Politiek Kwartier | Het failliet van democratisch Europa

Door het schimmige proces van benoemingen zorgen de regeringsleiders ervoor dat de EU zich steeds verder van de kiezer vervreemdt. Voor de EU zou deze week in het teken van benoemingen staan. Er vond echter maar één benoeming plaats. Zoals verwacht werd Juncker inderdaad voorzitter van de Europese commissie. De rest van de functies bleek vooralsnog te moeilijk om in te vullen. De regeringsleiders zijn er onderling nog niet uit. Omdat Juncker toevallig precies de kandidaat is die het Europees Parlement eerder naar voren schoof, zien sommige commentatoren dit als een soort democratische doorbraak. Maar dat is natuurlijk onzin. Het benoemingsproces is en blijft uitermate schimmig, en kan bij de euro-kritische burger alleen maar irritatie en onbegrip opleveren. Het model van een set regeringsleiders die in een duister wandelgangencircus de topfuncties verdelen is dan ook volkomen ongeloofwaardig voor een Unie die door wil gaan als 'democratisch'.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Kort - illustratie Sargasso

Wientjes wil democratie afschaffen

Hopla. Het is weer bijna reces en Wientjes gooit maar eens een balletje op om de democratie af te schaffen. Of in ieder geval flink terug te dringen: tussentijdse verkiezingen afschaffen, alle kleine partijen met een kiesdrempel de kamer uitvegen, en nog even flink wat stroop in de raderen door middel van het kiezen van lokale tuinkabouters.

Want jongens jongens, wat is het toch een rommeltje ons land. Kabinetten blijven steeds korter zitten en de kiezers zijn op drift…

Ondertussen blijkt die fabel echter vrij makkelijk door te prikken. Wie naar de cijfertjes kijkt ziet dat van die analyse niets klopt. Kabinetten zitten de afgelopen twintig jaar niet significant korter dan daarvoor, en de kiezer zit nog altijd even keurig op links en rechts verdeeld als altijd.

Maar ja, als zo een fabeltje maar lang genoeg herhaald wordt, gaan mensen het vanzelf wel geloven.

Was Nederland altijd al zo een bananenrepubliek? Het lijkt mij van niet. Kennelijk werkt onze democratie zo slecht nog niet.

Niet dat het niet beter kan natuurlijk…

Beste Bernard, de onvrede van de mensen met de politiek is er zeker, maar door het volk zijn keuzemogelijkheden te ontnemen en weg te houden van de stembus gaat die echt niet minder worden. Integendeel. De kloof tussen politiek en burger is er juist omdat de politiek de burger zijn stem niet gunt. Zolang dat zo blijft, blijft er morrend volk, en heeft u het gevoel op eieren te moeten lopen.

Foto: Biblioteca Nacional de España (cc)

Europa-dilemma

OPINIE - Interessant stuk, over de mate van democratie in de VS. Maar laten we daarnaast óók eens kijken dichter bij huis: het enorme, gapende democratische gat in Europa. Een afgrond die me, voor het eerst in mijn leven, doet twijfelen of ik op 22 mei wel ga stemmen. En daar schrik ik van.

‘Wie niet stemt, heeft achteraf geen recht van spreken of klagen’, is al heel lang mijn adagium. Tientallen jaren heb ik er ten diepste in geloofd – en op lokaal en nationaal niveau doe ik dat nog altijd. Stemrecht is een van de grootste verworvenheden van een vrije samenleving, heb ik altijd verkondigd. In die geest heb ik mijn kind (nog geen stemrecht) ook opgevoed: ik heb geprobeerd de onschatbare waarde van democratie op een volgende generatie over te brengen.

Sceptici in mijn omgeving heb ik altijd vermanend toegesproken als ze hun stembiljet in de oud papierbak knikkerden. ‘Als je zelf niet wil stemmen, machtig dan iemand anders’, was mijn (tikkie belerende) devies.

En nu? Nu wankel ik zelf. Op 22 mei ben ik in het buitenland, ik kan niet naar de stembus. Maar ga ik iemand machtigen? To vote or not to vote, that is the question.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Quote du jour | Terug

Egypte is weer terug in de ergste dagen van het regime van president Hosni Mubarak.

Bert Lanting reageert in de Volkskrant (onder meer) op het doodvonnis van 529 leden van de Egyptische Moslimbroederschap.

En dat plaatst dit in een wel erg schril licht.

Foto: Matt Churchill (cc)

Democratie in Amerika

ACHTERGROND - Zijn de VS eigenlijk nog wel een democratie?

Een studie (pdf) van twee Amerikaanse politicologen deed onlangs veel stof opwaaien: de VS zouden de facto geen democratie meer zijn, was hun conclusie.

Dat, mede dankzij de almaar lossere regelgeving op het gebied van campagnefinanciering, de gemiddelde burger nog maar weinig in de melk te brokkelen heeft, viel uiteraard te verwachten.

Niettemin is het wel degelijk de moeite waard om de studie van Martin Gilens en Benjamin Page eens nader onder het licht te houden.

Modellen

Als antwoord op de vraag ‘Wie regeert?’ onderscheiden Gilens en Page vier (bestaande) modellen:

  • Majoritarian Electoral Democracy: volgens dit model kan het beleid van Amerikaanse regeringen grotendeels worden toegeschreven aan de collectieve wil van de kiezer. Ofwel, in de woorden van Abraham Lincoln, government of the people, by the people, for the people.
  • Economic Elite Domination : dit model stelt dat politieke beleidsvorming wordt gedomineerd door een economisch machtige individuen. Bijvoorbeeld eigenaren of topmanagers van grote bedrijven, maar ook ultrarijken zonder specifieke economische zeggenschap.
  • Majoritarian Pluralism: volgens dit model komt politieke beleidsvorming vooral tot stand dankzij een breed scala aan belangengroepen, waarbij de wensen en verlangens van de gewone burger redelijk worden vertegenwoordigd.
  • Foto: Pedro Ribeiro Simões (cc)

    De zoektocht naar leiderschap

    OPINIE - We willen allemaal meer vrijheid voor, en gelijkwaardigheid van, het individu, maar ondertussen zoeken we ook naar leiding en ankerpunten. Het zoeken naar leiderschap is de last van de individualisering en modernisering, meent Menno Hurenkamp.

    Bijna niemand is tegen ‘emancipatie’, het bevrijden van individuen uit verstikkende verbanden. Bijna de gehele politiek pleit dan ook graag vóór modernisering van onze sociale verhoudingen. Graag ruim baan voor minder dwingende arbeidsverhoudingen, minder dwingende gezinsverhoudingen, minder dwingende grenzen van het land en andere bevrijdingen uit de ketenen van het oude, en verstikkende.

    Maar de ‘lichte gemeenschappen’ die je daardoor krijgt, hebben ook een prijs. Want wanneer het om de onbedoelde en vaak negatieve effecten van deze modernisering gaat, dan vraagt de politiek juist weer om nieuwe ordening, om herkenbaarheid die al te vrije individuen weer een thuis moet bieden.

    Het schuurt dus; roepen dat vrijheid het hoogste goed is en ondertussen kaders willen scheppen om het gevreesde gebrek aan binding een beetje overzichtelijk te houden. Dat wordt bijvoorbeeld zichtbaar in pleidooien voor burgerschap.

    In lichte gemeenschappen leer je in de dagelijkse praktijk wat goed burgerschap is; thuis of op straat of op school of in de vereniging oefenen mensen zich in idealen articuleren, meningsverschillen oplossen, vergaderen. Maar dat goede burgerschap wordt op het nationale niveau getoetst: je hoeft niet helemaal te weten hoe je vergadert of hoe je geld inzamelt voor een goed doel, maar je moet wel weten wie een vinger in de dijk stak en wie Willem van Oranje was om een goed Nederlands burger te zijn en het inburgeringsexamen te halen. Dit wringt met de logica van de lichte gemeenschappen.

    Steun ons!

    De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

    Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

    Quote du jour | Five questions

    If one meets a powerful person–Adolf Hitler, Joe Stalin or Bill Gates–ask them five questions: “What power have you got? Where did you get it from? In whose interests do you exercise it? To whom are you accountable? And how can we get rid of you?” If you cannot get rid of the people who govern you, you do not live in a democratic system.

    Brits Labour-politicus Tony Benn (1925-2014), die eerder vandaag overleed, in een toespraak tot het House of Commons (2001).

    Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

    Recensie | De burgers en de koers van Europa

    RECENSIE - Heeft Europa burgers? Heeft Europa een koers? Het zijn vragen die opkomen als je een boekje voorgelegd krijgt met de titel: ‘Kunnen burgers Europa van koers laten veranderen?’ van Chris Aalberts. Het is geen onzinvraag, want binnenkort gaan we ter stembus voor Europese verkiezingen.

    De vraagstelling

    De tekst van Chris Aalberts, docent en onderzoeker politieke communicatie, is volgens de auteur een essay. Het is een woord uit het Frans, dat zoiets als probeersel betekent. Inderdaad, in mei moeten we naar de stembus. Of dat veel verschil zal gaan maken, is het onderwerp van Aalberts zoekende verkenning.

    Is de titel van het essay wel de goede vraag? Je kunt ook zeggen: kunnen de burgers Nederland van koers laten veranderen? Het probleem van het democratisch tekort, waar het Europese Parlement aan lijdt, speelt een veel kleinere rol in de Nederlandse politiek: onze democratie is tenslotte in eeuwen van strijd gevestigd. Ook niet perfect geworden, maar ze voldoet wel. Of toch niet?

    Ik fantaseer maar even: stel dat er een combinatie gevormd zou worden, met een stevige PvdA en SP als een linkse kern. Die coalitie zou nog steeds te maken hebben met multinationals, rentestanden, de beurs en de ECB. Of stel dat er een rechtse combinatie gevormd zou worden met de VVD en de PVV als ruggengraat. Ook dan zouden er vakbonden zijn, polderen, gecompliceerde sociale wetgeving en veel inclusieve mechanismen. Veel meer dan beperkte accentenverschuivingen zitten er niet in.

    Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

    Politiek Kwartier | De gemeenteraad is dood

    COLUMN - De gemeenteraadsverkiezingen gaan steeds minder over ‘democratie van onderop’. Lokale democratie kalft af door dalend animo voor raadswerk en de verkiezingen zelf. Er wordt gezocht naar alternatieven voor controle van lokaal bestuur.  Dit zijn de laatste gemeenteraadsverkiezingen. Laten we er een feest van maken.

    De gemeenteraden zijn op sterven na dood. Over de oorzaken wordt getwist. De vergoedingen voor het democratisch vrijwilligerswerk staan niet meer in verhouding tot de tijd die men er aan kwijt is. Dat geldt zeker voor gemeenteraden die na herindelingen zijn gehalveerd. Minder raadsleden doen meer werk, het is niet meer te behappen.

    Welnee, zegt menig gemeenteraadslid. Ze doen het werk met liefde. De vergoeding is mooi meegenomen. Maar schaalvergroting zet de gemeenteraad op afstand van de burger. Het gemeentehuis om de hoek moet plaatsmaken voor een megalomaan gebouw in de grootste woonplaats van de nieuwe gemeente. Om raadsleden aan het werk te zien moeten burgers verder reizen. En omgekeerd: raadsleden die bij de burgers langs willen zijn langer aan weer en wind blootgesteld.

    Daar waar niet wordt gefuseerd zoekt men, soms door het Rijk afgedwongen, samenwerkingsverbanden. Samen staan we sterk. Dat valt vies tegen, wordt gezegd. De invloed van raadsleden wordt uitgehold. ‘We kunnen de wethouder wel op pad sturen met een boodschap, maar die richt niets uit als de andere acht wethouders aan tafel een ander plan hebben,’ verzuchtte een Naardens gemeenteraadslid. Hoe kan een enkel gemeenteraadslid nog door de burger die hem of haar heeft gekozen, worden afgerekend?

    Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

    Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

    De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

    Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

    Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

    De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

    Vorige Volgende