Opstand van het Turkse volk

Als de demonstraties in Turkije iets laten zien, is het dat de verschillende bevolkingsgroepen een gezamenlijke vijand hebben gevonden, schrijft Lisette de Ruijter van Steveninck. ‘Ga jij protesteren op de Dam?’ ‘Ja, ik kom wel even een biertje drinken.’ ‘Wie neemt de bubbels mee?’ Toen het vorige kabinet de bezuinigingen in het hoger onderwijs aankondigde, stond Facebook vol met dit soort berichten. Demonstreren met champagne. Dat zal ze leren in Den Haag om van het geld van de studenten af te blijven, dacht ik. Recenter vulde de Dam zich met demonstranten die hun ongenoegen tegen gentechbedrijf Monsanto kenbaar maakten. Daar hoorde een vriendin van me iemand zeggen dat hij zijn hoofd af en toe op dit soort gelegenheden moest laten zien, dat was goed voor zijn imago. Als we al in Nederland de straat op gaan om onze mening te uiten, is dat dan voor de gezelligheid en het creëren van onze identiteit?

Foto: Praag burcht vanaf Karelsbrug. Foto van de auteur.

Een test voor Europese politici

ELDERS - De nieuwe Tsjechische president Zeman negeert het parlement. De Hongaarse premier Orbán heeft lak aan het Europese parlement. In beide landen staan minderheden onder druk.

“Zemanocratie”: zo betitelde het Tsjechische blad Lidove Noviny vorige week het besluit van de pas onlangs aangetreden president Zeman om eigenmachtig een nieuwe premier aan te wijzen en de voorkeur van het parlement voor nieuwe verkiezingen te negeren.  De stap was noodzakelijk nadat de regering Necas eerder vorige maand was gevallen over een complex corruptieschandaal waarin de naaste medewerkster van de premier een belangrijke rol speelde.  De nieuwe linkse premier Rusnok zal het niet makkelijk krijgen met een parlement waarin centrum-rechts domineert. “Tot nu toe hebben alle presidenten altijd gekozen voor een premier die in staat was een parlementaire meerderheid achter zich te krijgen” schreef Lidove Noviny. “De president heeft volledig gebroken met de gevestigde constitutionele gebruiken”.

Bij alle perikelen in de Praagse burcht kwam vorig weekend ook nog een uitbarsting van neonazi geweld in de stad Ceske Budejovice. De rechtsextremisten hadden het gemunt op een woonoord van Roma. Ze konden ternauwernood worden tegengehouden door de oproerpolitie.  De politiek is veel te laks in het aanpakken van geweld tegen minderheden, meent Jiří Leschtina in de krant Hospodářské noviny. De laatste president die zich openlijk verzette tegen xenofobie was Vaclav Havel. Zijn opvolger Klaus toonde zich mild tegenover de misdadigers die bestraft werden vanwege brandstichting in een huis van Roma. We hebben politici met lef nodig die tegen de stroom in durven gaan, zegt Leschtina. Tsjechië moet nog leren omgaan met diversiteit, schrijft een andere commentator. Een dergelijke boodschap kwam vorige week ook van de Eurocommissarissen Andor en Reding die zich zorgen maken over de behandeling van Roma in een aantal Oost-Europese landen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Fanie! (cc)

Overdrijf bijdrage sociale media aan democratie niet

Vorige week viel een deel van twitterend Nederland over de Teldersstichting heen omdat de liberale denktank zou hebben geschreven dat Twitter een bedreiging vormt voor de democratie en nauwelijks toegevoegde waarde voor politici heeft. Politici wisten niet hoe snel ze zich daarvan moesten distantiëren.

De ironie is dat de wijze waarop het rapport op de sociale media werd bejegend de conclusie bevestigt dat de bijdrage van die sociale media aan de democratie niet overdreven moet worden. Twitter is een prima aanvulling op oudere communicatiemiddelen, maar weinig geschikt voor serieus debat. Pieter Omtzigt (CDA) had daarom, zonder het zelf door te hebben, grotendeels gelijk toen hij Twitter vergeleek met verkiezingsposters. Van echte gedachtewisseling tussen politici en hun achterban is op sociale media nauwelijks sprake, al was het maar omdat de meeste Kamerleden keurig binnen de lijntjes lopen die de fractie voor hen heeft uitgetekend. Zij verwarren debat nogal eens met het herhalen van reeds ingenomen standpunten.

Hoe onverstoorbaar blijven politici onder de furie van internetters?

In het bewuste rapport worden sociale media nergens omschreven als gevaar of bedreiging, maar wordt hun betekenis voor de vertegenwoordigende democratie wel gerelativeerd. Wij zijn niet de eersten die wijzen op de spanning tussen bereik en interactie: hoe meer volgers een politicus heeft, hoe lastiger het is om betekenisvolle interactie met hen te onderhouden. Slechts als het aantal deelnemers beperkt is, valt een goed gesprek te voeren. Wie veel volgers heeft, debatteert niet, maar propageert. Een goed politicus moet allebei kunnen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Politiek Kwartier | Democratiseringsangst

COLUMN - Deze week viel het Klokwerk op dat Samsom in zijn verhaal over de EU het democratisch tekort alweer totaal negeerde.

Nieuws: Samsom heeft ontdekt dat mensen boos zijn over Europa. In zijn verhaal van afgelopen weekend doet hij alsof hij de klachten van de kiezer serieus neemt.

Maar als je lang genoeg met de meeste kiezers praat, zegt Diederik, blijken ze veel redelijkere standpunten te hebben dan bij polls naar buiten komt. Ja, uiteindelijk komt de kiezer volgens hem met precies hetzelfde verhaal over een socialer Europa als… de PvdA.

Dat is echter niet het hele verhaal. En daarmee ook niet het eerlijke verhaal. Wat volledig ontbrak in Samsoms analyse is de klacht van de kiezer dat hij bij beslissingen over de EU niet mee mag praten.

En inderdaad, de PvdA heeft in haar verkiezingsprogramma’s dan ook nog nooit iets noemenswaardig geschreven over democratisering van de Europese Unie.

Daar staat die partij echter niet alleen in. Ook het CDA en de VVD zijn klaarblijkelijk dik tevreden over hoe in Europa hoog over de hoofden van de burger heen benoemd en besloten wordt. Zelfs de zogenaamd eurokritische SP doet in haar verkiezingsprogramma’s geen enkel voorstel om Europa te democratiseren.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: -JvL- (cc)

Tweede Kamer opnieuw inconsequent bij burgerinitiatief

ANALYSE - De Tweede Kamer bevestigt met haar recente besluit voor het accepteren van het burgerinitiatief over een EU-referendum dat ze haar eigen regels inconsequent toepast. En daarmee devalueert de Tweede Kamer opnieuw een mooi democratisch instrument.

Twee weken geleden was er al de uitspraak dat de commissie voor verzoekschriften en burgerinitiatieven van de Tweede Kamer het burgerinitiatief ‘geen overdracht bevoegdheden naar EU zonder referendum’ op de agenda plaatste. Het duurde alleen weer even voor het verslag ook voor de gewone sterveling vindbaar en leesbaar was. Het verslag maakt pijnlijk duidelijk hoezeer de commissie met twee maten meet. Het is even taaie kost om te lezen, maar graag neem ik u in stapjes door het aangenomen burgerinitiatief met bijpassende motivering en een afgewezen burgerinitiatief met de motivering daarvoor.

Vooraf even de belangrijkste regel uit het reglement van orde van de Tweede Kamer zelf:

132a, lid 2
c. een onderwerp waarover korter dan twee jaar voor indiening van het burgerinitiatief door de Kamer een besluit is genomen, behoudens in het geval van substantiële en voldoende concrete nieuwe feiten of omstandigheden die ten tijde van de beraadslaging over het onderwerp in de Kamer niet bekend waren;

Nederland krijgt geen nieuwe energie

Foto: Garry Knight (cc)

Democratie

COLUMN - Tegen halfelf hadden Mijnheer OZ en ik genoeg van TV kijken en wilden naar het Waterlooplein lopen om te zien wat Willempjeprik was.

‘Nemen we de fiets’ opperde Mijnheer OZ.
‘Zullen we dat wel doen? Je komt er toch niet in?’

Ik had nog vers in het geheugen dat we daar woonden, op de kop van de Damstraat, en dat Koninginnedag voor ons van 7 uur tot 10 uur ’s ochtends behelsde. Je moest dan weer binnen zijn anders kon je je eigen huis niet meer bereiken. We spreken omstreeks anno 1995. Ik had gedacht dat het alsmaar erger was geworden.

We namen toch de fiets. Wie schetste onze verbazing toen bleek dat we zowat tot de Dam vrij konden fietsen. De straten waren leeg. Op een paar grootverkopers van lelijke kleren uit België na geen handel. Zeker geen zolderverkoop. Het was een tikkeltje unheimlich.

Op de Dam was er wel een menigte ja, dat verwachtte je ook wel, maar daaromheen, Damrak, Rokin, de Wallen, was alles toegankelijk. De rest van de mensheid zat zich zeker nog voor de buis te vergapen aan de pracht en praal van de Groten der Aarde.

Naar het Waterlooplein dan maar. Daar stond een band op een podium te spelen, waartussen een spreker iets met veel ‘Democratie, democratie’ stond te preken. Een twintigtal meters daarvandaan had een technofreak die diezelfde ochtend door iemand aan de hiel was vastgehouden en in de speed gedoopt, kans gezien een kraam in te richten met loeigrote luidsprekers. Waaruit keiharde oertechno kwam. Dwars door de ‘officiële’ democratische muziek heen. Een verloren ziel stond voor die kraam wild te dansen. Één bord stak eenzaam uit boven de hoofden: ‘1980 was veel leuker’. De keuze voor de kleur wit als symbool van de antimonarchie knalde in al zijn mislukking in ons gezicht: niemand van die anarchisten bleek iets wits in huis te hebben gehad – zwart was meer hun ding, zeg maar. De enigen die iets wits aan hadden waren keurige royalisten die hier toevallig langs moesten,en die die kleur combineerden met het onvermijdelijke oranje. Nergens iets dat op Willempjeprik leek. Het was inmiddels een uur of één.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: TijsB (cc)

Salafisme en democratie in Nederland

INTERVIEW - De fundamentalistische stroming van het salafisme is populair onder Nederlandse moslimjongeren. Antropologe Ineke Roex onderzocht het democratisch gehalte van de beweging. ‘Laat ze meedoen in de Nederlandse samenleving, dan worden ze democratischer,’ stelt ze in een interview met Michel Hoebink.

De salafisten vinden democratie in principe verwerpelijk, legt onderzoeker Ineke Roex uit. Uiteindelijk is God immers de enige wetgever en niet de mensen. Toch roept de overgrote meerderheid van de Nederlandse salafisten op tot het respecteren van de democratie. ‘De meeste salafisten accepteren de democratische rechtsorde om pragmatische redenen. Ze zijn zich sterk bewust van de rechten die ze in Nederland hebben, in tegenstelling tot sommige Arabische landen. Hun redenering is dat je de wetten van het land waar je leeft moet accepteren zolang je je belangrijkste religieuze plichten kan vervullen.’

Sinds de moord op filmmaker Theo van Gogh door een salafi in 2004, is men in Nederland bezorgd over deze stroming, die veel aanhangers telt onder moslimjongeren. De binnenlandse veiligheidsdienst AIVD kwam al snel tot de conclusie dat maar een kleine minderheid van de salafisten geweld en jihad propageert. Maar de bezorgdheid over het democratisch gehalte van de beweging bleef. Ineke Roex deed onderzoek naar de ideologie en de praktijk van verschillende salafi-netwerken in Nederland. Haar conclusie: afgezien van een kleine minderheid radicalen vormen de salafisten geen bedreiging voor de democratische rechtsorde.
Op ideologisch niveau zijn de salafisten zonder meer onverdraagzaam, zegt Roex. Ze geloven dat er maar één waarheid bestaat, één correcte interpretatie van de islam, en dat zij die in pacht hebben. De ideologische onverdraagzaamheid leidt echter niet tot het goedkeuren van onverdraagzaam gedrag. “Dwang en het veroordelen of zelfs verketteren van anderen wordt door de overgrote meerderheid van de Nederlandse salafis afgekeurd. Zo is homoseksualiteit verboden, maar geweld tegen homoseksuelen ook. De enige manier waarop je anderen op het rechte pad kan leiden is door opvoeding en onderwijs.”

Foto: Kennisland (cc)

Politiek op slot door sleutelrol partijen

OPINIE - De sleutelrol van politieke partijen in onze democratie moet aan banden gelegd worden door de voorkeursdrempel te verlagen.

Aan onze democratie is altijd gesleuteld. Vaak hadden veranderingen een positieve uitwerking op de representativiteit van de volksvertegenwoordiging, maar sommige maakten de invloed van het volk juist marginaler, bijvoorbeeld de opkomst van politieke partijen. De sleutelrol voor politieke partijen is een bedreiging voor ons democratische stelsel. Partijen trachten het gedrag van hun leden in het parlement namelijk dusdanig te beïnvloeden dat Kamerleden eerder het belang van de partij dan het belang van het volk behartigen.

Op zoek naar een oplossing voor deze impasse moet allereerst worden gekeken naar de formele rol van Kamerleden in de Tweede Kamer. Volgens artikel 50 van onze Grondwet moeten de Staten-Generaal het gehele Nederlandse volk vertegenwoordigen. Vervolgens bepaalt artikel 67, derde lid, dat de leden van de Kamers dit op een onafhankelijke manier dienen te doen. Zij stemmen zonder last. Hiermee hebben Kamerleden grondwettelijk een onafhankelijke en zelfstandige positie binnen onze parlementaire democratie. Alhoewel deze positie de iure onomstreden is, is deze positie de facto aan ernstig verval onderhevig. Oftewel: het staat er wel zo mooi, maar het werkt anders.

In de praktijk functioneren Kamerleden alles behalve zelfstandig. Zij maken (praktisch) altijd deel uit van een politieke partij. Aanvankelijk vervulden deze partijen een ondersteunende rol voor min of meer gelijkdenkende Kamerleden. Tegenwoordig spelen deze partijen een sleutelrol binnen de politiek. Het politieke beleid wordt niet langer bepaald door de leden van de Tweede Kamer zelf, maar door het bestuur van hun politieke partij. Daarmee is de Grondwettelijke onafhankelijkheid tot een staatsrechtelijke fictie gedegradeerd. Partij- en fractiediscipline bepalen het politieke handelen van Kamerleden en daarmee de besluitvorming binnen het parlement. Zo was het partijvoorzitter Lilianne Ploumen die uiteindelijk Job Cohen het mes in de rug stak.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Overheid biedt ruimte, burger neemt het niet?

ACHTERGROND, ANALYSE - De Rijksoverheid is druk bezig met het betrekken van de burger bij beleidsprocessen, en maakt daarbij steeds meer gebruik van de mogelijkheden die internet biedt. P.J. Cokema evalueert een aantal van die e-consulting projecten.

Eén van de ‘Doe mee’-projecten van de Rijksoverheid is ‘Van Regels naar Ruimte’, een vorm van e-consulting waar burgers, bedrijven  en organisaties ideeën kunnen geven hoe regelgeving en procedures anders kunnen. Tot nu toe reageren alleen mede-overheden (gemeenten). Waar blijven de burgers?

Wie ideeën heeft hoe bijvoorbeeld vergunningsaanvragen, bezwaarschriften of WMO-verzoeken beter of sneller afgehandeld kunnen worden, kan terecht bij ‘Van Regels naar Ruimte.’ De overheid is bereid voor uw idee tijdelijk regels buiten werking te stellen.

Dat moet burgers en bedrijven als muziek in de oren klinken: regelgeving opschorten om ruimte te krijgen voor eigen ideeën. De in dit project samenwerkende ministeries van BZK (Binnenlandse Zaken), EL&I (Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) en de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) zullen de handen er wel vol aan hebben. Dat valt tegen.

Onzichtbare ideeënbus

E-consulting is een erg groot woord voor dit project. Het is niet meer dan een digitale ideeënbus. Je kunt een online formulier invullen, op de knop ‘Verzenden’ klikken en klaar. Er is geen optie om documenten toe te voegen, zoals bij de andere ‘Doe Mee’-projecten Green Deal en Internetconsultatie wel kan.

Vorige Volgende