Dat Innocence of Muslims clearly a piece of crap is, moge duidelijk zijn. Maar maakt dat wat uit? Innocence of Muslims. Ik heb ‘m niet gezien, maar overal waar ik kom lees ik het dat het zo ongeveer de slechtste film aller tijden moet zijn. En inderdaad, als ik foto’s zie, dan ziet het er niet best uit. De maker heeft niet eens de moeite genomen zijn acteurs schaduwen mee te geven. Zelfs Salman Rushdie, wiens Joseph Anton: a Memoir (over de fatwa die hij in 1989 aan zijn broek kreeg) deze week is uitgekomen, laat niet na te bandrukken dat Innocence of Muslims een smerige kutfilm is. “Clearly, it’s a piece of crap, it’s very poorly done and it’s malevolent.” Hij gebruikt dit om aan te tonen hoe buitenproportioneel de reactie van sommige radicale moslims is, maar toch. Eigenlijk zou het niet uit moeten maken of het nu een piece of crap is of een piece of art.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Eenvoudig is het niet voor de zelfverklaard progressieve Nederlander – waartoe ik mezelf gemakshalve reken – om zich staande te houden in de verhitte discussie over de islam. Jarenlang kwam vanuit de linkerflank kritiek op godsdienst in al zijn facetten. Onze ouders lachten maar wat graag om de blasfemische grollen van Wim T. Schippers’ dronken dominees in de jaren zeventig. Reves Ezelproces? Hulde! Kamerdebatten over de vraag of de slang wel of niet gesproken had werden afgedaan als ridicuul.
Maar anno 2009 voelt de linksliberaal zich geneigd het voor de moslimzondebok op te nemen, juist omdat alle discussies ongenuanceerd door elkaar lopen. Conclusie: links (ook ik maak me daar ‘schuldig’ aan!) doet aan ‘hyperemancipatie’ van de moslims, Wilders doet het tegenovergestelde. Terwijl Nederland als liberaal en vrij land de grenzen wagenwijd open zou moeten stellen voor vrijdenkers in den vreemde. Journalistes die zweepslagen krijgen in Soedan, Iraniërs die vluchten voor het bewind, homoseksuele Egyptische balletdansers die angst hebben om omgebracht te worden.
‘Houd de deuren open voor intellectuelen.’ Het is makkelijker gezegd dan gedaan. Waar trek je een grens? En doe je niet aan een griezelige selectie door pak ‘m beet de schrijvers, de acteurs en de journalisten te wenken en de loodgieters te weren? Een heikel punt. Maar hier moet je grofweg de conclusie trekken dat een loodgieter zijn werk kan uitvoeren zonder hete adem van de staat. De intellectueel wordt in de gaten gehouden, gevolgd en in het ergste geval vervolgd. Zij zijn in het beste geval afhankelijk van het werk van Amnesty International en mogelijke grillen van politieke lobby’s. Eigenlijk zouden zij erop moeten kunnen vertrouwen dat Nederland en West-Europa in zijn geheel bij uitstek een gebied is waar men welkom is en waar het politieke klimaat van het land van herkomst te bekritiseren valt, en mogelijk zelfs te beïnvloeden.
De Nederlandse regering maakt zich behoorlijk zorgen over de film van Ehsan Jami. Moslimwoede wereldwijd dient immers beteugeld te worden. Maar is er eigenlijk wel woede, of reageren moslims elders met evenveel schouderophalen als in Nederland?
Eerst maar eens de Indonesische kranten. Kompas, Tempo, Fajar, Sinar Harapan, Harian Aceh, enzovoort: nul hits. Alleen de engelstalige Jakarta Post noemt hem kort, in een relativerend opiniestuk over Fitna.
Maleisië dan? Niets. Bangladesh slaan we over, daar zijn ze te druk met de verkiezingen van eind deze maand. Engelstalige kranten in Pakistan: nope. Iran dan, Ehsans voorvaderland en erkend hardliner hotspot. Helaas, noch het staatspersbureau Irna, noch de Tehran Times maken melding van hem. Zelfs Onze Man voelt geen aandrang er iets over te schrijven.
Er zijn teveel Arabische kranten om ze per land door te spitten en de meeste zijn sowieso in een voor westerlingen ontoegankelijk schrift, maar als Ehsan Jami een issue was, zouden de engelstalige secties het wel oppikken. Dat doen ze niet. Ook Al Jazeerah zegt: no results found. Door naar Turkije. Hürriyet: nee. Milliyet: nee. Sabah: nee. Zaman: nee.
Is er dan echt geen enkele boze moslim te vinden? O wacht, jawel, in Azerbeidzjan, of all places. Althans, soort van boos. Waarvan akte.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
In onze inbox gleed plots een mailtje met een preview van een artikeltje dat in de komende HP/De Tijd komt te staan. Dat wilden we u toch niet onthouden.
Het lijkt al maandenlang stil rond Ehsan Jami. Maar dat is slechts schijn, want de 23-jarige oprichter van het inmiddels ter ziele gegane Comité voor Ex-moslims werkt aan, jawel, een film. “Iets wat heel gevoelig en confronterend is,” schrijft Jami in een mail aan HP/De Tijd. “De film is in de afrondende fase. Ik verwacht dat hij deze maand klaar is.” Maar over het moment van vertoning wil hij niets zeggen. “Anders krijg je een soort hype of angst.”
Een eerder filmproject van Jami ging uiteindelijk niet door. De ex-moslim werkte toen aan een tekenfilm over de profeet Mohammed en had naar eigen zeggen al ‘vierenhalve minuut’ af. Jami staakte de productie echter na een oproep van minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin, kort na uitkomst van die andere film, Fitna van Geert Wilders. De minister was verontrust na de vertoning van een still van Jami’s film in het tv-programma Netwerk. Op dat plaatje was de profeet Mohammed afgebeeld, op weg naar de moskee met zijn jonge bruid Aïsja aan de hand. Enkele details: Mohammed had een erectie en op de moskee prijkte een hakenkruis. “Doe alsjeblieft niet mee aan die valse beeldvorming, die een wig drijft in onze samenleving,” zei Hirsch Ballin na de Netwerk-uitzending.
Jami’s beschermheer van het eerste uur, de rechtsgeleerde Afshin Ellian, bevestigt dat de ex-moslim aan een nieuwe film werkt. “Twee weken geleden belde hij mij en zei dat hij er erg druk mee was.” Ellian weet niet hoe de film eruit gaat zien. “Maar het wordt in ieder geval geen tekenfilm.”
Jami wil zelf weinig details prijsgeven. “Vooral nu binnen de politiek enige tegenwerking bestaat“, mailt hij. Wel is duidelijk wie de hoofdpersoon wordt. Weinig verrassend: “Er is een prominente rol weggelegd voor Mohammed.”
Update (13:30 uur): Inmiddels op de site van HP/De Tijd te vinden.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.