld om het lezerspubliek zo min mogelijk in de war te brengen. Marie Sloot kende, blijkens de onlangs verschenen biografie van Vilan van de Loos, de kracht van merknamen. Ze had bovendien een sterk ontwikkelde neus voor zaken. Hoewel ze een van de eerste vrouwen was die van haar pen moest leven, wist ze van vrij stevig onderhandelen zodat ze inderdaad haar hele leven zelfstandig kon zijn, en waarschijnlijk zelfs kostwinner voor het gezin dat ze vormde met haar inwonende vriendin Lina.

Chinese vrouw

Het is een razendinteressant boek geworden, de biografie van Vilan van de Loo. Het leven van Sloot was misschien nog niet eens zo interessant. Daar werkte ze te hard voor, en haar hele leven stond duidelijk in het teken van dat werk, aan het schrijven, aan het redigeren. Daar wordt je leven niet heel erg woelig van. Ze had bijvoorbeeld kennelijk maar één serieuze privé-relatie, met Lina, en ook daarover komen we weinig te weten.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

De Kroonboekenclub | Bejegening van Christus door Gerard Walschap

5 december 2016 , 15:30 , door Marc van Oostendorp

Wat moet de elite eigenlijk met het volk? Hoewel er de hele tijd en naar hartelust gediscussieerd wordt over de elite en het volk, wordt die vraag eigenlijk nooit aan de orde gesteld. Iedereen heeft het maar de hele tijd over de ‘elite’ alsof dat een groepje anderen is die ongetwijfeld het slechtste voor hebben met ons, met het ‘volk’.

In de tijd dat Gerard Walschap zijn, ondanks de titel meeslepende, Bejegening van Christus (1935) schreef, was dat misschien nog anders. Of in ieder geval kun je die roman onder andere lezen als een overpeinzing over dat onderwerp.

Het boek, dat geschreven is in een tijd dat Walschap worstelde met de katholieke kerk, gaat over twee personen die zijdelings een rol hebben gespeeld in het leven van Christus, en die allebei behoorden tot de elite.

Ontevredener

De bejegening van Christus Als eerste is er de grootgrondbezitter Asveer, op wiens terrein Jezus geboren moet zijn. Asveer, die behoort tot een vierde generatie van steenrijke mensen, besluit vlak voordat het gebeurt dat hij zijn horigen veel meer ruimte en vrijheid wil geven. We zijn immers allemaal mensen, nietwaar. Als dank beginnen ze dan een beetje zweverig rondom Maria te hangen zodra zij in de stal heeft gebaard. Als Asveer ze gebiedt aan het werk te gaan, komen ze langzaam en morrend in opstand. Juist door de vrijheid die hij ze geeft, raken ze steeds ontevredener.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

De Kroonboekenclub | Hélène Swarth, Sorella

7 november 2016 , 15:30 , door Marc van Oostendorp

COLUMN - Het mooie boekje dat Jeroen Brouwers over de dichteres Hélène Swarth (1859-1941) schreef, is inmiddels ook gratis te krijgen. Ik pikte het in ieder geval op van een tafel op mijn werk, waar collega’s boeken neerleggen die ze zelf niet meer willen. Het treurige verhaal van Swarth hoort daar dus bij. Het lag weken op de tafel voor ik het meenam.

Aan het begin van de twintigste eeuw was Hélène Swarth waarschijnlijk de bekendste dichteres in onze taal. Aan het eind van zijn boek beschrijft Brouwers hoe hij in de jaren tachtig hoe hij haar graf bezoekt, en de kerkhofwachter er zijn verbazing over uitspreekt dat er heden nog belangstelling voor Hélène Swarth bestaat. “Ik zeg,” luidt de laatste zin van het boekje, “dat er geen sprake van is dat er heden nog belangstelling voor Hélène Swarth bestaat.”

Inmiddels is er dus ook voor Brouwers’ boekje geen belangstelling meer.

Rondzingen

s-05153 De afbladdering begon al tijdens Swarths lange leven. “Van de in 1942 posthuum verschenen bundel Sorella, voor het laatst dat er een boek van Hélène Swarth verscheen, werd geen kennis meer genomen. Het was oorlog, men had wel wat anders aan zijn hoofd.” Gelukkig is Sorella onlangs gratis vrij gegeven op de website van de DBNL.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

De Kroonboekenclub | Lady Chatterley’s Lover, van D.H. Lawrence

31 oktober 2016 , 15:30 , door Marc van Oostendorp

Een goede schrijver is altijd een dief. Ieder verhaal gaat minstens voor een deel over andere mensen. En door iemand anders verhaal op te schrijven, ontneem je die ander zijn verhaal.

De laatste weken woedt onder andere in NRC Handelsblad en op weblog Tzum een discussie over ‘culturele toe-eigening’ (cultural appropriation) in de literatuur: wat te denken van witte schrijvers die over zwarte personages schrijven? En wat als ze daarbij teruggrijpen op allerlei clichés?

Ik vind het een interessante kwestie en ik probeer er alles over te lezen wat erover gezegd wordt. Het lijkt me duidelijk dat je niemand het recht wil ontnemen om wat dan ook te fantaseren over wie dan ook. Het lijkt me ook duidelijk dat je kritiek moet kunnen hebben op verhaaltjes met een duidelijk racistische strekking. Waar ligt precies het redelijke midden?

De roman Lady Chatterley’s Lover van D.H. Lawrence is een interessant geval. Het verhaal is bekend: Constance Chatterley is getrouwd met de gehandicapte en veel te intellectuele schrijver Lord Chatterley, en ze valt voor diens boswachter Oliver Mellors, van wie ze een kind krijgt en met wie ze uiteindelijk gaat samenleven. Het is een heel krachtig verhaal, waarin je als lezer heen en weer wordt geslingerd tussen sympathieën voor alle personages, en van intellectuele discussies over het bolsjewisme tot zeer zinnelijke beschrijvingen van erotische vervoering.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

De Kroonboekenclub | De smalle mens, van E. du Perron

24 oktober 2016 , 15:30 , door Marc van Oostendorp

COLUMN - Hoe moet je jezelf zijn? Kun je dat bijvoorbeeld zijn door een specialist te zijn? Een deskundige op een bepaald gebied laat zich toch insnoeren door allerlei verwachtingspatronen, door regels en procedures? En kun je dat zijn door acteur te zijn? Je zegt en doet dan de hele tijd dingen die andere mensen voor je hebben verzonnen? Maar wat als dat nu eenmaal in je aard ligt?

Ik geloof dat er nog maar weinig volwassenen zijn die nog met deze vragen worstelen. De enigen die dat wel doen, smeren zich in met antipuistencrème of lezen het Viva forum. Zodra je een zekere leeftijd hebt bereikt, ben je jezelf.

In ieder geval zijn weinig mensen nog zo op zoek naar eerlijkheid als een groep Nederlandse intellectuelen in de jaren dertig was. De essaybundel De smalle mens van E. du Perron was er een neerslag van.

Eigenheid, persoonlijkheid

du_p001smal01_01_tpg Die enorme hang naar eerlijkheid en dat geloof dat het ook mogelijk was om eerlijk te zijn, had natuurlijk wel zijn wortels. Multatuli is sinds zijn eerste boek in de Nederlandse literatuur alom geëerd – ook door Du Perron. En bij Multatuli heb je veel meer dan bij alle Nederlandse schrijvers vóór hem het idee dat het allemaal om Multatuli gaat.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: mtarvainen (cc)

Dylan

24 oktober 2016 , 14:00 , door Jona Lendering

Waarom hebben zoveel mensen een afkeer van de letteren? Een slechte leraar literatuur op de middelbare school is natuurlijk een pré, maar laten we de zelfingenomenheid van de letterdames en -heren niet onderschatten. Er zitten er namelijk tussen met het empathische vermogen van een amoebe en het ego van een zonnekoning. De types die menen dat de samenleving schreeuwt om cultuur en zichzelf beschouwen als belichaming van die cultuur. Types zoals het hier geciteerde prominente lid van de Zweedse Academie.

Zoals bekend gaf die instelling onlangs de Nobelprijs voor de letteren aan Bob Dylan, van wie bekend is dat hij er niet van houdt om op deze wijze in het zonnetje te worden gezet. Daar heeft hij ook welbekende redenen voor: als zijn eigen beste criticus kan hij er niet goed tegen om te worden geprezen voor dingen die hij zelf niet voldoende goed vindt – en tot overmaat van ramp wordt hij achtervolgd door mensen die hem voor Judas verslijten als hij zelf eigenlijk vooral z’n werk naar behoren wil doen. Play it fucking loud.

Kortom, je moet er als prominent lid van de Zweedse Academie rekening mee houden dat een Dylan wel eens gemengde gevoelens zou kunnen hebben. Daar zijn trouwens ook algemenere redenen voor te bedenken dan Dylans eigen geschiedenis. Op het gevaar af de opinies van mijn eigen vriendenkring te verwarren met de publieke opinie: zo’n beetje iedereen heeft inmiddels in de smiezen dat voor de letteren de voornaamste betekenis van de Nobelprijs is dat mensen één dag praten over cultuur, waarna ze de rest van het jaar weer andere dingen doen. Letterenprijzen zijn een schaamlap om te verhullen dat onze cultuur in feite geen behoefte heeft aan letteren. Of Dylan er zo over denkt weet ik niet maar ik kan me alleszins voorstellen dat hij er gewoon de balen heeft dat hij moet optreden als entr’acte in een show die de zijne niet is.

De Kroonboekenclub | Een Hollandsch Drama van Arthur van Schendel

10 oktober 2016 , 15:30 , door Marc van Oostendorp

COLUMN - Als er ooit een Nederlandse schrijver de Nobelprijs voor de Literatuur had moeten winnen, was het Arthur van Schendel. Hij was een briljant romanschrijver, met een hele trits romans op zijn naam die zich makkelijk kunnen meten met het werk van willekeurig welke andere Nobelprijswinnaar. Maar hij was vooral een heel Nederlandse schrijver. Niemand heeft zo krachtig literaire vorm gegeven aan die raadselachtige identiteit: die van de Nederlander.

In sommige literaire tradities is die nationale identiteit een belangrijk thema. De Amerikaanse letterkunde is een goed voorbeeld. Iemand als Nobelprijskandidaat Philip Roth heeft verschillende boeken geschreven waarin Amerika zelfs in de titel staat (American pastoral, The plot against America). En breder is de wens om een Great American Novel te schrijven, die vertelt hoe het is om een Amerikaan te zijn.

Alles is voorbeschikt

een_hollandsch_drama_w131_h210 Maar hoe is het dan om een Nederlander te zijn? Een drama, zegt de titel van dit boek (dat je hier kunt downloaden). In sommige opzichten was tragedie misschien nog wel een beter woord geweest. De hoofdpersonen spoeden zich voort naar het noodlot, zonder dat ze er veel greep op lijken te hebben.

Alles is voorbeschikt, alleen zijn de verschillende personages het er niet over eens door wie of wat dat voorbeschikken is gedaan. Omdat het een Hollandse roman is, die zich bovendien afspeelt in de negentiende eeuw, zijn er natuurlijk personages die denken dat alles door God is voorbeschikt; maar ook degene die niet streng calvinistisch zijn, lijken zich erbij te hebben neergelegd dat hun afkomst, of hun omstandigheden hen hebben bepaald.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.