Machtenscheiding bestaat niet meer
De Trias Politica ‘van’ Montesquieu is geen rustig bezit. Er bestaat bedreiging vanuit twee scholen: een school voor minder en een school voor meer. Hendrik Gommer is aanvoerder van de denkers die drie nog maar het begin vinden. De ambtenaren, de media, de adviesbureaus, de bedrijven, de burgers: allemaal ook een macht. Er is veel meer feitelijke ‘macht’ dan waar de Trias ruimte voor biedt. Liever een machtencirkel met alles en iedereen erin. Kost een beetje helderheid, maar dan heb je ook plaats genoeg.
Aan de andere kant staan de denkers die een andere vraag stellen: is er feitelijk wel sprake van een machtsevenwicht in de huidige drie machten? Aanvoerder van deze denkers is Alex Brenninkmeijer, die als wetenschapper in 1998 constateerde dat de politieke vervlechting tussen regering en parlement eigenlijk een duas politica oplevert. Die gedachte is nu wegens succes verminderd: op het NJBlog constateert Brenninkmeijer nu een unitas politica. De counterveiling powers zoals rechterlijke macht, Raad van State, Rekenkamer enz. leggen steeds minder politiek gewicht in de schaal en worden steeds makkelijker gepasseerd. Dat zuigt het idee achter de machtenscheiding weg en luidt dus de komst van de Sterke Man in.
Ter adstructie van zijn stelling komt Brenninkmeijer met een lang citaat van Minister Donner dat hierin uitmondt: ‘de behartiging van nationale belangen is dan meer gediend met eenheid van besluitvorming en niet van scheiding, slagvaardigheid en ook in zekere mate een beperkte openheid; anders laat men zich immers op voorhand in de kaarten kijken.’ Donner heeft het daarbij niet over de formalisering van de Donner-dynastie, maar over de gevolgen van de internationalisering voor nationale constitutionele arrangementen. Voor Brenninkmeijer in ieder geval voldoende om de alarmklok te luiden.
