De nieuwe tijd van Olaf Scholz en wat hij ons daarover niet vertelt

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz schreef een artikel voor Foreign Affairs, getiteld Die globale Zeitenwende. Het is te prijzen dat een politiek leider z’n geopolitieke inzichten met het publiek deelt, maar wat vertelt het stuk ons? En wat niet? De ondertitel verraad meer angst dan leiderschap. The Global Zeitenwende - How to Avoid a New Cold War in a Multipolar Era, luidt de volledige titel van de hier gebruikte Engelse vertaling. De aanleiding is natuurlijk de oorlog van Rusland tegen Oekraïne. Hij plaatst het conflict echter in een bredere context van drie decennia aan geopolitieke en geo-economische veranderingen. Daarbij komen ook de Europese Unie, China, de Verenigde Staten, democratieën en wereldordes langs. Scholz is de leider van het grootste land in Europa wat betreft bevolking en economie, met vaak een toonaangevende stem. Alleen al daarom verdient zijn uiteenzetting, die ik paragraafgewijs heb proberen samen te vatten, onze aandacht. Op een paar punten, die vooral te maken hebben met de positie van Duitsland in deze oorlog, ga ik verder in. Aan die positie is overigens niets waarmee het de toon aangeeft, we mogen blij zijn als onze oosterburen de melodie volgen. Scholz samengevat De wereld aanschouwt een nieuwe tijd, gemarkeerd door de Russische oorlog tegen Oekraïne. Het roept volgens Scholz de centrale vraag op, hoe wij als Europeanen en als Europese Unie, onafhankelijk kunnen blijven in een multipolaire wereld. In End of an Era schetst Scholz de val van het ijzeren gordijn en wat daarop volgt. Een periode die voor Duitsland eenwording betekent en ook voor Europa. Oost Europese landen sluiten zich aan bij de E.U. en de Navo. Rusland wordt aanvankelijk nog als een mogelijke partner gezien. Er volgt een heroriëntering van het veiligheids- en defensiedenken op andersoortige gevaren en er volgt economische globalisering. Het Russische leiderschap trekt na het uiteenvallen van het Warschaupact en de sovjet unie echter andere conclusies. Poetin ziet niet de mogelijkheden van vrijheid en democracy, maar noemt het ‘the biggest geopolitical catastrophe of the twentieth century’. Onder zijn leiding keren autoritaire en imperialistische ambities terug. Een oorlog tegen Georgie en in Syrië. De bezetting van de Oekraïense Donbas en de Krim. Het terzijde schuiven van verdragen en internationaal recht. De onderdrukking van de ‘civil society’ door het vergiftigen en vermoorden van dissidenten. Vervolgens gaat Scholz in Empire Strikes Back in op de ontwikkelingen sinds 2014, zoals de Minsk akkoorden. Die komen onder politieke en economische druk van Duitsland, Frankrijk en de G-7 tot stand, om de politieke onafhankelijkheid van Oekraïne te waarborgen en vrede te herstellen. Maar in februari 2022, ontstaat met de brute Russische aanval, een fundamentele nieuwe realiteit. Het imperialisme keert terug in Europa. Een oorlog volgt, met ongekend leed voor de Oekraïners. Een oorlog ook die de Europese en internationale vredes-architectuur ondermijnt. Onder Poetins leiding negeert Rusland de meest basale principes van het internationaal recht en het ‘Charter’ van de Verenigde Naties. Met brute kracht probeert Rusland grenzen te verplaatsen en de wereld weer op te delen in blokken en invloedssferen. In A Stronger Europa maakt Scholz duidelijk dat Poetins imperialisme moet worden gestopt. De transatlantische samenwerking is daarbij cruciaal, maar betekent ook dat Europa een actieve rol moet vervullen. En Duitslands als ‘one of the main providers of Security in Europe’. Daarom komt Duitsland binnenkort met een nieuwe veiligheidsstrategie, die draait om gevaren binnen Europa en nu met name uit Rusland. Ondertussen heeft de regering Scholz al snel na het uitbreken van de oorlog een fonds van 100 miljard euro ingesteld voor het versterken van de Bundeswehr. De Navo-oostflank wordt militair versterkt. Oekraïne ontvangt financiële en humanitaire hulp, wapens en militaire trainingen. Aan Zelensky is duidelijk gemaakt: ‘Germany Will sustain its efforts to support Ukraine for as long as necessary’. Als G-7 voorzitter heeft Duitsland ook de internationale reactie gecoördineerd. De G-7 onderschrijft Zelensky’s wens voor een rechtvaardige vrede die de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne respecteert en de mogelijkheid zichzelf in de toekomst te verdedigen. Acties van de Navo ‘must not lead to a direct confrontatie with Russia, but the alliance must credibly deter further Russian aggression’. Het grondgebied van de Navo zal tegen elke agressie verdedigd worden. Scholz erkent in Good For The Climate, Bad For Russia dat Duitsland gevaarlijk afhankelijk is geworden van Rusische gas. Daar wordt nu op alle mogelijke manieren verandering in gebracht. Tijdelijk energie uit kolencentrales. Uitstelde sluitingen van kerncentrales. De ingebruikname van LNG-terminals. Zo wordt voorkomen dat Rusland in de toekomst gas weer als wapen kan inzetten. De versnelde transitie naar niet fossiele brandstoffen, helpt daar ook bij en die is daarbij gunstig voor het milieu. Putin’s Worst Nightmare De oorlog heeft Poetin’s vijanden niet uit elkaar gedreven, maar samengebracht. Het heeft ook duidelijk gemaakt dat de toekomst van Ukraïne, Moldavië en Georgie in Europa ligt, net als die van de Balkanlanden. Die integratie zal niet makkelijk gaan, maar zal leiden tot de grootste interne markt die de handelsstandaarden bepaalt op het gebied van bijvoorbeeld duurzaamheid. Poetin probeert via desinformatie onze open democratieën tegen elkaar uit te spelen, maar die openheid is uiteindelijk een voordeel en geen nadeel. Die integratie zal overigens ook betekenen dat we sneller besluiten moeten kunnen nemen. Het veto-recht dat landen hebben moet daarom worden afgeschaft. Verder betekent het dat Europa verantwoordelijkheid moet nemen voor z’n eigen veiligheid en z’n defensie moet coördineren en afstemmen. In The China Challenge - And Beyond duidt Scholz de oorlog als een gebeurtenis die het begin vormt van de Zeitenwende, maar er niet de oorzaak van is. De tektonische veranderingen gaan dieper. We zien volgens hem het einde van dertig jaar exceptionele globalisering met in het westen een stabiele economische groei. Hij deelt niet de vaak voorspelde nieuwe bipolaire wereld waarbij de V.S. en China tegenover elkaar staan, maar verwacht dat de V.S. in deze eeuw de beslissende grootmacht zullen blijven. Wel zal China, in de nieuwe multipolaire wereld weer een grootmacht zijn, zoals eerder in de geschiedenis. In China heeft hij ook gesproken over mensenrechten en individuele vrijheden. Dat is geen binnenlandse aangelegenheid, want landen die onderdeel zijn van de Verenigde Naties dienen ze te onderschrijven. Al gaan autocratische en autoritaire regimes daar vaak aan voorbij. Om mensenrechten te verdedigen is het goed ook de banden aan te halen met democratische regimes buiten de westerse wereld. Daarnaast kunnen we er, in een multipolaire wereld, niet onderuit om ook dialoog en samenwerking te zoeken met niet democratische landen, die wel een op regels gebaseerde internationale orde voorstaan. Die wereldorde moeten we met hen in stand houden en dat betekent ook dat we op moeten staan tegen een oorlog van agressie, zoals die van Rusland. De weg naar democratische vrijheid, zoals wij die vandaag de dag kennen, was vol fouten en tegenslag. Maar sommige rechten en principes zijn eeuwen geleden geaccepteerd, zoals dat je niet met geweld van je buurman kan afnemen wat aan hem behoort. Respect voor zulke regels moet van elk land verwacht worden, ongeacht het politieke systeem. Periodes van vrede en vooruitgang hoeven geen intervallen te zijn tussen periodes waarin het recht van de sterkste geldt. Dat is ingewikkeld in een multipolaire wereld. Maar met haar Europese partners, de V.S., de G7 en de Navo, moet Duitsland onze open samenlevingen en democratische waarden waarborgen. En dat moet ze doen, zonder zich te laten verleiden de wereld weer in blokken te verdelen, door veel te investeren in internationale partnerschappen, pragmatisch en zonder ideologische verblindheid. Deze Zeitenwende betekent dat we daar de mindset en de instrumenten voor moeten ontwikkelen. We leven weer in een tijd waarin, onder druk van de gebeurtenissen, de internationale orde vloeibaar wordt en op het politieke aambeeld onze toekomst wordt gesmeed. Scholz moet gewaardeerd worden voor zijn uiteenzetting over die toekomst. Hij blijkt overtuigd democraat, want unlike authoritarian States, democracies have the ability to self-correct as citizens express their views freely and choose their political leaders. Met een publicatie als deze zoekt hij de kritiek zelfs op, waarmee hij z’n eigen woorden onderstreept. Het komt daarbij mooi uit dat op zijn woorden wel iets aan te merken valt. Vijf punten van kritiek: 1. Niet de verenigde maar de gepolariseerde staten van Amerika Het zal Scholz niet zijn ontgaan dat op 6 januari 2021 het Capitool in Washington het toneel was van een gewelddadige opstand. Hoewel de staatsgevaarlijke ex-president voorlopig (en hopelijk voorgoed) van het politieke toneel is verdwenen, geldt dat niet voor de polarisering. Die is al dertig jaar gaande en met dank aan Murdoch’s Fox News en Zuckerbergs Facebook. Desinformatie en opruiing hebben politieke onenigheid vervangen door stammenstrijd en van politieke tegenstanders aartsvijanden gemaakt. Het heeft de ooit vruchtbare bodem van de democratie uitgeput. Zolang waarheidsvinding en gedegen journalistiek niet terugkeren in het hart van de publieke meningsvorming, blijft de Amerikaanse democratie in gevaar. Dat Scholz daar niet uitgebreid op in gaat is begrijpelijk. Maar het is iets te eenvoudig om het onbenoemd te laten en maar aan te nemen dat de democratie van de V.S. stand houdt. Het laat zien dat Scholz de problemen onderschat van de private vormgeving van de publieke sfeer. Een publieke sfeer, waar bijvoorbeeld ook de invloedrijke Russische propaganda zich van bedient waar Scholz zelf niet immuun voor lijkt te zijn. Daarmee zou althans verklaard zijn waarom hij een belangrijk frame van Poetin overneemt. 2. Multipolariteit De oorlog in Oekraïne is natuurlijk de aanleiding van Scholz uiteenzetting. Een oorlog die voor het Kremlin is verandert van een speciale militaire operatie in een oorlog tegen het westen. Poetin heeft het daarbij geregeld over de nieuwe multipolaire wereld. Daarmee lijkt hij het einde van de hegemonie van de V.S. te willen afkondigen om Rusland tegelijkertijd als grootmacht weer op het wereldtoneel te hijsen. En precies dat is waar Scholz vraagtekens bij moet zetten. Met name Duitsland zou 30 jaar na de ineenstorting van de Sovjetunie eindelijk onder ogen moeten zien dat Rusland geen grootmacht meer is. Het is een kleinmacht met een groot wapen. Economisch gezien is Rusland vergelijkbaar met 10% van de Europese Unie. Zo’n beetje de Italiaanse economie en nog niet de helft van de Duitse. Daarbij komt dat het Russisch economisch potentieel permanent wordt ondermijnd door een door en door corrupte, door vriendjespolitiek in het zadel gehouden, incompetente economische bovenlaag. Dat maakt het bijna onmogelijk een technologisch hoogwaardige economie in het leven te houden. Daarvoor is ze dan ook afhankelijk van import. Wat betreft bevolkingsomvang behoort Rusland evenmin tot de grootmachten. Het uiteenvallen van het Warschaupact en de Sovjetunie betekende dat het Kremlin de scepter zwaaide over steeds minder mensen. In 1989 waren het er bij elkaar zo’n 390 miljoen. De afsplitsende landen en deelrepublieken vertegenwoordigden het grootste deel van de bevolking, meer dan 240 miljoen mensen, oftewel 62%. Is dat ooit verdisconteerd in het beeld dat wij van Rusland hebben? Rusland en Wit Rusland tellen op het moment samen zo’n 154 miljoen inwoners. Minder dan Bangladesh, dat toch ook zelden als grootmacht wordt bestempeld. De E.U. heeft er na brexit 447 miljoen. Dat zijn realiteiten waar de bondskanselier zich toe zou moeten verhouden. Over die multipolariteit zegt Scholz twee dingen. Dat we de wereld niet weer in blokken moeten verdelen en, in de ondertitel, dat een nieuwe koude oorlog moet worden voorkomen. Maar wat zegt hij daarmee over Rusland, dat als overblijfsel van een vroeger machtsblok graag weer een centrum van macht wil zijn? Wil hij Rusland, ondanks z'n beperkte economische macht en bevolking, als zodanig blijven erkennen? Wil hij er alles aan doen om te voorkomen dat een ijzeren gordijn Poetin van de Europese wereld afsluit? Het is evident dat Rusland niet behoort tot de landen die een op regels gebaseerde internationale orde wenst. Terwijl dat het criterium is dat Scholz voor landen hanteert waar hij contacten mee wil onderhouden. Zoals de Engelsen het verlies van hun wereldrijk nog steeds moeilijk accepteren, zo lijkt het erop alsof Olaf Scholz de teloorgang van het Russische rijk nog geen plek kan geven. Er staat geen grote beer meer aan de oostgrens van Europa, er zit er nog wel één in het hoofd van de Duitse Bondskanselier. Natuurlijk moeten we de Russische nucleaire wapens niet uit het oog verliezen. Maar sprekend over multipolariteit kunnen we het beter hebben over de Verenigde Staten, China, India en de E.U. 3. One of the main providers of Security in Europe? Scholz laat niet na te zeggen op welke manieren Duitsland Oekraïne allemaal militair steunt, maar vertelt er niet bij dat hij wel voortdurend op de rem staat. Neem de recent eindelijk toegezegde gepantserde voertuigen, de Marders, waar Oekraïne voor het eerst vorig jaar maart (!) om vroeg. Scholz gebruikte het ene na het andere excuus, om ze maar niet te hoeven leveren. Het lijkt erop dat onder druk van de Amerikanen en Fransen, die vergelijkbare voertuigen (Bradley’s en AMX-10 RC) gaan leveren, de Duitsers eindelijk, volgzaam, hebben toegegeven. Na 10 maanden draaien. In zijn uiteenzetting legt Scholz de lat hoog, maar in de praktijk lukt het hem niet er overheen te springen. Of om überhaupt te springen. Als one of the main providers of security in Europe kun je niet achter de troepen aanlopen. Je moet vooruit denken en je moet leiding durven nemen. Maar dat blijkt aan Scholz niet besteed. Ook niet nu alweer maanden de vraag speelt wanneer de in Duitsland gefabriceerde Leopard tanks aan Oekraïne geleverd kunnen worden. Landen als Polen, Spanje en Finland zijn bereid ze te leveren. Europa heeft er meer dan 2000. En zonder ook maar één tank zelf naar Oekraïne te sturen, kan Scholz, door simpelweg toestemming te geven, z'n eigen woorden in ieder geval een beetje serieus nemen. Maar de potsierlijke situatie die lijkt te zijn ontstaan is dat Scholz voor die toestemming de voorwaarde stelt dat de Amerikanen eerst tanks leveren, terwijl de Leopards, om logistieke redenen voor Oekraine een veel betere keuze zijn. Zo gijzelt hij Europa. Scholz schrijft dat a balanced and resilient transatlantic partnerschip also requires that Germany and Europa play active roles. Maar actief betekent bij Scholz blijkbaar dat hij zich actief verstopt achter Amerikaanse schouders. 4. Herhaalt Scholz de fout van het Russische gas? De Duitse minister van buitenlandse zaken Baerbock heeft meerdere keren te kennen gegeven goed te begrijpen, wat niemand na 10 maanden oorlog ontgaan kan zijn. Dat Duitsland goed moet nadenken over haar economische afhankelijkheid van andere landen. De afhankelijkheid van Russisch gas bleek een bijzonder slecht idee en een dergelijke afhankelijkheid van China moet worden voorkomen. Maar denkt Scholz daar ook zo over? Kritisch is een groot woord, maar Scholz durft het met China oneens te zijn. Hij vindt dat de coronacrisis heeft laten zien dat democratieën beter zijn dan autoritaire regimes. Want in tegenstelling tot deze regimes geven democratieën gehoor aan kritiek uit de bevolking. Ze laten zich bijsturen. Verder zegt hij China's houding ten opzichte van mensenrechten en individuele vrijheden ter discussie te hebben gesteld. Wat hem betreft kan dat respect voor grondrechten ook niet als een interne Chinese aangelegenheid worden gezien because every UN member state vows to uphold them. Over economische afhankelijkheid van China zegt hij in het artikel niets, maar zijn bezoek aan Beijing was niet om het louter over mensenrechten te hebben. De week voorafgaand aan zijn reis drukte hij, tegen de zin van zijn coalitiepartners, de beslissing door om het Chinese staatsbedrijf Cosco aandelen in drie grote Duitse havens te laten kopen. Op zijn reis werd hij vergezeld door CEO's van BASF, Volkswagen en BMW. Een handelsmissie dus, naar het land dat voor het zesde jaar op rij de grootste Duitse handelspartner is. En dergelijke missies zijn meestal bedoeld om economische banden aan te halen. Een directe ontkoppeling van de Chinese en Europese economieën is onmogelijk en onwenselijk. Maar in een schets voor de iets langere termijn is economische intensivering onverstandig. Bij een uit de hand lopend conflict om Taiwan zullen de goederenstromen van en naar China volkomen ontwricht worden en door onze huidige afhankelijkheid ook de Europese economieën. Het zou goed zijn als Duitsland, of Europa door het uitvoeren van stresstesten de effecten van de huidige afhankelijkheid bij zo'n conflict eens goed in kaart brengt. Niemand zou verbaast moeten zijn als daar uit komt dat we die afhankelijkheid van China beter drastisch kunnen verminderen. Bovendien neemt met verdere economische groei de macht van Beijing nog meer toe. 5. Het vermijden van een koude oorlog, is dat waar het om gaat? Terug naar het conflict in Oekraïne. Want alle mondiale gedachten ten spijt, het is dit Europese conflict waaruit zal blijken of Scholz de nieuwe tijd op waarde schat. Historicus Timothy Snyder is gespecialiseerd in Oost Europa en doceerde de geschiedenis van Oekraïne aan Yale, in 23 publiek toegankelijke college's. In de afsluitende lezing zegt hij iets interessants over de Russen aan de hand van hoe de Duitsers hebben leren leven met hun rol in de Tweede Wereldoorlog: What the germans will say, again and again [...] is that peace is the important thing. But peace is not what happened to Germany. Defeat is what happened to Germany. But you won't find Germans arguing that imperial powers have to be defeated. What you find them arguing is that peace is a good thing. So there is no reflection on empire. En daar moeten we het dus wel over hebben - over de imperialistische oorlogen die Rusland voert. Het Duitse streven naar vrede - peace is a good thing - zal Rusland er zelfs na onderhandelingen en een vredesakkoord, niet van weerhouden door te gaan met het vernietigen van opkomende vrijheid en democratie in z'n buurlanden. 80 jaar geleden was er een nederlaag nodig om Duitsland te veranderen. Gaat Europe nu iets doen om het imperialistische Rusland te veranderen? Scholz: the world must not let Putin get his way; Russia's revanchist imperialism must be stopped [...] Nato's actions must not lead to a direct confrontation with Russia, but the alliance must credibly deter further Russian aggresion. Ruslands imperialisme moet volgens Scholz dus gestopt worden en daar is, gezien de geschiedenis van Duitsland, een nederlaag voor nodig. Maar Scholz lijkt te denken dat we dat ook met geloofwaardige afschrikken en zonder directe confrontatie voor elkaar kunnen krijgen. Scholz wil geen koude oorlog. Tegelijkertijd neem ik aan dat hij, zoals velen, het nog belangrijker vind dat Europa geen onderdeel van een warme oorlog wordt. En welk middel rest ons dan, buiten het aan Oekraïne leveren van honderden Leopard tanks en andere zware wapens, om Rusland iets van een nederlaag toe te brengen? Hoe anders dan met verdere economische isolatie in een nieuwe koude oorlog krijgen we dat voor elkaar? Scholz zegt het ons niet. Scholz vertelt over onze verhouding tot Rusland vooral wat hij niet wil - een nieuwe koude oorlog - maar nauwelijks wat hij wel wil. Het verschil zit hem erin dat als je vertelt wat je wel wil, dat je er dan ook conclusies aan moet verbinden. Wil je dat een bevrijd Oekraïne een vrij en democratisch land blijft en dat Rusland gestopt wordt, dan zul je daarnaar moeten handelen. Met als onvermijdelijke consequentie dat je vroeg of laat op Moskou stuit.

Foto: Stefan Müller (climate stuff, 2 Mio views) (cc)

Blokkades in Berlijn tegen het stilzwijgen over de klimaatcatastrofe

Elke dag blokkeren klimaatactivisten in Berlijn een druk kruispunt. Tot grote woede van de automobilisten. De politie klaagt ook. Elke dag is een peleton agenten nodig om met zonnebloemolie de aan het plaveisel vastgelijmde demonstranten af te kunnen voeren. Het gaat ten koste van de criminaliteitsbestrijding, zegt een woordvoerder. De activisten van de groep Letzte Generation hebben andere zorgen. Ook in München vond gisteren een blokkade plaats onder het motto ‘Stilzwijgen of eindelijk de dodelijke noodsituatie van het klimaat serieus nemen’. Net als hun collega’s die hier en in omringende landen actie voeren in musea zeggen ze dat alleen dit soort acties de wereld wakker maakt. Voordat het te laat is. Het gaat allemaal veel te langzaam. Zelfs het Duitse Hooggerechtshof meent dat de Duitse klimaatwet niet ver genoeg gaat. De demonstranten eisen onder andere een snelheidslimiet van 100 kilometer op snelwegen en voortzetting van het in de zomermaanden geldende 9 euro ticket voor het openbaar vervoer.

Energie gaat voor klimaat

Voor dat laatste heeft de regering nu een nieuwe maatregel genomen: de introductie van een maandelijks vervoerbewijs van € 49, waarmee reizigers tegen lagere kosten gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer over de korte en middellange afstand in het hele land. Dat kan iets betekenen voor het klimaat, maar het is vooral bedoeld om een dreigend tekort aan energie af te wenden. De meer door Poetin dan door de klimaatopwarming afgedwongen maatregel is onderdeel van een 200 miljard euro kostend pakket aan energiemaatregelen waarin ook compensatie voor hogere energieprijzen is opgenomen en een prijsplafond. De maatregelen hebben zowel in het binnenland als in de EU de nodige kritiek opgeroepen. Ze zouden vooral gunstig zijn voor het Duitse bedrijfsleven. Andere EU-lidstaten, zoals Spanje en Frankrijk, die aandringen op veel verdergaande Europese maatregelen ter beperking van de gasprijzen bekritiseerden Duitsland voor zijn ‘alleingang’ in de aanpak van de energiecrisis. Duitsland mag wel wat harder werken aan het onderling vertrouwen binnen de EU, zeker gezien de nauwe relaties die het land de afgelopen jaren heeft onderhouden met de veroorzaker van de huidige crisis, volgens Pawel Zerka van European Council on Foreign Relations. Op de laatste top in Praag kwamen de regeringsleiders nog niet verder dan een road map voor verdere besluitvorming door de energieministers.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Coronavirus op vlees uit Brazilië, Bolivia en Nieuw Zeeland.

In de Chinese stad Jinan is dit weekend het coronavirus aangetroffen op de verpakkingen van rundvlees afkomstig uit Brazilië, Bolivia en Nieuw Zeeland. In andere steden werd het aangetroffen op verpakkingen van varkensvlees uit Argentinië.

China intensiveert het testen van bevroren goederen nadat herhaaldelijk het virus werd gevonden op geïmporteerde goederen. De WHO stelt dat er een gering risico is dat mensen besmet raken van Covid-19 op bevroren voedsel. China wordt er echter niet vrolijk van dat de diverse importverboden die het heeft ingesteld (onder andere op varkensvlees uit Nederland) deze manier onderuit worden gehaald.

Foto: Richard Ash (cc)

Britse regering weigert nog steeds Brexit-akkoord uit te voeren

Wie dacht dit jaar eindelijk verlost te zijn van de continuing story van de Brexit moet ik helaas teleurstellen. De laatste losse eindjes van het handelsakkoord dat officieel per 1 januari is ingegaan blijven voorlopig hangen. In maart kwam er al een kink in de kabel toen Brandon Lewis, de Britse secretaris voor Noord-Ierland de maatregelen voor controle van het vrachtverkeer tussen Engeland en Noord-Ierland eenzijdig uitstelde tot 1 oktober. In juni werd een crisis over de import van vlees voor even afgewend. Dinsdag kondigde de Britse Brexit-minister David Frost aan dat volledige douaneaangiften en -controles nu pas op 1 januari 2022 zullen worden ingevoerd. De verplichting om veiligheidsverklaringen te overleggen gaat pas in op 1 juli volgend jaar. Het bedrijfsleven reageerde verontwaardigd op de late aankondiging van deze plannen. ‘Bedrijven hebben heel veel tijd en geld geïnvesteerd in de voorbereiding op het nieuwe importregime op 1 oktober 2021.’ Dat is dus voor niets geweest. De commentator van The Guardian vond het, met verwijzing naar de naam van de minister, tijd worden voor ‘dooi in plaats van vorst’ in de Britse diplomatie. ‘De regering moet stoppen oude gevechten met Brussel opnieuw op te voeren en zich in plaats daarvan concentreren op het opbouwen van nieuwe relaties.’

Foto: Claudio Schwarz | Unsplash

Chinese muur

COLUMN - Sinds 1 juli betalen we BTW op pakjes uit China. Dat heeft Brussel zo bepaald. Eigenlijk moesten we al BTW betalen over aankopen boven de 22 euro, maar de Chinezen staan erom bekend dat ze daar onbekommerd de hand mee lichten.

Ik weet nog dat ik mijn eerste vulpen uit China bestelde. Uren en uren heb ik gezocht naar een verkoper die de door mij begeerde pen aanbood voor onder die magische grens van 22 euro. Ik had namelijk ervaring met bestellingen van vreemde continenten. Bestel je een hebbedingetje uit Amerika – lekker goedkoop denk je – komt er in enen BTW bij, plus inklaringskosten. Je bent zomaar het dubbele kwijt van wat je dacht uit te geven.

Toen mijn moeder later eens voor zo’n vijftig pop twee Samsung-telefoontjes uit China bestelde, zat ik me dus al inwendig te verkneukelen over de kostbare verrassing die haar te wachten stond. Maar denk je dat zij een heffing aan haar broek kreeg? Welnee, die Chinezen zijn niet gek, die weten precies hoe het hier werkt. Uitgekookt zijn ze wel: ze zetten daar gewoon tien of vijftien euro op de pakbon. Niemand die dat controleert.

Verzendkosten rekenen ze meestal ook niet. Naar het schijnt neemt de Chinese overheid die voor haar rekening, in een uitgekiende strategie om de wereldwijde consumentenmarkt te kapen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sergey Melkonov (cc)

Illiberaal Hongarije springplank voor China

De burgemeester van Boedapest, Gergely Karácsony, onthulde deze week vier nieuwe straatnaambordjes in zijn stad. Bijzondere straatnamen: de Oeigoerse martelarenweg, de Bevrijd Hongkongstraat, de Dalai Lamastraat en de Bisschop Xie Shiguangstraat. De nieuw benoemde straten liggen in dezelfde wijk waar de Hongaarse regering een nieuwe universiteit heeft gepland, een tak van de Chinese Fudan universiteit in Shanghai, die geliëerd is aan de communistische partij. De nieuwe straatnamen zijn een duidelijk politiek statement van de burgemeester van de hoofdstad tegen premier Viktor Orbán en zijn Fidesz partij, die enkele jaren geleden de liberale, westerse Central European University de stad uitjoegen.

Karácsony won in 2019 met ‘Dialoog voor Hongarije‘ de lokale verkiezingen in Boedapest. Het was voor het eerst dat de gehele oppositie met één kandidaat de strijd aanging tegen de Fidesz-hegemonie. Dat succes smaakt naar meer. Voor de presidentsverkiezingen van 2022 hebben de oppositiepartijen van links tot rechts opnieuw de handen ineen geslagen. Karácsony heeft zich kandidaat gesteld om de gezamenlijke lijst aan te voeren.

Beloning voor een derde kind

Daarmee is het einde van Orbán zeker nog niet getekend. In de peilingen houdt Fidesz voorlopig nog een voorsprong. Intussen werkt de Hongaarse premier na zijn afscheid van de christendemocratische Europese Volkspartij (EPP) gestaag verder aan een rechtser, conservatiever Europa. Afgelopen maand lanceerden de Visegradlanden (Hongarije, Polen, Tsjechië en Slowakije) een ‘pro-gezinscoalitie‘. Het doel van de nieuwe coalitie is het bevorderen van een gezinsbeleid op lokaal, nationaal en EU-niveau. De V4-ministers die belast zijn met sociale en gezinsaangelegenheden ondertekenden een gezamenlijke verklaring waarin ze hun “samenwerking om onderzoek te doen op het gebied van gezinsondersteuning en gezinsbehoeften, parallel in onze vier landen” uiteenzetten. Gegeven het lage geboortecijfer en de uitstroom van jongeren naar West-Europa geeft de Hongaarse regering al enige tijd een hoge prioriteit aan de ondersteuning van gezinnen. En dat lijkt succes te hebben. Met een flinke bonus op gezinsvorming is het aantal huwelijken in het land de afgelopen jaren fors gestegen. Gehuwde paren kunnen een lening van €30.000 krijgen die ze niet hoeven terug te betalen als ze een derde kind hebben gekregen. De stellen zijn volledig vrij om te beslissen hoe en wanneer ze de renteloze lening besteden. Ze moeten wel aan een aantal criteria voldoen: ze moeten getrouwd zijn, de vrouw moet tussen de 18 en 40 jaar oud zijn en het moet onder meer het eerste huwelijk zijn voor een van de twee.

Foto: Arthur Chapman (cc)

We moeten de wetenschapsgeschiedenis herschrijven

COLUMN - Europa en Amerika heersen in de wetenschappelijke wereld. Op school leer je dat Pythagoras, Galilei, Newton of Einstein de grote wetenschappelijke ontdekkingen deden. Een Griek, een Italiaan, een Engelsman, of een Duitser die later Amerikaan werd. China, India en Afrika deden er wetenschappelijk blijkbaar niet toe. Dat beeld klopt niet.

Zelfs als je als tiener goed bij de les kon blijven is het onwaarschijnlijk dat je veel over niet-westerse wetenschappers hebt gehoord. Ook in academische boeken over de geschiedenis van de wetenschap staan Europa en Amerika centraal. Maar hoe komt de wetenschapsgeschiedenis eruit te zien als je het Westen uit dat middelpunt haalt? Dat onderzoekt prof. dr. Rens Bod, hoogleraar Computationele en Digitale Geesteswetenschappen (UvA). Hij laat zien dat veel van de ideeën in de wetenschap een begin, midden en eind hebben in plekken over de héle wereld.

Verder denken dan je neus lang is

Van Pythagoras tot Plato, Griekenland is de wieg van onze westerse wetenschappen. Daar ontwikkelden we wiskunde en daar begon de filosofie, natuurwetenschap, geschiedkunde, muziekwetenschap… Eigenlijk, geloven we in Europa graag, begonnen de oude Grieken met alles. “Dat denk je”, zegt Bod, “maar is in feite een mythe”.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 12-10-2022

Wereldwijde daling autoverkoop

ANALYSE - De wereldwijde auto-industrie heeft te maken met een terugval van de vraag naar auto’s. LMC automotive heeft zijn rapport met wereldwijde verkoopcijfers vorige week gepubliceerd, hieruit blijkt een daling van het totaal aantal verkochte auto’s van 94,4 miljoen in 2018 naar 90,3 miljoen in 2019. Dat is een daling van 4%. LMC heeft de data niet uitgesplitst naar brandstofvoertuigen en elektrische auto’s. Cleantechnica houdt deze gegevens wel bij en op basis van gegevens van de 3 grootste markten (China, Europa en de VS) en schattingen voor de overige markten komen ze uit op een stijging van de verkoop van elektrische auto’s met 9,5% (volledig elektrische en hybrides). Het aantal verkochte brandstofauto’s is volgens deze zelfde schatting wereldwijd gedaald met 4,7%.

Ontwikkelingen per markt

De Chinese markt blijft de lastigste markt voor verkopers van brandstofauto’s (benzine, diesel en lpg). De verkoop van brandstofauto’s daalde in China met bijna 8,4% ten opzichte van 2018. De verkoop van elektrische auto’s liep met 4% terug, doordat de Chinese overheid haar stimuleringsbeleid bijstelde. Ondanks de daling van de verkoop van elektrische auto’s steeg hun marktaandeel van 4,5% naar 4,7%.

In de VS daalde de verkoop van brandstofauto’s met 1,1%, de verkoop van elektrische auto’s daalde nog harder met 8,9%. Volgens Cleantechnica ontbreekt het in de VS aan een aantrekkelijk en betaalbaar aanbod van elektrische auto’s. Zo waren de Hyundai Kona EV, de Kia e-Nero en de MG ZS EV in 2019 nog niet verkrijgbaar in de VS. Het beeld wordt verder vertekend doordat Tesla eind 2018 zoveel mogelijk Model 3’s afleverde in de VS om eigenaren van de belastingvoordelen te laten profiteren.

Foto: rafael parr (cc)

Hoeveel ruimte krijgt Big Brother?

ELDERS - Is het gebruik van gezichtsherkenningssoftware in camera’s op straat toelaatbaar in een democratische rechtsstaat?

In een poging om de golf van protesten te breken heeft de regering van Hongkong begin deze maand een verbod uitgevaardigd op het dragen van maskers. De demonstranten proberen zich met maskers onherkenbaar te maken voor politiecamera’s en trekken zich van het verbod niets aan. China is al ver gevorderd met het gebruik van gezichtsherkenning in de openbare ruimte om burgers te bespieden. Chinezen kunnen binnenkort alleen nog via gezichtsherkenning een internetabonnement of een nieuw mobiel nummer aanvragen. Legale beperkingen ter wille van de bescherming van privacy hebben in dit land minder gewicht dan in de VS en Europa.

In California is onlangs een wet aangenomen die de overheid verbiedt om gezichtsherkenningssoftware te gebruiken op videocamera’s van de politie, een primeur voor de VS. Volgens de scherp geformuleerde wet staat biometrische surveillance gelijk aan ‘dat alle personen constant hun id-kaart met foto laten zien, zonder dat ze daar toestemming voor gegeven hebben.’ Dat zou in strijd zijn met de grondrechten van Amerikaanse burgers. Commerciële organisaties zijn uitgezonderd van de wet. Presidentskandidaat Bernie Sanders heeft zich uitgesproken voor een compleet, landelijk verbod op het gebruik van biometrische herkenning door overheidsinstanties. Hij vindt de technieken een bron van misbruik.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Ontwikkeling CO2 emissies China 2017-2050 copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

China’s klimaatplannen

China is wereldwijd leidend in de energietransitie als grootste producent, exporteur en installateur van zonnepanelen, windturbines, energieopslag en elektrische voertuigen. Ook in aantallen patenten voor duurzame energie ligt China duidelijk voor op de VS en de EU. Tegelijkertijd is China nog erg afhankelijk van kolen en is de luchtvervuiling in haar steden enorm. Wanneer alle landen evenveel CO2 uitstoten als China en hetzelfde beleid voeren als China komt de wereldwijde opwarming boven de 5 graden Celsius uit.  Climate Action Tracker beoordeelt de huidige inzet van China dan ook als ‘higly insufficient‘ om de doelen van Parijs te halen.

13e vijfjarenplan

Voor haar economische groei zette China tot 2015 in op het traditionele ontwikkelpad met veel kolen. In het 13e vijfjarenplan veranderde dit ontwikkelpad voor de periode 2016-2020. Voor de energiesector werd ingezet op een ‘schoon, koolstofarm, veilig en efficiënt energiesysteem’. Als onderdeel van dit plan heeft China onder andere de bouw van veel nieuwe kolencentrales uitgesteld of afgesteld, werd ingezet op elektrisch vervoer en werden duurzame energie doelen gesteld.

In de nieuwe studie  “China Renewable Energy Outlook 2018”, CREO-2018, van het China National Renewable Energy Centre worden twee scenario’s uitgewerkt voor het Chinese energiesysteem. Het China National Renewable Energy Centre is onderdeel van de National Development and Reform Commission (NDRC),  dat een belangrijke rol  speelt bij de totstandkoming van de Chinese vijfjarenplannen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Volgende