Een huis vol beestjes

Een bioloog over onbekende medebewoners van ons huis De Zoeloes hebben een bijzondere manier om vliegen te bestrijden. Ze halen spinnen in huis. Een grote bol spinrag, gemaakt door een sociale spinnensoort (de meeste spinnen kunnen elkaar niet luchten of zien) wordt hoog in de hut gehangen, met daaromheen wat takken waaraan ze hun webben kunnen weven. De Zuid-Afrikaanse bioloog J.J. Steyn vroeg zich af of deze methode ook in gebouwen toe te passen was, onder andere in het ziekenhuis waar hij werkte. En inderdaad. Naar eigen zeggen zorgden de spinnenkolonies ervoor dat de vliegenpopulatie in drie dagen tijd met 60 procent terugliep. Zijn conclusie luidde dat we kolonies van sociale spinnen zouden moeten ophangen in alle openbare ruimtes zoals markten, restaurants, cafés en hotelkeukens, en vooral in wc’s. Is 60 procent genoeg? Zijn spinnen wel zo welkom op het toilet? Is het niet beter om ervoor te zorgen dat die vliegen geen voedsel meer vinden? Hoe dan ook, Steyns conclusie wordt van harte onderschreven door Rob Dunn, in zijn boek ‘Nooit allen thuis’. Dunn (hoogleraar aan North Carolina State) heeft nog wat aanvullende voorstelletjes. Bepaalde (heel kleine) wespensoorten leggen hun eitjes in kakkerlakkeneitjes en kunnen ons helpen de kakkerlakkenpopulatie in bedwang te houden. Ook die zouden we in onze huizen moeten verspreiden. En wat te denken van de zwam Beauveria bassiana? Eigenlijk zouden we in onze huizen de sporen van deze zwam moeten rondstrooien want ‘wanneer er een bedwants langskomt, hechten ze zich aan de vettige buitenlagen van diens exoskelet. Eenmaal vastgehecht groeit de zwam door het exoskelet van de wants naar binnen..’ (hierna volgen nog enige smerige details tot de dood van de wants erop volgt). Zo kunnen we volgens Dunn op natuurlijke wijze afkomen van een heleboel plaaginsecten.

Foto: Leif Harboe (cc)

Windmolens zorgen voor uitsterven insecten: Een klimaatontkennende klap van de molen

Windmolens, torens van Mordor (of Kankor). Althans, als je een klimaatontkenner bent. Sinds die dingen subsidieloos door het leven zwieren wordt hen de ene na de andere dierlijke holocaust in de wieken geschoven. Een jaar of vijf geleden waren het de vogels die massaal slachtoffer werden van deze moderne guillotines (wat natuurlijk bullshit was), nu zijn het de insecten. Want het gaat slecht met insecten op de wereld. Combineer dat met een studie die zegt dat jaarlijks 1200 ton insecten sterft door windmolens, en klimaatontkenners hebben hun nieuwe gelegenheidsargument: weg met windmolens, want denk aan de insecten. Niet dat het hen ook maar een zak interesseert, maar hey, ze weten dat windmolenknuffelaars vaak ook insectenknuffelaars zijn, en daarmee kan je misschien mooi wat tweespalt aan de andere kant veroorzaken. Geholpen door onder andere De Telegraaf, Het AD en het Dagblad van het Noorden verspreidde het nieuws zich razendsnel.

Gierende stierenpoep

En ja, het klínkt erg, die 1,2 miljoen kilo per jaar, maar is het ook zo dat windmolens daarmee bijdragen aan de zorgwekkende insectensterfte? Dat is totaal onduidelijk, want de artikelen bieden geen context. Dus laten we dat eens gaan bekijken door middel van de beproefde bierviltjesmethode. Want hoeveel insecten zijn er eigenlijk? Volgens dit artikel is er op de wereld per kilo mens zo’n 300 kilo aan insect. Dan nemen we 80 miljoen Duitsers die we, laten we even voorzichtig zijn, gemiddeld zo’n 40 kilo wegen. Dat is dus 3,2 miljard kilo Duitser, maal 300 kilo insect. Dan komen we op ongeveer 1000 miljard kilo insect. In Duitsland alleen al. Gemiddeld gaat dus jaarlijks zo’n 1 op de 800.000 insecten door de gehaktwindmolen, en dan laat ik nog buiten beschouwing dat er binnen een jaar vaak meerdere generaties insect zijn. De eerste voorzichtige conclusie is dan ook dat het gierende stierenpoep is.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Insecten blijken toch massaal dood te gaan

Er was wat discussie over, in de wetenschappelijke wereld: een recente Nijmeegse studie die stelde dat insecten massaal dood aan het gaan waren. Vanuit het Wageningse klonk al gauw het tegengeluid dat de studie niet deugde.

Inmiddels denkt men er aan de Wageningse universiteit toch anders over:

Die kritiek blijkt nu geen stand te houden. In het Wageningse tegenonderzoek wordt deze studie nu ‘voldoende robuust’ genoemd. Dat de onderzoekers niet tot een eensluidende oorzaak konden komen, kan hen niet verweten worden. Maar de uitkomst van deze studie deugt, stelt de WUR nu ook vast. Ze is bovendien in lijn met andere insectenstudies, die ook een forse daling laten zien.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Een rijk en leeg land

COLUMN - De gierzwaluw is nog steeds niet teruggekeerd. Normaliter klinkt vanaf begin mei hun schrille geluid (‘gegier’?) rond ons huis. Vooral tegen de avond, wanneer ze massaal terugkeren van insecten vangen rond het Veluwemeer. Maar momenteel is het nog steeds érg stil. Waar zijn ze? Het zal toch niet… Gelukkig leert een zoektocht op het internet dat ze waarschijnlijk zware vertraging hebben opgelopen door zandstormen in Afrika. We wachten af.

Het zal toch niet het gevolg zijn van het ineenstorten van de insectenpopulaties? Een paar maanden geleden waarschuwden Duitse (en Nijmeegse) biologen dat de aantallen insecten ernstig terugliepen. Dat alarmerende nieuwtje ging vervolgens de wereld rond. Enkele Wageningse collega’s zetten vraagtekens bij de gehanteerde meetmethode en wiskunde, maar afgelopen week kwam Natuurmonumenten, die haar eigen cijfers had doorgespit, met een vergelijkbare waarschuwing. In de afgelopen 27 jaar zou twee derde van de insecten zijn verdwenen.

Marc van den Tweel, directeur van Natuurmonumenten, kwam met een mogelijke verklaring:

‘De landbouw is een van de belangrijkste beheerders van ons buitengebied. Daar wordt jaarlijks zo’n tien miljoen kilo aan chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt. We moeten toe naar biologische bestrijding. Het verbod op drie chemische middelen is een mooi begin, maar lang niet genoeg. Er is simpelweg meer ruimte nodig voor natuur in landbouwgebieden.’

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | De toekomst is bekend

COLUMN - De wetenschap had weinig écht nieuws te bieden, het afgelopen jaar. Er viel niet veel te vieren. Tenzij u, net als sommige astronomen, stond te juichen bij de versmelting van twee neutronensterren, wat niet alleen een zwaartekrachtgolf opleverde maar ook een mooi telescoopplaatje.

Astronomen vinden zoiets fantastisch, ‘het wetenschappelijk nieuws van de eeuw’ heb ik ergens gelezen. (Ja, de eeuw. Astronomen staan niet bekend om hun bescheidenheid.) En dat terwijl diezelfde golven nog veel meer nieuws moeten opleveren. Met behulp van zwaartekrachtgolven leren we straks enorm veel over het heelal, zo zeggen dezelfde astronomen.

Iets in mij zegt dat we inmiddels wel genoeg over het heelal weten. En dat astronomen ons ondanks vele miljarden nooit zullen kunnen vertellen hoe het allemaal begon. Gelukkig weten we sinds 2017 wél hoe het allemaal afloopt.

Dat wij, de mensheid, de aarde slechts tijdelijk in bezit hebben, dat staat wel vast. We hebben allang geen Spengler of Baudet meer nodig om te weten dat het bestaan van de mensheid eindig is. De grote vraag is: wie zal na ons de aarde erven?

Kevers, is wel eens gezegd. Omdat er zoveel keversoorten zijn. Maar op die manier gerekend is de aarde nú al van de kevers.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Jean-Pierre Dalbéra (cc)

Kunst op Zondag | Mieren

Mieren worden nog wel eens vergeleken met mensen. De nijvere mier staat natuurlijk voor de hardwerkende Nederlander. De organisatiegraad van een mierenkolonie lijkt op de hiërarchische indeling van de maatschappij. En mieren kunnen, net als mensen, samenwerken.

Maar mieren willen we niet in huis en tuin hebben. Dus worden ze bij duizenden uitgeroeid. Vooralsnog is de mens sterker dan de mier. Om dat er toch wordt gevreesd dat ook de mens ten einde komt, worden robots getraind mieren te worden. Of mensen, al naar gelang uw voorkeur.

Ook al heet de maatschappij een samenleving te zijn, mensen lijken soms helemaal niet op mieren. Elkaar bestrijden in plaats van samen te werken. Met verbale bestrijdingsmiddelen of erger. Zo erg dat kunst er geen antwoord op heeft.

Zelfs het beetje troost dat sommigen in kunst vinden, kan niet op tegen het geweld in Gaza, Oekraïne, van de  IS en de soms akelige woordenstrijd in Sargasso’s reactiekolommen. Mensen zijn geen mieren. Er zijn echter wel lieden die doen alsof hun medemensen mieren zijn.

Na een jaartje uitvogelen hoe hij aan 3000 levende mieren kan komen, heeft kunstenaar Dries Verhoeven nu een overzicht gemaakt van menselijk lijden in de 21e eeuw. Homo Desperatus is een opstelling van 44 maquettes van brandhaarden in onze wereld. In elke maquette huist een mierenkolonie. Nog tot en met 31 augustus te zien in het Stedelijk Museum te Den Bosch.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een nieuwe soort

Like many biologists, German Oliver Zompro spends thousands of hours looking at specimens of dead animals. He found his first new species when he was twenty. By the age of thirty he had named dozens of wild new forms. While other people around him did crossword puzzles and drank lattes, he explored the world, one animal at a time.

Then, one day, things changed. He was looking through specimens when he found something more interesting than anything he had ever seen before. It was a fossil that looked like a cross between two different kinds of animals. It had the wrong mix of parts. It was – he would come to convince himself – a single individual of an entirely new order of beasts.

Meer bij The Presurfer.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Groundhog Day

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Punxsutawney Phil (Foto: Flickr/ShutterSparks)

Vandaag viert men in de Verenigde Staten en Canada een ietwat merkwaardige feestdag: Groundhog Day. Ieder jaar op 2 februari keert de blik van verkleumende Noord-Amerikanen zich naar de holen van bosmarmotten om te zien of de lente zich aan zal dienen of dat de winter nog een paar weken langer zal duren. Volgens de folklore is het moment dat de bosmarmot op deze dag uit zijn hol bepalend: is het op dat moment bewolkt, dan is de winter zo goed als afgelopen; schijnt de zon, dan schrikt de marmot van zijn eigen schaduw en zal hij zich terugtrekken in zijn hol en – helaas helaas – de winter duurt nog zes weken langer.

De bekendste bosmarmot is zonder twijfel Punxsutawney Phil, die je vandaag live kan volgen. Phil figureert ook in de – briljante – film van Harold Ramis, waarin hoofdpersoon Bill Murray op mysterieuze wijze gedoemd is deze ene dag tot in de oneindigheid opnieuw te beleven. Deze WW gaat niet over de (on)mogelijkheid van time-loops, maar over de mythische weersvoorspellende krachten van dieren.

Dat de Bosmarmot niet zo goed voorspelt als gehoopt mag geen verassing zijn. Volgens de groundhog-fans zal het beest 70-90% van de tijd goed voorspellen, maar simpel empirisch onderzoek van Canadezen liet zien dat maar 37% van de voorspellingen correct bleken. Sommigen stellen het gebruik van andere knaagdieren voor, zoals de beverrat in New Orleans, maar er is geen enkele aanwijzing dat hij het beter zal doen.

Volgende