Na Cyprus staat Slovenië klaar

Cyprus is voorlopig gered. Ondertussen loopt het volgende euroland zich al warm om in de problemen te komen: Slovenië. De oorzaak van de Cypriotische problemen is relatief helder. Enorme hordes buitenlandse, met name Russische geldbezitters werden naar het eiland gelokt met hoge rendementen. Dat geld werd risicovol belegd (met name in Griekse staatsobligaties). Normaal gesproken bied je dan een beleggingsrekening aan, zodat als het tegenzit het verlies voor de rekeninghouder is en niet voor de bank. De Cyprioten boden spaarrekeningen aan, zodat de banken zelf in zwaar weer belandden toen als onderdeel van het Griekse reddingsplan de staatsobligaties afgestempeld werden. Volgens het afgelopen nacht gesloten akkoord zullen grote spaarders, die beter hadden moeten weten, hun hoge rendementen van de afgelopen jaren weer moeten inleveren. De situatie in Slovenië werd ongeveer op hetzelfde moment acuut als in Cyprus, namelijk negen maanden geleden. Cyprus kwam tot uitbarsting na de verkiezing van een nieuwe president. Ook in Slovenië veel politieke turbulentie, culminerend in de installatie van een nieuwe regering vorige week. Anders dan Cyprus heeft Slovenië nog niet formeel om hulp gevraagd, maar analisten zien het somber in.

Door: Foto: Timo Arnall (cc)
Foto: Wan Petchroon (cc)

Economie is geen weerbericht

, door

ANALYSE - Het is opvallend hoe hardnekkig het idee is dat bezuinigen helpt als de economie in recessie is. Door misleidend taalgebruik wordt op een verkeerde manier gedacht over economie.

Het is voor iedereen duidelijk dat we de crisis alleen kunnen weerstaan met daadkrachtig bestuur. Onder daadkracht verstaat men dan bezuinigen en lasten verzwaren. Niet alleen politici vinden dat vanzelfsprekend, ook het publiek ondergaat het gewillig. Politici die suggereren dat zij zich opofferen omdat ze moeilijke maatregelen nemen, hebben boter op hun hoofd. De burger verwacht niet anders dan bezuinigingen en lastenverzwaring. De “opofferingsgezindheid”  van politici helpt juist om herkozen te worden.

Jammer alleen dat het misplaatste opofferingsgezindheid is:  bezuinigen werkt averechts en de recessie wordt er erger door. Maar dat lijkt niets uit te maken. Hoe komt het dat zo hardnekkig wordt vastgehouden aan beleid waarvan bewezen is dat het niet werkt – in tegendeel zelfs –  en bovendien heel vervelend is voor de burger?

Omdat we de economie te vaak in metaforen beschrijven.


Economie als meteorologie

Economie is saai en moeilijk, en om het uit te leggen gebruiken journalisten graag vergelijkingen. Een populaire vergelijking is die met het weer. Men spreekt vaak over het “economisch klimaat” en sinds 2008 is vooral “zwaar weer” in zwang.  De decemberraming van 2008 van het CPB is getiteld ‘Nederlandse economie in zwaar weer.’ De titel van de Miljoenennota van 2010 is ‘De economie in zwaar weer.’ In 2013 verkeren verschillende bedrijfssectoren in zwaar weer. Maar liefst vijf jaar zwaar weer dus. Ook het klimaat moet er aan geloven: in 2010 zijn ondernemers weer even positief over het economisch klimaat, maar in 2013 eist het klimaat toch weer haar tol.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: European People's Party (cc)

Feit of fabel: crisis net zo erg als in jaren ’80

, door

ANALYSE - Het is alweer even terug, maar op 3 maart deed Sybrand van Haersma Buma, fractievoorzitter van het CDA in de Tweede Kamer, de volgende uitspraak in Buitenhof: ‘(…) en het kabinet vindt alles goed, heb ik de indruk, als het maar in het jaar 2014 op een bezuiniging van 3% staat. Dat wekt niet de indruk van een visie om er uit te komen, terwijl de crisis toch net zo erg is als in de jaren ’80, zo langzamerhand.’

Dat is een…

Uitleg

Economische crises zijn moeilijk te vergelijken vanwege verschillende maatschappelijke (politieke/ sociaal-economische/ demografische) omstandigheden. In de jaren ’80 leidden de hoge olieprijzen tot enorme prijsstijgingen en een stagnatie van de economie. De crisis begon in 1980 en had zijn dieptepunt in 1982, waarna het herstel begon.

De huidige crisis is halverwege 2008 overgewaaid uit een financiële crisis in de VS en uitgemond in een wereldwijde crisis. Deze crisis duurt nog steeds voort. Dit laatste maakt de vergelijking extra lastig, aangezien we niet kunnen zeggen hoe lang (en in welke mate) de crisis nog zal aanhouden.

We kunnen onmogelijk een complete vergelijking tussen de twee crises maken. Wel kunnen we een aantal cijfers naast elkaar leggen. Hieronder zien we aan de hand van vijf indicatoren hoe de jaren ’80 en de huidige crisis zich tot elkaar verhouden. Uit deze indicatoren concluderen wij dat Nederland het nog niet zo zwaar heeft als in de crisis van de jaren ’80.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | De vijf economielessen van de crisis

, door

COLUMN - Wat hebben Nederlanders door de crisis geleerd over economie? Een voorzet.

Gisteren schreef Peter de Waard in de Volkskrant dat burgers pas iets van de economie gaan snappen in tijden van crisis. Ik geloof dat ook, maar gek genoeg kan ik eigenlijk nauwelijks onderzoek vinden waaruit dat blijkt. Er wordt onderzoek gedaan naar financiële kennis – daarover schreef ik eerder al – maar meer kan ik niet opduiken. Toch heb ik wel een idee over wat we de afgelopen vijf jaar zijn gaan begrijpen. En dan heb ik het niet over termen en definities, maar over kennis over hoe de economie werkt. De crisis heeft ons, denk ik, de volgende vijf inzichten opgeleverd:

1. De economie kent kettingreacties

Bezuinigen betekent dat mensen minder te besteden krijgen, wat betekent dat bedrijven minder zullen verdienen, wat betekent dat werknemers minder verdienen en misschien wel een uitkering willen, wat betekent dat de overheidsfinanciën verslechteren en dat er minder geconsumeerd wordt, et cetera. Een Keynesiaan gelooft dat de overheid deze kettingreactie moet omkeren en de juist meer moet uitgeven om de economie aan te jagen, een Hayekiaan denkt dat dit investeringen oplevert waar niemand op zit te wachten. Kies maar positie.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Kort - illustratie Sargasso

Kort | Kapot bezuinigen

, door

Het kabinet is een aantal extra bezuinigingen overeengekomen. Volgens premier Rutte gaat het pijn doen en zijn bezuinigingen in 2014 nodig om Nederland sterker uit de crisis te krijgen. De teller staat daarmee (exclusief Rutte I) op 25 miljard aan snijwerk. Rutte belooft wel een pakket van 500 miljoen euro om de economie weer aan te jagen.

Nederland is weer te repareren’, sust de premier. De vraag is echter, wie heeft wat kapot gemaakt? Misschien kan het Centraal Plan Bureau de volgende keer berekenen wanneer precies de economie is kapot bezuinigd.

Foto: fdecomite (cc)

Le coq est mort

, door

COLUMN - Ook in Frankrijk is het crisis, merkt de verhuurder van Vrouwke van Stavast op. Tijd voor hem om het land te verlaten.

‘Weet u waarom Frankrijk een haan in het wapen voert?’ vraagt mijn verhuurder, de oudere rijke monsieur T. tijdens een onverwacht avondlijk bezoek. ‘Nee,’ zeg ik. Waarop T. antwoordt: ‘Omdat het het het enige dier is dat met z’n poten in de stront staat en toch vrolijk door kraait.’

‘Madame, de situatie is desastreus,’ verklaart hij zich nader. ‘Buitenlandse bedrijven vertrekken vanwege de hoge belastingen en een totaal afwezige arbeidsethos. Maar de regering, de vakbonden en ja zelfs de top van het Franse bedrijfsleven hebben elkaar gevonden in een duivels pact, waarbij ze almaar roepen hoe onterecht het toch is dat Frankrijk zo verketterd wordt door de rest van de westerse wereld.

Het zijn gevaarlijke tijden madame. Dit land is een communistische staat aan het worden, op de rand van een totale collaps. Ik kom dan ook mijn vertrek uit Parijs aankondigen.’

‘Wow, monsieur T., u gaat Depardieu achterna?’ ‘Ik ben niet gek madame, ik zal mij in Marrakech vestigen.’ Even dacht ik dat hij alleen gekomen was om mij zijn persoonlijke visie op de zorgwekkende toestand van de Franse staat te geven en een toelichting op zijn aanstaande vertrek. Maar monsieur T. komt nooit zomaar langs voor een praatje.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Daniel Lobo (cc)

Daklozen ondergesneeuwd

, door

NIEUWS - Verkeersproblemen, sneeuwpret en de kans op een Elfstedentocht zijn weer de traditionele items in het dagelijkse nieuws. Maar waar is de winteropvang voor daklozen gebleven?

Elk jaar zijn er twee momenten waarop daklozen een warme belangstelling van de media mogen genieten: de kerstdagen en de vorstperiode. De rest van het jaar staat dakloosheid alleen in lokale  belangstelling als er ergens wordt geprotesteerd tegen de vestiging van een opvanghuis.

Vergeleken met de vorige winter is de mediabelangstelling nu minimaal. Omdat het aantal daklozen te verwaarlozen is? Dat zou een gotspe zijn. Het aantal daklozen neemt toe. Niet dankzij de traditionele clochard. De ‘nieuwe dakloze’ doet zijn intree.

Hoewel er geen sprake is van een ‘tsunami van daklozen’, druppelen de nieuwe daklozen de laatste twee jaren binnen.

Gezinnen, maar ook alleenstaanden die voor het eerst te maken krijgen met tot huisuitzetting leidende schulden, zijn nieuw in de opvang. Onder de nieuwelingen zit ook een groeiend aantal zwerfjongeren, waar vooral veel woorden aan zijn besteed (Kamerbrieven februari 2012 en januari 2013), maar die nog niet tot een daling van het aantal dakloze jongeren hebben geleid.
De coördinator van de Amsterdamse winteropvang verklaarde tegenover de NOS dat het aantal daklozen door de crisis toeneemt. Maar we zien weinig beelden en sfeerverslagen van de winteropvang.

Foto: Jim Moran (cc)

Langs de afgrond

, door

OPINIE - GroenLinks wordt door sommigen al dood verklaard, maar dat gold ooit ook voor D66. Daarvan kunnen GroenLinksers leren.

Een partij die terugvalt naar nog maar een paar zetels in de Tweede Kamer. Maar vervolgens nog geen drie jaar later voorop loopt in de peilingen. En de partij haalt evenveel zetels in het Europees Parlement als in de Tweede Kamer. Een mooie droom voor GroenLinksers? In zijn boek “Langs de Afgrond. Tien turbulente jaren in de geschiedenis van D66“ laat Menno van der Land zien dat het kan.

Er zijn een aantal interessante analogieën tussen de ontwikkeling van D66 2003-2006 en GroenLinks 2010-2012: onhandig optreden rondom Afghanistan, een lastige sociaal-economische positie en een vergelijkbare electorale positie.

Afghanistan

‘Het optreden van Sap en haar fractie brengt GroenLinks veel imagoschade toe. Niet omdat het inhoudelijke verhaal van GroenLinks niet deugt, maar door een reeks strategische en tactische blunders die de GroenLinks-fractie heeft gemaakt. Het gebrek aan interne communicatie, de te late standpunt-inname, het steunen van een impopulair minderheidskabinet; het is een opeenstapeling van fouten.’

Het zou een glasharde analyse kunnen zijn de besluitvorming van GroenLinks rondom Kunduz. Maar het is een analyse -met een aantal woorden gewijzigd- van Van der Land over de besluitvorming van D66 rondom Uruzgan.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende