Wikileaks: Mexicaanse memo’s

Het grote graven kan beginnen: vandaag plaatste klokkenluiderswebsite Wikileaks de eerste gelekte Amerikaanse memo's op haar website. Van de ongeveer 250.000 'cables' komen er 2600 uit Mexico. Nog geen van de documenten uit Mexico is door Wikileaks inhoudelijk openbaar gemaakt, maar aan de hand van een kleine analyse van de beschikbare gegevens valt wel een en ander op te maken. Waar moeten we naar gaan kijken als het om de Mexicaanse Wikileaks-memo's gaat? Het Engelse dagblad The Guardian heeft voor een wereldwijde sensatie gezorgd door een aantal handige tools op de website te zetten, aan de hand waarvan lezers alvast een sneak peak krijgen van de memo's die nog niet openbaar zijn gemaakt. Via Google Fusion is het mogelijk om de cables te doorzoeken op 'tags', zoekwoorden die de onderwerpkeuze van de memo's aangeven. Drie van die tags zijn wat betreft Mexico interessant: PTER (= Terrorism Prevention), PINR (= Intelligence) en PHUM (= Human Rights).

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nobody @#%&*$ with Don Alejo

Don Alejo Garza Tamez (Foto: Jan-Albert Hootsen)

Don Alejo Garza Tamez was 77 jaar oud toen hij door drugdealers werd doodgeschoten op zijn ranch, nabij hoofdstad Ciudad Victoria van de Noord-Mexicaanse deelstaat Tamaulipas. Hij is één van de duizenden slachtoffers van de drugsoorlog, waarvan de overgrote meerderheid anoniem. Maar anoniem is Don Alejo niet meer. Als een Mexicaanse Walt Kowalski nam hij het in zijn eentje tegen een groep kartelleden op die zijn ranch belaagden, schoot er vier dood en verwondde er twee voor hij zelf het onderspit moest delven. Een feature in dagblad Milenio maakte hem gisteren tot een martelaar en icoon van onverzettelijkheid in het door drugsgeweld geteisterde Tamaulipas.

Eén en ander vond ruim een week geleden plaats, op 13 november, toen de finca (buitenhuis) van de bejaarde handelaar in hout werd benaderd door een groep gewapende mannen. Ze gaven Don Alejo een ultimatum: binnen 24 uur moest hij zijn ranch aan hen overdragen, anders zou hij de gevolgen voelen. Don Alejo weigerde resoluut en zei tegen de sicarios (huurmoordenaars van de kartels) dat hij ze de volgende dag zou opwachten. Toen de mannen waren vertrokken instrueerde hij zijn werknemers dat ze de volgende dag niet naar hun werk hoefden te komen.

In zijn eentje maakte hij zijn huis gevechtsklaar. Don Alejo was behalve succesvol zakenman een liefhebber van jagen en vissen. Hij had dan ook talloze vuurwapens thuis liggen, die hij strategisch plaatste bij deuren en ramen. In stilte werkte hij een strategie uit en wachtte de komst van de sicarios af.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Quote du Jour | Them or US

“The world is counting on us. When old adversaries need an honest broker or fundamental freedoms need a champion, people turn to us,” she said.” [bron]

Euuuh…. U zegt? Hillary was kennelijk op dreef daar in Washington. Nog eentje: “The world looks to us because America has the reach and resolve to mobilise the shared effort needed to solve problems on a global scale – in defence of our own interests, but also as a force for progress. In this we have no rival.” Uitstekende wijn, ook.
Tussen al het geborstklop noemde ze de Mexicaanse drugsoorlog niet minder dan een rebellenopstand: “Drug cartels, she said, “are showing more and more indices of insurgencies“. Voorwaar geen misse interpretatie… Opent dat de deur voor een gezellig burenoorlog als de Apaches van Irak en Afghanistan weer thuis zijn? Of spreekt er eigenlijk bewondering uit, en ‘legaliseert’ ze drughandel door er een burgeroorlog van te maken?
Vragen, vragen, maar de interessantste blijft toch: is het wishfull thinking, dat de VS nog steeds bankier, politieman en rechter voor de aarde kunnen zijn, of is The Land Of The Free Burning Qurans virtueel failliet op monetair en moreel gebied?
(onlangs zag ik een schitterende WO2 docu, en het antwoord is simpel: een goeie wereldoorlog op een niet-Amerikaans continent doet wònderen voor de VS)

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Originaliteit bestaat niet

Maffia problemen per provincie in Mexico (klik voor grotere versie)

De Mexicaanse auteur Carlos Fuentes schreef het ooit al: originaliteit bestaat niet. Alle verhalen zijn al geschreven, je kunt hoogstens een interessante variant op een bestaand verhaal schrijven. Waar is dat duidelijker dan in Mexico, waar de nieuwsstroom wordt gedomineerd door verhalen over de drugsoorlog en migratie? Tuurlijk, drugsbendes komen en gaan, soms duiken er slachtoffers op in steden waar het tot nu toe rustig is geweest of keert de rust terug op een plek waar drie weken geleden de onthoofde lijken nog aan bruggen werden gehangen. Maar het patroon is altijd hetzelfde: schietpartijen, onthoofdingen, executies, onschuldige slachtoffers, drugsvangsten, verdachten die trots door de politie met wapens en drugs voor de camera worden gezet.

De drugsoorlog is het meest verslagen thema in Mexico en ook voor mij is het, sinds ik ruim een jaar geleden in Mexico arriveerde als stringer, de belangrijkste bron van inkomsten. Toch wordt het steeds moeilijker om er over te schrijven, want bijna alle invalshoeken hebben we al gehad. Vijftien doden in een wasstraat in Tepic? Been there. Broer van een openbaar aanklager verdwenen in Chihuahua? Done that.

Wij correspondenten moeten nochtans over het onderwerp blijven schrijven. Het domineert Mexico, het bepaalt in grote mate de toekomst van het land. En het spreekt nog steeds tot de verbeelding van de Nederlandse lezer, zelfs na tien verhalen over de uit de hand gelopen situatie in Ciudad Juárez en Tijuana. Maar hoe kun je als correspondent het gevoel van urgentie over de drugsoorlog blijven doorgeven zonder steeds weer hetzelfde verhaal op te schrijven?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Menselijke handelswaar van Mexicaanse bendes

De vier immigranten (Foto: Jan-Albert Hootsen)

De schemer valt over opvangtehuis Casa San Juan Diego in Lechería, vlakbij Mexico Stad, als vier jonge Nicaraguanen vermoeid aan de voordeur opduiken. “We zijn net van de trein afgesprongen,” zegt Rodrigo (27) hijgend. “We werden meteen door de politie achtervolgd en moesten onze rugzakken halsoverkop achterlaten.” Hij en zijn vrienden kijken wanhopig. Van de weinig spullen die ze bij zich hadden is alleen nog de kleding die ze aan hebben over.

Het viertal behoort tot de naar schatting 500.000 illegale migranten die jaarlijks door Mexico naar de Verenigde Staten reizen. Ze komen vooral uit Centraal-Amerika en hun reis is lang en gevaarlijk. De migranten worden veelvuldig het slachtoffer van corrupte autoriteiten en crimínele bendes en genieten nauwelijks bescherming tegen ontvoering, afgepersing en moord. Volgens de CNDH, de Mexicaanse nationale mensenrechtencommissie, verdwijnen ieder jaar rond de 20.000 migranten.

Tot voor kort kreeg hun situatie nauwelijks aandacht. Dat veranderde augustus dit jaar, toen 72 illegalen in de Noord-Mexicaanse deelstaat Tamaulipas door leden van drugskartel Los Zetas werden ontvoerd en op gruwelijke wijze vermoord. Het drama onderstreepte dat de migratiekwestie niet meer los kan worden gezien van de escalerende Mexicaanse drugsoorlog, waarin sinds 2006 meer dan 28.000 mensen zijn omgekomen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Drugsaalmoezen

Inbeslag genomen wapens en dollars (Foto: Wikimedia Commons/Drug Enforcement Administration)

In een land waar de helft van de economie zich in het schemergebied van de informaliteit beweegt en drugsbendes tussen de twintig en veertig miljard dollar per jaar binnen harken, mag het eigenlijk niet zo verbazingwekkend zijn dat ‘fout’ geld vrij ongemerkt en op grote schaal in de samenleving circuleert. De katholieke kerk is ook niet vrij van zonde wat dat aangaat. Toch zijn de narcolimosnas of drugsaalmoezen in Mexico de laatste tijd steeds vaker een issue.

Zo bleek in Hidalgo, een deelstaat ten noorden van Mexico Stad, een kerkje te zijn gefinancierd door Heriberto ‘El Lazca’ Lazcano, leider van het drugdealende, onthoofdende, migranten en masse executerende paramilitaire moordcommando Los Zetas. Daar wordt allerminst geheimzinnig over gedaan: El Lazca wordt op een plakkaat bij de kerk zelfs openlijk bedankt voor zijn bijdrage.

Narcokerkje in Hidalgo, mede gefinancierd door Los Zetas (Foto: Jan-Albert Hootsen)

De katholieke kerk kent een lange traditie van ‘vies’ geld in de vorm van donaties, maar sommige politici zijn het nu zat. Zo eiste Carlos Navarrete, senator van de linkse oppositiepartij PRD, onlangs dat het Openbaar Ministerie (PGR) de relatie tussen kerk en drugsbendes onder de loep neemt. Ook senator Jesús Murillo Karam van de PRI, die andere grote oppositiepartij, wil graag van de kerk weten wat de habijten zoal weten van de kartels.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De onmogelijkheid van het becijferen drugsoorlog-doden

Militairen bemannen een controlepost (Foto: Jan-Albert Hootsen)

Hoeveel slachtoffers zijn er nu eigenlijk gevallen in de drugsoorlog? De meeste nieuwsmedia houden een aantal van ‘ruim 28.000’ aan, sommigen stellen dat het er meer dan 30.000 zijn. De Mexicaanse regering houdt al een tijdje de kaken op elkaar, terwijl een Iraq Body Count-achtige telling door middel van het volgen van Mexicaanse media de 25.000 niet haalt. Niet alleen het totale aantal doden is onduidelijk, ook allerlei afzonderlijke cijfers spreken elkaar tegen.

De Los Angeles Times (LAT) heeft sinds enkele jaren een katern dat speciaal is gewijd aan de drugsoorlog: Mexico under siege – The drug war at our doorstep. Hoewel ook de LAT net als veel Amerikaanse media lijdt aan spektakelitis waar het Mexico betreft, doet de krant haar best de georganiseerde misdaad in de zuiderbuur zo goed mogelijk te verslaan. Wie op we website van de krant de subsectie Mexico under siege aanklikt, krijgt dan ook een mooi interactief kaartje met daarop de verschillende ‘hot zones’ en een body count. Die laatste staat bij het schrijven van dit blog op 28.228, een aantal dat door de meeste media (‘meer dan 28.000’) ook wordt gebruikt.

Niet iedereen volgt dat aantal. Reforma, één van de grootste landelijke kranten in Mexico en vlaggenschip van uitgeversconcern Grupo Reforma, komt op de volgende aantallen uit: 93 in december 2006, 2.275 in 2007, 5.207 in 2008, 6.587 in 2009 en 10.035 in 2010. Opgeteld zijn dat er 24.197. Heel wat minder dus dan de LAT en de meeste andere (vooral Amerikaanse en Europese) media.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Mexicaanse militairen naar de civiele rechtbank

De Mexicaanse president Felipe Calderón heeft gehoor gegeven aan internationale druk om militairen meer aansprakelijk te maken voor schendingen van de mensenrechten. Het staatshoofd stuurde eerder deze week een wetsvoorstel, dat voorziet in een aanpassing van de Fuero Militar (= juridische voorziening met betrekking tot militairen) naar het parlement. Hoewel zo’n wetsvoorstel hard nodig is en het voorstel daarom bijzonder welkom is, is er ook kritiek: het zou allemaal niet ver genoeg gaan.

Militairen in MichoacanPresident Calderón nam in 2006, kort na zijn aantreden, de beslissing om tienduizenden militairen het land in te sturen ter bestrijding van de georganiseerde misdaad in Mexico. Vaak wordt gesteld dat die beslissing de aanleiding zou zijn voor de ruim 30.000 slachtoffers tellende drugsoorlog. Dat is een verkeerde voorstelling van zaken: de escalatie begon pas echt in 2008, toen het Sinaloa Kartel brak met hun voormalige bondgenoten in Ciudad Juárez. Toch heeft de inzet van het leger verstrekkende gevolgen gehad. In hun aanpak van de drugskartels gaat het leger soms bruut en meedogenloos te werk: deuren van huizen worden ingetrapt, verdachten zonder proces en juridische vertegenwoordiging vastgezet.
Op grote schaal worden de mensenrechten geschonden: sinds 2006 heeft de Nationale Mensenrechtencommissie (CNDH) meer dan 4000 klachten ontvangen. Marteling, moord en verkrachting worden regelmatig gemeld. Tot nu toe kunnen militairen alleen worden berecht in een militaire rechtbank, achter gesloten deuren.

Buitenlandse druk
Mexico heeft geen goede historie op het gebied van de mensenrechten, maar dat het leger zich dermate te buiten zou gaan aan onwettelijke daden, kwam ook voor veel Mexicanen als een verrassing. Toch geldt het leger geldt nog steeds als een van de meest vertrouwde instituties van het land. Het is dan ook wellicht niet zo verwonderlijk dat de druk om iets aan de mensenrechtensituatie te doen vooral uit het buitenland kwam: het Inter-Amerikaanse Hof van Justitie, de Verenigde Naties en NGO’s als Human Rights Watch.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Journalisten als boodschappers van drugskartels

Politie in Mexico (Foto: Jan-Albert Hootsen)

In de steeds verder escalerende Mexicaanse drugsoorlog zijn journalisten meer dan alleen een slachtoffer geworden. De georganiseerde misdaad probeert de media steeds vaker naar haar hand te zetten. En niet alleen door verslaggevers het zwijgen op te leggen. Steeds vaker worden journalisten actief gedwongen boodschappen van de drugkartels door te geven.

Met 68 vermoorde journalisten sinds 2000 en nog eens 11 vermisten sinds 2003 is Mexico het gevaarlijkste land voor verslaggevers op het westelijk halfrond. Dit jaar zijn al elf verslaggevers door geweld gedood. Sinds president Felipe Calderón in 2006 besloot duizenden militairen tegen de georiganiseerde misdaad in te zetten, zijn meer dan 30.000 mensen in het drugsgeweld omgekomen. De meerderheid van de slachtoffers zijn drugscriminelen zelf, maar ook onschuldige burgers komen om. Journalisten vormen een kleine, maar opvallende groep slachtoffers.

Dat is op zich geen nieuws. Reporters worden in Mexico al jaren met grote regelmaat het slachtoffer van aanslagen, ontvoeringen en bedreigingen. In de context van de steeds verder escalerende drugsoorlog wordt die gevaarlijke situatie veelal toegeschreven aan de georganiseerde misdaad, maar ook corrupte autoriteiten vormen soms een bedreiging voor de pers. Het wordt nog eens verergerd door het gebrek aan bescherming van de pers. Hoewel Mexico een heel scala aan instituties heeft die op papier de pers zouden moeten beschermen, worden de moord- en verdwijningszaken in de praktijk nauwelijks onderzocht, laat staan opgelost.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

VS angst voor Mexico: nu de feiten

Vandaag wederom een bijdrage van Jan-Albert Hootsen, correspondent in Mexico. Het stuk is ook op zijn blog te lezen.

Demonstratie: obama obama don't report my mamaSociale organisaties hadden de portestbanieren al uit de kast gehaald, de Mexicaanse regering overwoog even diplomatieke maatregelen tegen Arizona en liefst elf landen hadden er officieel protest aangetekend. Maar SB 1701, beter bekend als Arizona’s migratiewet, komt er voorlopig niet. Susan Bolton, federaal rechter in de Verenigde Staten, blokkeerde vier belangrijke elementen uit de wet en haalde daardoor de angel eruit. Balen voor Arizona’s gouverneur Jan Brewer, blije reacties in Mexico en Centraal-Amerika. Desondanks blijft er een belangrijke kwestie hangen. Arizona wilde de wet onder meer invoeren om de grenszone veiliger te maken. Maar hoe onveilig is die grenszone eigenlijk?

De afgelopen maanden heeft SB1701 tot verhitte discussies geleid in de Verenigde Staten. Aan de ene kant waren er de tegenstanders: burgerrechtenorganisaties, vertegenwoordigers van de Latijns-Amerikaanse gemeenschap, de Mexicaanse regering en (volgens peilingen) ongeveer een derde van de Amerikaanse bevolking. Tegenstanders noemen de wet racistisch en stellen dat ze een inbreuk op basale burgerrechten is.

De voorstanders bestaan onder meer uit 48% van de Amerikaanse bevolking (zelfde peilingen), radicale groepen als de Minutemen en vele prominente conservatieven. En, oh ja, Chuck Norris. Voor veel conservatieven is veiligheid het belangrijkste issue. Nu het drugsgeweld in Noord-Mexico sinds enkele jaren is geëscaleerd, voelen veel Amerikanen angst dat het geweld de grens oversteekt en de Mexicaanse drugskartels hun territoriumstrijd gaan uitvechten op Amerikaanse bodem.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende