15! – De Gouden Eeuw van Sargasso

In het kader van het vijftienjarig bestaan van Sargasso een reeks posts van (oud) bloggers over heden, verleden en toekomst. 2016 was erg, maar vijftien jaar Sargasso misschien nog wel erger. Feiten, feiten, data, data en nog eens feiten. Meningen. Pluralistische meningen. Weinig censuur ook. Te weinig. Maar dat wordt in 2017 gelukkig anders. Orde in de chaos: iedereen dezelfde mening, is ook efficiënter. Iedereen zijn eigen waarheid, geen feiten meer. Rust. Het ironieteken is nooit echt doorgebroken op het internet. Sargasso helaas ook niet. Maar het blog waarop niet alles plat hoeft te zijn had achteraf bezien de stroom tegen. Zou ik het nu anders doen? Nee. Maar zou ik er nu ook weer aan beginnen? Weet ik niet. Waar moet een mens in hemelsnaam nog aan beginnen, zo vlak voor het eind van het interbellum? Zaten we vijftien jaar geleden nog vol verwachting klaar voor het einde van de geschiedenis, liep het net even anders. Bummer.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 08-03-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 08-03-2022

Sargasso bestaat 15 jaar!

MEDEDELING - Op de minuut af precies 15 jaar geleden begon Sargasso. En hoewel de naam toen tijdelijk was, is juist de naam de meest constante factor geweest in die 15 jaar.

Plus ça change, plus c’est la même chose

We begonnen in jaar van 9/11. En terwijl dit stukje getypt wordt, rijdt iemand op een Kerstmarkt Berlijn de menigte in, is een Russische ambassadeur een paar uur ervoor in Turkije vermoord en zijn er in Zurich mensen bij een Islamitisch gebedscentrum neergeschoten.
De wereld is er in 15 jaar niet rustiger op geworden, integendeel.

En al die jaren hebben we vanaf deze plek onze visie op die ontwikkelingen gegeven en af en toe zelfs een beetje het debat bepaald. Maar we schreven natuurlijk ook over de meest uiteenlopende andere zaken, van kunst tot klimaat.
Samen met het inmiddels gefuseerde GeenCommentaar hebben we inmiddels ruim 46.000 posts getikt en zijn er bijna 850.000 reacties geplaatst. Gebundeld zou je het zomaar kunnen aanzien voor een geschiedenisboek.

In al die jaren hebben zo’n 250 bloggers bijgedragen. Veel van die bloggers zijn inmiddels bekende namen elders in de journalistiek of politiek. Met zo veel mogelijk van deze 250 mensen gaan we op 18 februari a.s. stilstaan bij die 15 jaren. We maken er een soort symposium van met als thema “Media en politiek in de feitenvrije wereld”. Of zoiets. Chaotisch als we zijn kan dat nog veranderen.
Bij deze dan ook de oproep om alle (oud) bloggers die nog geen mail ontvangen hebben, zich te melden via [email protected].

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Snapt Frits van Oostrom het eigenlijk wel?

OPINIE - Dat internet, weet je, dat is eigenlijk best belangrijk. Althans, dat zegt Frits van Oostrom, en dat is niet de eerste de beste. Sinds 1982 is hij hoogleraar Nederlandse letterkunde, eerst in Leiden en daarna in Utrecht. Van 2005 tot 2008 was hij president van de KNAW. Dan ben je iemand. Dus als hij, zoals we in Mare lezen, bij een lezing heeft gezegd dat dat internet belangrijk is en dat de universiteiten daar meer mee moeten gaan doen, dan zal het wel zo zijn.

Behalve natuurlijk dat we dit al wel wisten in 2000, vijf jaar na “the thousand days that built the future”.

Behalve natuurlijk dat de universiteiten de afgelopen jaren verzoeken uit de samenleving in deze richting vrij systematisch hebben genegeerd (zie ook onder: betaalsites). Behalve natuurlijk dat de universiteiten niets deden om te verhinderen dat bad information drives out good.

Behalve natuurlijk dat Van Oostrom te optimistisch is over de bij de universiteiten aanwezige expertise. In de jaren tachtig werden de letterenopleidingen van zes tot vier jaar bekort, waarna de in het vooruitzicht gestelde “tweede fase” werd geherdefinieerd als het aio-stelsel. Dat betekende dat de promotietrajecten eveneens werden bekort tot minder dan het noodzakelijke. De sinds de jaren tachtig opgeleide letterdames en -heren (zoals ikzelf) zijn te kort en te specialistisch opgeleid voor het generalistenwerk dat online plaatsvindt.

Foto: Opensource Obscure (cc)

Kunst op Zondag | Musea in alle jaargetijden

Sargasso duikt deze zomer in musea in Nederland en nabije omstreken. In elke aflevering van de zomerserie vertelt een lezer of redacteur over zijn of haar favoriete museum. Meer bijdragen welkom (mail naar info [at] sargasso.nl.). Vandaag gaat Kunst op Zondag de virtualiteit in.

Ook al blijf ik een ouderwetse liefhebber van concrete musea, de virtuele musea sla ik zeker niet over. Natuurlijk uit luiheid. Een viruteel museum is ‘het museum bij uw thuis’. Geen gedoe met afstanden en openingstijden. En zomer, winter, herfst of lente , je hoeft er geen snikhete dagen, sneeuw- en ijzel, stormwinden en stortbuien voor te trotseren.

Nadelen van virtuele musea: je bent er zo doorheen, zoveel zijn er niet. En je mist de geur, de ruimte, of een toevallig leuk IRL contact waarmee je eens lekker over de waargenomen kunst kan ouwebeppen.

Virtueel is alles mogelijk. Dat is waarschijnlijk de reden waarom websites die zich als internet museum prestenteren, dat nou net niet zijn.

Het London Internet Museum blijkt een architectuurwedstrijd te zijn: combineer het oude (een museumgebouw) met het nieuwe (internet technologie). In het voormalig North Woolwich Old Station Museum moeten bezoekers zowel de geschiedenis van het internet als diens toekomstmogelijkheden kunnen aanschouwen. Grappig dat het project dat de eerste prijs won ‘404:Not Found’ heet.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Punt NL

Piet Beertema, 1984. Foto: Pieter Boersma

COLUMN - Maandag jl. vierde .nl feest: het was precies dertig jaar geleden dat de allereerste Nederlandse domeinnaam geregistreerd werd. Maar die prestatie was groter dan hij in eerste instantie klinkt: Nederland was daarmee namelijk het eerste land ter wereld dat een eigen top-level domein kreeg. Tot 25 april 1986 kende het prille internet alleen top-level domeinen naar het type gebruikers: .mil, .gov. edu, .com en dergelijke. Voor landen bestonden er geen aparte top-levels.

Piet Beertema, indertijd werkzaam bij het Centrum voor Wiskunde en Informatica – en van daaruit sterk betrokken bij de ontwikkeling en structurering van internet, dat tot dan toe nog hoofdzakelijk Amerikaans georiënteerd was – realiseerde zich vrij vroeg dat wanneer Europa ook grootscheeps het internet op zou gaan, er meer domeinnamen en vooral: ándere top-levels nodig zouden zijn, teneinde iedereen plaats op internet te bieden.

Beertema promootte een landensysteem, waaraan we de huidige systematiek van de.nl, .de , fr, .ca en .nu top-levels te danken hebben. In een balorige bui dacht hij: ‘ik probeer het gewoon,’ en deed bij Darpa – dat het Domain Name System beheerde – een aanvraag voor een domeinnaam met een Nederlands top-level. ‘Het zal wel niks worden, maar we zien wel wat er gebeurt,’ zei hij nog. Het lukte. Beertema was daarmee de eerste ooit die een domeinnaam op landniveau registreerde: het illustere cwi.nl, nu dus dertig jaar oud.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Zelfcensuur

Als een columniste haar afgrijzen van Nederturken duidelijk maakt, dan dient ze het vrije woord, maar als die Nederturken vervolgens hun verbale middelvinger opsteken moeten ze hun bek houden, en daar vind ik – ach, f*ck it, daar wil ik het helemaal niet over hebben. Stephen Fry heeft namelijk een TL;DR stuk geschreven waarom hij het internet de rug zou willen toekeren. Internet is het domein van de heersende orde geworden en daar wil hij niet bijhoren.

Soms wou ik dat het waar was, van die heersende orde. Dat de onheilstijdingen, halve waarheden en leugens altijd in Junckeriaanse wolligheid tot me kwamen in plaats van gehuld in ranzige hyperbolen of gewikkeld in dertig lagen aluminiumfolie. Op het deel van internet waar ik me veel ophoud, merk ik weinig van Fry’s aantijgingen. Zelfcensuur in de vorm van een internexit ga ik mezelf niet opleggen, maar ik haal wel steeds vaker mijn schouders op.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Christian Newton (cc)

Jaartalletjes

COLUMN - Zoals Beethoven nootjes schreef en Rutherford atoompjes beschreef, zo blijken historici zich bezig te houden met jaartalletjes. Wist ik ook nog niet. Volgens mij leer je van historici eigenlijk niet zoveel over jaartallen. Maar ja, wie ben ik? Als Paul Schnabel, universiteitshoogleraar in Utrecht, denkt dat historici zich bezighouden met jaartalletjes, dan zal ik me wel vergissen.

Want Schnabel heeft het goed met ons voor. Hij geeft leiding aan het Platform Onderwijs 2032, dat het basis- en middelbaar onderwijs wil hervormen. Wat er beter kan in het onderwijs over het verleden, dat legt Schnabel ook uit:

Het wordt minder belangrijk om jaartalletjes te weten; we richten ons meer op het leren van de samenhang tussen bepaalde gebeurtenissen.

Wat wonderlijk toch. De laatste keer dat ik me met geschiedenis bezighield, was geschiedenis namelijk nog gericht op het verklaren van gebeurtenissen. “Verklaren” is per definitie het leggen van verbanden, het aanbrengen dus van samenhang tussen gebeurtenissen. Maar als ik Schnabel goed begrijp, wordt dat momenteel in het onderwijs nog niet genoeg gedaan en moeten we dat alsnog gaan doen.

Wat wonderlijk toch. Blijkbaar heb ik op de middelbare school van meneer Janss en mevrouw Van der Woude de geschiedenisles van de toekomst gehad. Blijkbaar waren de universiteiten waar ik studeerde hun tijd ook ver vooruit. Blijkbaar moeten handboeken als die van Ankersmit en Lorenz, die uitleggen welke verklaringsmodellen er zijn om samenhang tussen bepaalde gebeurtenissen aan te brengen, nog worden geschreven.

Foto: AJC ajcann.wordpress.com (cc)

Dat kan geen toeval zijn!

‘Wist u dat de ceremonie van de Grammy Awards eigenlijk een mediaritueel is ter ere van een historisch geheim genootschap, de Illuminati? En dat de aanslagen in Parijs eigenlijk een geheime operatie van de Franse regering waren? U gelooft het niet? Dan bent u wel heel naïef, er zijn keiharde aanwijzingen voor.’

Zo praten complotdenkers. Gaat het om mensen met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis of om types die hardnekkig bevestiging zoeken voor hun ‘theorieën’ in plaats van die te falsifiëren? Volgens cultuursocioloog prof. dr. Stef Aupers is het eerder een algemeen maatschappelijk verschijnsel dat samenhangt met het afnemende vertrouwen in de instituties (bedrijfsleven, politiek, wetenschap, media) van onze samenleving. Een kleine, machtige elite is bezig het gewone volk om de tuin te leiden, terwijl ze achter de schermen de geschiedenis naar hun hand zetten en op doortrapte wijze hun eigen belangen nastreven.

Tegenwoordig weet je echt niet meer wie of wat je kunt vertrouwen

Complottheorieën zijn er al eeuwen, maar ze zijn de afgelopen halve eeuw van karakter veranderd, aldus Aupers. Waren het vroeger vijandige machten van buiten (zoals joden of moslims) die geheime acties uitvoerden, in de huidige tijd spannen onze eigen autoriteiten tegen ons samen. Het wantrouwen is wijd verbreid: volgens het SCP is zestig procent van de Nederlanders het eens met de stelling ‘Tegenwoordig weet je echt niet meer wie of wat je kunt vertrouwen’. Die onzekerheid vormt een rijke voedingsbodem voor complottheorieën.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Peter Morgan (cc)

Internet vergroot de ongelijkheid

Meer mensen op de wereld hebben een mobieltje dan toegang tot drinkwater, laat staan tot een toilet. In die zin kun je de digitale revolutie dus zeker een succes noemen. Er zijn ook legio voorbeelden te geven van mensen die zich dankzij internet aan de armoede hebben kunnen ontworstelen, bijvoorbeeld omdat ze op afstand de prijzen van gewassen kunnen bijhouden en op grond daarvan betere beslissingen nemen wat te verbouwen of wanneer te oogsten.

Maar, zo vroeg de Wereldbank zich af, als je er van een afstandje naar kijkt, los van de individuele successen, zijn samenlevingen als geheel er wat mee opgeschoten? En dan blijkt er nogal wat af te dingen op het succes, stelt een lijvig rapport, Digital Dividends, dat onlangs verscheen.

De reden is dat tegenover de verdiensten (economische groei, nieuwe diensten, innovatie, ontsluiten van kennis) ook schaduwzijden staan. De eerste is volgens de Wereldbank dat nog altijd zestig procent van de wereldbevolking offline is, al hebben de meesten inmiddels wel een telefoon. Weliswaar is de ongelijkheid in internettoegang niet zo groot als de ongelijkheid in inkomen, maar de minst bedeelden profiteren ook het minst. Internet biedt weliswaar iedereen in potentie toegang, maar het zijn de rijksten die er het meeste baat bij hebben. De digitale revolutie draagt daardoor niet bij aan het verminderen van de ongelijke verdeling van welvaart in de wereld. Integendeel.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende