Vakantie is mooi, CO2-effecten van toerisme minder. Ik geneer me voor de CO2-uitstoot die ik dit jaar veroorzaak. Maar er is goed nieuws: drie gedragseconomen hebben laten zien dat vliegtuigen vanaf deze maand aanzienlijk schoner kunnen vliegen - per jaar voor één luchtvaartmaatschappij (Virgin Atlantic) al zo’n 21 miljoen kilo CO2 minder (of vijf miljoen dollar aan brandstofkosten). Per vlucht scheelt het zo’n 550 kg kerosine. Niet gek voor een stel weinig technisch onderlegde economen. Ze kregen het voor elkaar door een aantal bewezen effectieve gedragstrucs los te laten op de piloten. Piloten beslissen over hoeveel kerosine er mee moet, gebaseerd op weersvoorspellingen en het gewicht van het vliegtuig – en teveel meenemen kost extra brandstof. Ze kunnen, net als chauffeurs, een ‘zuinige vliegstijl’ hebben of juist bruusk optrekken. En ten slotte kunnen ze na landing meer of minder zuinig taxiën. Die drie gedragingen hebben de economen geprobeerd aan te pakken. Dat kun je doen door ouderwetse instrumenten als straffen en belonen, of door posters op te hangen in de pilotenkleedkamer met ‘vlieg zuinig’. De onderzoekers kozen een andere strategie: meten en terugkoppelen. Ze deelden 335 piloten in vier groepen in. Eén groep kreeg alleen te horen dat er een experiment gaande was rond energiegebruik. De andere drie groepen kregen maandelijks een brief thuisgestuurd met daarin hun persoonlijke prestaties rond energiezuinig vliegen. Een deel kreeg daar targets voor opgelegd, en de laatste groep kreeg bovendien 17 dollar voor een goed doel als ze die targets haalden. Vantevoren dachten de onderzoekers dat beloningen, ookal ging het geld naar een goed doel, het meeste effect zouden sorteren op energiebesparing. Dat was niet zo – de groep die targets zonder beloning kreeg opgelegd zette bijvoorbeeld al 8% vaker een van de motoren uit tijdens het taxiën dan de controlegroep. Een extra beloning maakte daarvoor niet uit. (Piloten werden er wel 6 % gelukkiger door – een mooi bijeffect). Maar het mooiste was dat zelfs de groep die geen feedback kreeg op hun prestaties zuiniger werd, waarschijnlijk doordat ze zich ‘bestudeerd’ voelden – een effect dat vaker optreedt, maar hier bleven de piloten uit alle groepen ook nadat de studie beëindigd was zuiniger vliegen. Maar om te stellen dat er alleen een wetenschapper naar de piloten hoeft te kijken is te gemakkelijk. Het opleggen van een persoonlijk target aan piloten is geen rocket science, maar er was wel kennis van gedrag nodig om deze aantoonbare milieuwinst te realiseren. De economen berekenen een geschatte impact bij Virgin Atlantic, maar de uiteindelijk impact is nog veel groter: het uitsturen van gepersonaliseerde brieven is goedkoop en gemakkelijk te kopiëren door andere luchtvaartmaatschappijen. Vliegen blijft vies, maar ietsje minder.
NIEUWS - Vandaag is het precies een jaar geleden dat de rechter uitspraak deed in de klimaatzaak van Urgenda tegen de staat. Om dat te vieren voeren actievoerders vandaag actie bij de kolen overslag in Amsterdam, bij de Amercentrale en bij de RWE/Essent centrale in Delfzijl. De actievoerders willen dat de kolencentrales voor 2020 gesloten worden.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Oliebedrijf Total schrapt investeringen in dure olieprojecten om z’n investeringen in lijn te brengen met de doelstelling uit het klimaatakkoord van Parijs. Total stopt met olie zoeken op de Noordpool en gaat z’n belangen in teerzand verkleinen. Biobrandstoffen en zonne-energie moeten over 20 jaar 20% van het bedrijfsportfolio uitmaken. Dat blijkt uit een strategie stuk dat recent is gepubliceerd.
Total is hiermee een van de eerste oliebedrijven die expliciet rekening houdt met de 2 graden doelstelling in zijn investeringsbeleid. CEO Patrick Pouyanne benadrukt in het voorwoord van het strategiestuk het belang van het Klimaatakkoord van Parijs bij deze beslissing:
COP21 was definitely a watershed. Despite the current instability worldwide, 195 countries managed to unite around an ambitious climate agreement. That sends a strong message.
Shell publiceerde onlangs wel een eerste energiescenario met de 2 graden doelstelling als uitgangspunt, maar topman Van Beurden zei in een interview met Nieuwsuur eerder dit jaar:
ik pomp alles op wat ik kan oppompen.
De resolutie van Follow This om Shell om te vormen tot een duurzaam energiebedrijf werd door 97% van de aandeelhouders afgewezen. Komende dagen wordt er ook bij andere oliebedrijven, zoals Chevron en Exxonmobil, gestemd over resoluties over klimaatverandering.
COLUMN - We schrijven 1990. Als kersvers directeur van onderzoeksbureau CE Delft moest ik op een energiecongres mijn maidenspeech houden. Ik vertelde onder meer dat uit ons onderzoek bleek dat in het gasnet tot mogelijk 10% waterstof zou kunnen worden bijgemengd. Die zou uit hernieuwbare bronnen kunnen worden geproduceerd. Dergelijke oplossingen zouden de overgang naar een duurzame economie verder helpen. Overgang – het woord transitie bestond nog niet. Ik voegde daar in mijn jeugdige onschuld aan toe dat het me denkbaar leek dat Gasunie ergens tussen 2000 en 2010 zijn naam zou veranderen in Waterstofunie.
Gekanteld
Dat had ik beter niet kunnen zeggen. Tegenwoordig moet je iemand van ten minste bestialiteit betichten om in opspraak te komen, destijds was het woord Waterstofunie al genoeg. Na afloop van mijn speech stapte een hoge functionaris van Gasunie op me af en beet me toe: “Mijnheer Van Soest, u hebt de company beledigd!”. Hij draaide zich om en beende weg, mij verbluft achterlatend. Ik had geen idee wat ik had misdaan. Dat ben ik pas later gaan snappen.
Ik moest recent aan dat voorval terugdenken, nu de maatschappelijke discussie over gas compleet is gekanteld, onder invloed van vooral de schaliegasdiscussie (lees het schitterende boek van Remco de Boer erover), de aardbevingen in Groningen, en de aanzwellende klimaatdiscussie. Het is duidelijk: de toekomst kan niet meer dezelfde zijn als het roemrijke verleden.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Alternet heeft een lezenswaardige long read over de neergang van de fossiele energiesector. De wereld is nog voor een groot deel afhankelijk van fossiele energiebronnen, toch gaat het niet goed met de sector. Het aantal faillissementen neemt toe bij olie, gas en kolenbedrijven. Het faillissement van het grootste private kolenmijnbouwbedrijf ter wereld was daarvan een goed teken. Volgens Alternet is er geen sprake van een tijdelijke dip, maar het symptoom van de wereldwijde overconsumptie van de hulpbronnen en grondstoffen van onze planeet.
ONDERZOEK - Klimaatverandering door menselijk handelen is een feit. Daar zijn nagenoeg alle vooraanstaande academische experts op dit gebied het inmiddels wel over eens, zo betoogt aard- & klimaatwetenschapper en freelance wetenschapscommunicator Bart Verheggen (UvA).
De meeste wetenschappers zijn het er over eens dat de huidige klimaatverandering voornamelijk door menselijk handelen wordt veroorzaakt. Dat is keer op keer aangetoond op basis van enquêtes en literatuuranalyses.
In een artikel dat gisteren in het tijdschrift Environmental Research Letters verscheen, wordt een overzicht gegeven van deze verschillende studies, die op basis van verschillende methoden tot een zeer vergelijkbare conclusie komen. Hieruit blijkt de robuustheid van de wetenschappelijke consensus over klimaatverandering.
Hoe relevanter de expertise…
Uit deze meta-studie blijkt ook dat de mate van overeenstemming dat de huidige opwarming door mensen is veroorzaakt het grootst is onder onderzoekers met de meeste expertise en/of de meeste publicaties in de klimaatwetenschap.
Dat verklaart tegelijkertijd waarom literatuuranalyses, waarbij abstracts van wetenschappelijke artikelen worden beoordeeld op een eventueel standpunt over de oorzaak van klimaatverandering, over het algemeen een hogere mate van consensus vinden dan enquêtes.
Immers, ervaren wetenschappers die veel hebben gepubliceerd over klimaatverandering hebben in het algemeen een goed begrip van de oorzaken van de opwarming, en zij hebben vaak meer artikelen gepubliceerd dan hun ‘sceptische’ collega’s.
In Nederland is het wachten op het hoger beroep in de klimaatzaak en op de wijze waarop het kabinet de uitspraak van de rechtbank in de tussentijd uit denkt te gaan voeren. In de VS stapelen de klimaatzaken zich ondertussen op. Naast verschillende rechtszaken tegen de overheid onderzoeken 17 aanklagers in de VS de mogelijkheden om samen te gaan werken in het onderzoek naar klimaatgerelateerde initiatieven, zoals
ongoing and potential investigations into whether fossil fuel companies misled investors and the public on the impact of climate change on their businesses.
De coalitie bestaat uit openbaar aanklagers uit Californië, Connecticut, District of Columbia, Illinois, Iowa, Maine, Maryland, Massachusetts, Minnesota, New Mexico, New York, Oregon, Rhode Island, de Maagdeneilanden, Virginia, Vermont en Washington.
Schneiderman, de New Yorkse openbaar aanklager die in november vorig jaar als eerste een onderzoek naar Exxon startte, sprak stevige woorden over het verantwoordelijk houden van bedrijven die frauduleuze activiteiten hebben ontplooid met betrekking tot klimaatverandering:
Everyone from President Obama on down is under a relentless assault from well-funded, highly aggressive and morally vacant forces that are trying to block every step by the federal government to take meaningful action. So today we are sending a message that at least some of us, actually a lot of us, in state government are prepared to step into this battle with an unprecedented level of commitment and coordination.
If there are companies —whether utilities or fossil fuel companies— committing fraud in an effort to maximize their short-term profit at the expense of the people we represent, we want to find out about it and want to expose it and we want to pursue them to the fullest extent of the law, prosecute them to the fullest extent of the law.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Evolutionair bioloog en skepticus Jerry Coyne vind van niet.
In een vlijmscherpe en bij vlagen hilarische blogpost fileert hij een recente wetenschappelijke publicatie waarin gepleit wordt voor stemmen van vrouwen en minderheden (“andere geluiden”) in de bestudering van gletsjers als ideologische holklap.
OPINIE - Er gaat haast geen dag voorbij of er wordt wel weer geduwd en getrokken aan het Energieakkoord. En telkens weer komt minister Kamp van Economische Zaken uitleggen dat de doelen van het Akkoord worden gehaald, maar dat dan wel het akkoord overeind moet blijven. Als er aan gemorreld blijft worden, wordt het halen van de doelen natuurlijk steeds moeilijker.
Dilemma
Een lastig dilemma: het Energieakkoord is heeft als functie stabiliteit te brengen in een zwalkend energiebeleid, maar er is een aantal weeffouten in het akkoord geslopen, die op zeker moment niet houdbaar meer zijn. Die zijn de reden voor het gemor en gemorrel.
Zo voorziet het Energieakkoord niet in de realisatie van vergaande klimaatdoelen – en sinds de Urgenda-klimaatzaak en het Parijse klimaatakkoord is wel duidelijk dat het energiesysteem juist op dat punt moet presteren. De olieprijzen zijn historisch laag, wat de vraag weer gaat aanwakkeren. Maar het Energieakkoord kent geen mechanisme om een bodemprijs te hanteren. Het zelfde geldt voor de prijsverhoudingen kolen, gas, olie: 94% van het energiesysteem is overgeleverd aan internationale marktkrachten die de prijzen bepalen. Tegenover die force majeure zouden stevige instrumenten moeten staan. Daartegenover 4 miljard euro subsidie stellen voor bijstook van biomassa in kolencentrales, helpt niet en roept om begrijpelijke reden verzet op.
NIEUWS - Drie Amerikaanse congresleden hebben de Amerikaanse openbaar aanklager gevraagd om een onderzoek te starten naar de invloed van Shell op het Amerikaanse klimaatbeleid. Vorig jaar werden soortgelijke oproepen om onderzoek naar de invloed van ExxonMobil op klimaatbeleid gedaan. Openbaar aanklagers in Californië en New York zijn daadwerkelijk onderzoeken gestart, waarbij de vraag is of burgers en /of beleggers misleidt zijn over klimaatverandering en de financiële risico’s.
De oproep om soortgelijk onderzoek naar Shell te starten volgt na publicaties van InsideClimate News, waaruit blijkt dat ook andere olie- en gasbedrijven al in de jaren zeventig bekend waren met de gevolgen van klimaatverandering. Ondanks het wetenschappelijke bewijs financierde Exxon en Shell lobbygroepen die bewust twijfel zaaide, zoals het American Petroleum Institute.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.