Op 25 januari was er bij KRO reporter een interessante reconstructie over de teloorgang van Icesave. Deze dochter van het IJslandse Landbankski stuntte met hoge rentetarieven en wist veel Nederlandse spaarcentjes binnen te halen. Het lokmiddel? Een fiks hoger rentepercentage dan de concurrentie zonder opnamebeperkingen. De zuinige Hollanders hadden wel oren naar een paar tientjes meer en gingen massaal om. Achteraf bleek De Nederlandse Bank al maanden op de hoogte te zijn van de slechte bankbalans van moederbank Landbankski. Wellink (de baas van De Nederlandse Bank) wilde ‘geen run op IJsland organiseren’ en de brave, naïeve burger had het nakijken.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Van 27 januari t/m 1 februari vindt in Belem (Brazilië) de negende editie van het Wereld Sociaal Forum (WSF) plaats. Honderden maatschappelijke organisaties, bewegingen en NGO’s zullen via workshops en debatten hun analyse geven over de mondiale krediet-, voedsel-, energie- en klimaatcrisis en tegelijkertijd pragmatische oplossingen aanreiken om de problemen tot een halt te roepen. In samenwerking met Noticias en OnzeWereld bericht Sargasso de komende dagen over het WSF. Hieronder volgt een bijdrage van John Verhoeven, hoofdredacteur van OnzeWereld.
Het woord ‘kredietcrisis’ moet hier natuurlijk een keer vallen, want je kunt veel zeggen over het Wereld Sociaal Forum, maar niet dat het deze crisis niet heeft voorspeld.
Dat deed het namelijk al jaren, door mensen van allerlei pluimage, van activisten tot Nobelprijs-economen.
Roberto Bissio van Social Watch, een grote westerse ngo die jaarlijks veel onderzoek presenteert naar, eeh, de staat van de mondiale samenleving, is hier ook. Hij presenteert in Belem het Social Watch rapport van 2008. Dat rapport laat in cijfers en statistieken zien hoe regeringen onder druk staan om hun sociale programma’s in te krimpen onder druk van de gevolgen van de crisis.
Vooral landen die grondstoffen exporteren hebben het heel moeilijk,omdat die prijzen zijn gekelderd. Vergeet de grappen over de Russische miljardairs die nu geen geld meer hebben voor hun voetbalclubs, het gaat om landen die moeten snijden in onderwijs, gezondheidszorg en dat soort zaken. “De mensenrechten staan zwaar onder druk als gevolg van de crisis”, vertelt Bissio in een warm collegezaaltje met uitzicht op de palmbomen, terwijl de tropische regen neergutst. Zijn Duitse collega-onderzoeker Klaus Schilder schat dat als gevolg van de crisis 160 miljoen mensen onder de armoedegrens zijn gezakt. Maar het zijn globale cijfers, niemand weet het precies. Want regeringen, legt Schilder uit, zijn er meester in hun budgetten voor sociale programma’s officieel op peil te houden maar in werkelijkheid stevig in te krimpen. Hij noemt India als voorbeeld, waar onderzoek door een ngo uitwees dat van het officiële sociale budget maar de helft naar de zaken ging waar het geld voor was bedoeld.
Elk nadeel heb zijn voordeel… Terwijl de wereldeconomie zucht en kraakt onder de gevolgen van de kredietcrisis krijgt de natuur even een adempauze. Nu wereldwijd de economische groei afremt en zelfs overgaat in krimp vallen de kettingzagen en de bulldozers stil. In de afgelopen jaren waren de grondstofprijzen scherp gestegen, dit maakte ontginning van nieuwe landbouwgronden lucratief en oliemaatschappijen konden dankzij de hoge olieprijs olie winnen in voorheen onbereikbare gebieden: diepzee, ijsvlakten en donkere wouden (bron: Mongabay).
Door de grondstofhonger van opkomende economieën als China, India en Brazilië schoot de prijs voor soja, palmolie, hout, koper, ijzer en aluminium omhoog. De ambitie van Europa en de VS om met meer biobrandstof in de tank onafhankelijker van het Midden-Oosten én ook nog eens ‘groener’ te worden gaf een extra zetje aan de prijs van maïs en soja én zorgde indirect voor een grotere vraag naar landbouwgrond en dus weer meer ontginning van natuur. Maar met het intreden van de kredietcrisis daalden de grondstofprijzen. De snelheid van de ontbossing in de Amazone viel in 2008 lager uit en brak met de stijgende trend van de afgelopen jaren. Oliemaatschappijen bliezen dure exploratie projecten af. Bouwprojecten vielen stil en daarmee daalde de vraag naar hout. Den Totalen Ontginning van de aarde laat nog even op zich wachten.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Frankrijk ligt plat. Nu is dat voor Frankrijk niet iets heel bijzonders, maar de huidige staking is ook naar begrippen van dat stakingsgeile land behoorlijk groot. En wordt gesteund door een grote meerderheid van de bevolking, wat ook lang niet altijd het geval is. Recessie, massale werkloosheid en een overheid die in de ogen van veel mensen te weinig doet: het maakt de Franse burger schijnbaar woedend.
Frankrijk staat niet alleen. In IJsland, Litouwen, Letland en Bulgarije, landen die het zwaarst door de crisis zijn getroffen, vonden de afgelopen dagen straatrellen plaats. In Griekenland is het al maanden onrustig. Daarmee vergeleken is het in Nederland bijzonder kalm. Blijft dat zo?
We weten sinds de overwacht zeer succesvolle vakbondsdemonstraties in 2004 dat Nederlanders wel degelijk in grote getale op de been kunnen komen. Toch lijkt het rustig.
Maar die rust is misschien bedriegelijk. Vooral nu de hoogte van de pensioenen in het gedrang begint te komen. En er is één gouden regel in de Nederlandse politiek: kom niet aan de oude dag van de babyboomers. De generatie die is opgegegroeid met demonstreren en oud is geworden met het strikt behartigen van de eigen belangen laat zoiets niet over haar kant gaan. Als daar de komende maanden -met zeer verslechterde economische omstandigheden- nog een hoop jongeren bijkomen die dankzij het last in, first out-principe plotseling op straat staan, kon het nog wel eens flink druk worden op het Malieveld.
Het failliet van de IJslandse economie is inmiddels bijna spreekwoordelijk, maar de Britse economie lijkt bijna evenveel problemen te hebben. Niet alleen is het land inmiddels officieel een recessie ingegaan, maar insiders spreken inmiddels over de Londense City, het financiële centrum van de wereld, als het “Reykjavik aan de Theems”. De financiële sector in Groot-Brittannie is goed voor zo’n 10% van het BNP, en dat getal wordt nog veel groter als je alle bedrijven meerekent die er direct van afhankelijk zijn voor klandizie (advocatenkantoren, consultancy’s). De neergang van de financiele wereld betekent daarmee onherroepelijk de neergang van de Britse economie.
Nu geldt dat natuurlijk voor wel meer sectoren. Als een land afhankelijk is van autoproductie, en die sector doet het slecht, dat heeft dat natuurlijk economische consequenties. Maar in bijna geen enkele sector kan het verval zo snel en zo compleet zijn als in de financiële wereld. Het afsterven van agrarische, industriele of dienstensectoren is doorgaans een langzaam proces, zodat een land zich tijdig kan aanpassen door over te stappen op iets anders. Maar een bank of hedge fund kan, zoals we zoveel hebben gezien de afgelopen maanden, in één klap failliet gaan, zonder enige waarde achter te laten.
En de Britse overheid heeft deze situatie zelf gecreeerd. De afgelopen jaren is een bewust beleid gevoerd om de financiële sector zo veel mogelijk te steunen: met minimale regels en een zo sterk mogelijke pond. Dat dit met name ten koste ging van de toch al kwakkelende Britse industrie, wier producten hierdoor schreeuwend duur werden, werd op de koop toe genomen. Het leverde immers een enorme economische groei op en maakte de Britten tot de economische tijgers van Europa. Tot het mis ging.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
“Er lijkt zich een herbezinning voor te doen. De tijd van overdaad ligt achter ons. Men wil terug naar de basis. En dat is voor ons kantoor dat denkt als het onze helemaal niet slecht.” (Volkskrant)
Victor van der Chijs zakelijk directeur van OMA het architectenkantoor van Rem Koolhaas legt uit waarom hij 50 van zijn 300 medewerkers moet ontslaan. De economische crisis treft nu ook de architectenbureaus nu bouwprojecten worden afgelast door een gebrek aan krediet. Terwijl OMA twee weken terug nog vol trots een megaproject voor windenergie op de Noordzee presenteerde heeft de pessimistische tijdsgeest nu toch ook vat gekregen op het kantoor van de altijd zo onaantastbaar ogende Koolhaas(=God).