Een fris nieuw plan voor de democratisering van Europa

Thomas Piketty schreef met drie Franse collega's een heel nieuw verdrag dat het bestuur van de eurozone democratischer moet maken. Waarom wordt de Europese Unie niet op dezelfde wijze geregeerd als de lidstaten, met een regering die door het parlement wordt gevormd en gecontroleerd? Het is een terugkerende vraag in het tamelijk uitzichtloze debat over de democratisering van Europa. Die democratisering is meer dan ooit urgent vandaag, gegeven de afnemende steun voor Europese samenwerking, het toenemende nationalisme en de dreiging van het uiteenvallen van de Unie. Aan probleemanalyses geen gebrek, werkbare oplossingen zijn tot nu toe helaas uitgebleven. De Franse econoom Thomas Piketty, bekend van zijn uitgebreide onderzoek naar economische ongelijkheid in Kapitaal in de 21e eeuw, heeft dit voorjaar met vier collega's een interessant nieuw voorstel gedaan onder de titel Naar een democratischer Europa; voorstel voor een nieuw verdrag.* Het pamflet is nu in een Nederlandse vertaling gepubliceerd. Voor alle duidelijkheid: het voorstel van Piketty c.s. gaat niet over de Europese Unie als geheel. Het betreft uitsluitend de inrichting van de eurozone. In 19 van de 27 lidstaten van de EU (ik laat het VK even buiten beschouwing) is inmiddels de euro ingevoerd. Denemarken, Zweden, Polen, Tsjechië, Hongarije, Kroatië, Roemenië en Bulgarije horen daar niet bij. Alle overige landen hebben zich in onderlinge verdragen gebonden aan een monetaire politiek met vergaande implicaties. Het bezuinigingsbeleid van de afgelopen jaren in Nederland en andere landen binnen de eurozone is rechtstreeks afgeleid van afspraken binnen de landen van de eurozone.

Door: Foto: Marco Milon (cc)
Foto: Reuniones Anuales GBM / FMI Lima 2015 (cc)

Bloeiende landschappen

, door

ANALYSE - Wat betekent politieke retoriek? Is Nederland echt uit de crisis? Gaat het beter met de economie? De politiek praat er twee dagen over, maar als de meerderheid tot “zal wel” concludeert gaat men over tot de orde van de dag.

Mag ik vragen wat nu waar is? Tom Poes meende namens Marten Toonder: “De waarheid is alleen maar nuttig voor de wetenschap; de rest van de wereld doet het altijd zonder.”

Politieke waarheden

De vragen worden er voor de kiezer alleen maar klemmender van. Is een groei van minder dan 2% reden tot juichen? En hoeveel daarvan komt door technologische innovatie, hoeveel door het uitwonen van de aarde? Is de hoge werkloosheid een vervelend detail van het economisch beleid of meer dan dat? Is het economische en politieke perspectief in de EU niet ronduit bedreigend? Kunnen we vooruit met de euro, de ECB? Is de druk van de vluchtelingenproblematiek houdbaar?

Helmuth Kohl beloofde zijn kiezers “bloeiende landschappen” na de hereniging met de DDR; vandaar de kop boven dit stuk. De werkelijkheid was achterstand en verwaarlozing wegwerken, een mentale strijd tegen de “muur in de kop”. En nog steeds: ook Duitsland, economische locomotief of niet, toont maar uitermate beperkte cijfers; groei wel, maar vooral door Chinese vraag naar Audi’s en VW’s. En de kans dat Angela Merkel vervangen moet worden door mevrouw Petry van AfD is groot.

Waan van de dag

‘ING schreef zelf wet die banken 350 mln scheelt’

, door

NIEUWS - Voor wie er nog aan twijfelde dat banken ons letterlijk de wet voorschrijven. Vandaag in de NRC:

ING heeft vorig jaar belangrijke onderdelen geschreven van de wet die Nederlandse banken een fiscale aftrek van 350 miljoen euro per jaar geeft op coco’s: een nieuw type obligatie. Ondanks waarschuwingen uit zijn ministerie voor staatssteun koos minister Dijsselbloem (PvdA) er bovendien voor de aftrek alleen voor banken te laten gelden.

Dit blijkt uit interne documenten van het ministerie van Financiën die NRC via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur in handen kreeg.

Uit de documenten blijkt ook dat ING het ministerie aanraadde de aftrek alleen bij de Europese Commissie te melden als men denkt „dat het staatssteunrisico wel meevalt”.

Het is verplicht een vermoeden van staatssteun bij de Europese Commissie te melden. Volgens hoogleraar Sweder van Wijnbergen blijkt uit de documenten dat dit door Dijsselbloem (ook Eurogroepvoorzitter) „bewust niet gemeld is en dat er in samenwerking met de banken zelfs naar formuleringen gezocht is om de Commissie op een dwaalspoor te brengen”.

[…]Uit de documenten blijkt dat banken, aangevoerd door ING, al sinds 2011 lobbyden bij Financiën om de coco’s  fiscaal aftrekbaar te maken.  Ze stelden dat ze anders minder kredieten  kunnen verlenen.

De lobby werkte, de aftrek werd vorig jaar zomer geregeld via een nota  van wijziging bij de Fiscale Verzamelwet 2014. ING  kreeg conceptversies  van de wet toegestuurd en voorzag  die van commentaar. Vrijwel alle door  ING voorgestelde aanpassingen werden  daarna letterlijk in de wettekst en  toelichting overgenomen.

Foto: European University Institute (cc)

Lessen van de eurocrisis. Les 1: wie is radicaal?

, door

ANALYSE - Van een crisis kun je veel leren. Door observatie van een systeem dat onder druk staat, worden structuren en mechanismen zichtbaar die bij normaal functioneren verborgen blijven. Ook de eurocrisis zit vol met bijzonder interessant lesmateriaal. Les 1: Wie is radicaal?

Nu we weten hoe de Griekse crisis is afgelopen, kunnen we de vraag beantwoorden waar iedereen zich begin dit jaar zo druk over maakte: is Syriza radicaal? Matthijs Bouman had een goede definitie van radicaal gevonden: ‘een radicaal is iemand die de uiterste consequentie van een denkwijze aanvaardt’. Om de vraag te beantwoorden of Syriza een radicale partij is, moeten we dus weten of zij om haar zin te krijgen, aanvaardt dat Griekenland de eurozone verlaat.

Die vraag kunnen we nu ondubbelzinnig beantwoorden: nee, Syriza is niet radicaal. Integendeel zelfs: om in de euro te blijven heeft zij zelfs een nog strenger regime van bezuinigingen en privatisering geaccepteerd dan tot dan toe aan Griekenland was opgelegd.

Ook is duidelijk dat iedereen de verkeerde kant op keek: de echte radicalen blijken Duitsers en Nederlanders te zijn. Vooral Wolfgang Schäuble heeft zich ontpopt als radicaal in de betekenis van Bouman: hij was van begin af aan bereid om tot het uiterste te gaan en Griekenland uit de eurozone te gooien. Bovendien gaat het niet alleen om Griekenland want Schäuble brengt met zijn beleid de hele eurozone in gevaar.

Foto: Jeroen Dijsselbloem (foto PvdA flickr) copyright ok. Gecheckt 05-10-2022

Beste Jeroen,

, door

De PvdA stuurt de z.g. “zondagsbrieven” naar de leden. Die zijn soms de moeite wel waard. Bijgaand een reactie op de visie van Jeroen Dijsselbloem, van een partijgenoot.

Beste Jeroen,

Natuurlijk is het een Griekse tragedie. En natuurlijk, je nuchterheid en zakelijkheid zijn bitter nodig in een situatie, die grote verliezers gaat opleveren.

Maar toch een paar kanttekeningen: de romantische boekhouder, je kent hem wel, die meneer Zalm van ABNAmro, schreef in zijn memoires dat hij mordicus tegen de aansluiting van Griekenland was, omdat hij de cijfers volstrekt niet vertrouwde.

Maar toen hem werd voorgehouden dat er politiek geen uitweg was, omdat het van Helmuth Kohl moest en de politieke race al gelopen was, staakte hij zijn verzet. Het boek schreef hij ruim na de feiten, dus een zekere behoefte aan witwassen van zijn eigen blazoen is niet uit te sluiten.

Maar of Nederland nu tot het laatst toe kritisch was, zoals je schrijft, samen met de ECB, dat roept toch wel beleefde twijfel bij mij op. Of we achteraf weten dat de statistieken volstrekt onbetrouwbaar waren, daar twijfel ik evenzeer aan. Gerrit Zalm was een real-politiker, die wist wanneer hij zijn mond beter dicht kon houden. Hij was dan wel “il duro”, maar tegen de Duits-Franse as kon hij ook niet op. Ik denk dat we het altijd wisten.

Een tweede kleinigheid, beste partijgenoot: het is inderdaad zo dat Griekenland overspoeld werd met goedkoop krediet, met rentes die ook in Duitsland werden betaald. Dat was een ernstige weeffout in de controle mechanismen in het financieel verkeer, waar ook andere zwakke broeders last van kregen, zoals Spanje en Portugal. Hier past misschien een politieke analyse over hoe het zo kon ontsporen.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: chris9773 (cc)

Onnodige verwarring over de euro en het referendum

, door

ANALYSE - Verwarring alom. Vandaag mogen de Grieken in een referendum ‘ja’ of ‘nee’ stemmen maar het is niet helemaal duidelijk voor wat ze stemmen.

‘Nee’ zegt de Griekse regering, ‘betekent nee tegen het voorstel dat door Brussel op 25 juni aan Griekenland is voorgelegd’. Dit was voor hen onaanvaardbaar want het betekent dat er geen einde komt aan de crisis in Griekenland en dat de last voor afbetaling onevenredig zwaar op de schouders van de armste Grieken wordt gelegd. Door ‘nee’ te stemmen – dat is ook wat de regering adviseert – hoopt zij opnieuw naar de onderhandelingstafel terug te kunnen gaan, maar nu met een sterker mandaat om nieuwe afspraken te maken die Griekenland weer hoop biedt op herstel van de economie.

‘Nee’, zegt Brussel, ‘is nee tegen de euro’. Als de Grieken tegen stemmen dan kunnen zij niet in de euro blijven en is ‘de Grexit’ een feit. Jeroen Dijsselbloem legde vorige week [1] aan leden van de Tweede Kamer uit wat een nee-stem betekent:

… als zij zeggen ‘dat willen we niet’ dan is er niet alleen, denk ik, geen basis voor een nieuw programma, maar dan is het zeer de vraag of er een basis is voor Griekenland in de eurozone. Dat is de fundamentele vraag die wel degelijk aan de orde is.

Foto: EU Council Eurozone (cc)

De eurocrisis, Griekenland en de eurocratie

, door

ANALYSE - Het kan nog goed komen, maar die kans wordt nu met de dag kleiner. De voorstellen van Brussel waren voor de Grieken onacceptabel: omdat ze asociaal zijn, omdat de getallen niet kloppen en omdat ze geen enkele hoop bieden op een uitweg uit deze crisis.

De Griekse regering heeft daarom besloten om dit voorstel aan de bevolking voor te leggen in een referendum. Het is nadrukkelijk niet bedoeld als referendum over de euro. De Grieken hebben uitstel van betaling aangevraagd, omdat het referendum pas volgend weekend gehouden kan worden, terwijl de termijn al op 30 juni vervalt. Voor de overige 18 eurogroepministers was dit onaanvaardbaar.

Dit is de situatie op zondag 28 juni. Het is onmogelijk te voorspellen wat er nu gaat gebeuren maar het is wel mogelijk een paar dingen te zeggen over deze toch nog onverwachte wending. Op het moment van schrijven is bekend geworden dat maandag de banken dicht blijven. Het hulp-programma wordt niet verlengd maar de ECB blijft nog wel de banken ondersteunen. Niemand weet hoe het verder moet.

Pokeren

Door veel commentatoren in Nederland werd verondersteld dat de Grieken vertragingstactiek gebruikten om zoveel mogelijk uit de onderhandelingen te slepen. Daarbij werd dan altijd vermeld dat Varoufakis verstand heeft van speltheorie. Wat we ons daar in dit verband bij moet voorstellen is onduidelijk: blufpoker met als inzet het welzijn van een heel land?

Waan van de dag

Dijsselbloem verdedigt Griekenlandbeleid in brief aan PvdA-achterban

, door

Naar het schijnt is het een gewoonte dat een van de PvdA-bewindslieden op zondag een brief schrijft aan de partijleden. Deze week is het de beurt aan Jeroen Dijsselbloem.

U mag eenmaal raden waarover zijn brief gaat:

Jaren van wanbeleid heeft Griekenland met enorme problemen achtergelaten. Vrijwel alle kredieten zijn geleidelijk overgenomen door internationale instellingen waarbij het Europese noodfonds de grootste crediteur is. Eind 2012, ik was net minister, hebben we besloten de looptijden van deze leningen te verlengen tot gemiddeld 32 jaar en de rente te verlagen tot 1 a 1,5%.

Wanneer wordt gezegd dat de Griekse staatsschuld, hoger dan 170% van het BBP, “onhoudbaar” is, wordt slechts gekeken naar dit hoge percentage. Echter, het gaat erom of Griekenland in staat is jaarlijks de rente en aflossingen te betalen. Door die lange looptijden en lage rente zijn deze jaarlijkse kosten van de Griekse schulden zeer laag.

De echte vraag is dan ook hoe er weer economische groei kan komen in Griekenland. En deze keer niet op krediet maar door daadwerkelijk
de economie te versterken. Daarop richten de programma’s zich. Gesteund door zeer goedkope leningen wordt van het programmaland
gevraagd de zaak op orde te brengen. In Griekenland gaat het om ernstige zaken, zoals het aanpakken van de belastingmoraal, de corruptie en vriendjespolitiek, de monopolies van beschermde machtige sectoren.

Enkele voorbeelden:

In de afgelopen jaren zijn eindelijk onafhankelijke mensen benoemd bij belangrijke overheidsdiensten zoals de belastingdienst. Nu dreigen ze weer te worden ontslagen of worden vervolgd.

Tijdens de onderhandelingen hebben wij er sterk op aangedrongen ook de grote rederijen eindelijk belasting te laten betalen. De regering-Tsipras was er niet toe bereid.

Wij hebben voorgesteld in plaats van pensioenbezuinigingen veel meer te bezuinigen op defensie. Ondanks het feit dat Griekenland tot de landen met de hoogste defensie-uitgaven behoort, bleek de nieuwe regering hier niet toe bereid

Waan van de dag

Dijsselbloem zou loonsverhoging top ABN AMRO verdedigen

, door

Dat stelt de ABN AMRO-bank in een brief die reeds in augustus 2014 is verzonden aan de stichting die voor de staat de aandelen van de bank beheert. De brief kwam in handen van NRC (kennelijk voelde iemand bij de ABN zich door Dijsselbloem in het pak genaaid).

De brief verwijst naar een gesprek op 7 maart vorig jaar, waarin de minister zou hebben “toegezegd dat hij de uitkering van deze toeslag zal verdedigen”. Ook heeft hij “zijn tevredenheid geuit over de wijze waarop de beloningsdiscussie is opgelost”. De brief, in bezit van NRC, is ondertekend door topman Gerrit Zalm en president-commissaris Rik van Slingelandt.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Volgende