(Kerst)bomen en hun wortels

Erwin Lichtenegger (1928-2004) tekende de wortelstelsels van bomen en planten, zoals in 2002 van een fijnspar (hierboven afgebeeld). Lichtenegger was onderdeel van een driepersoonsteam van wortelonderzoeker Lore Kutschera, die inmiddels ook overleden is. Bodemkundige Klaas Metselaar van Wageningen Universiteit digitaliseerde en archiveerde 1000 van hun tekeningen van wortelstelsels. De fijnspar is populair als kerstboom, maar vanuit oogpunt van biodiversiteit en klimaat kunnen we weinig met deze boom. De fijnspar is hier inmiddels geworteld vanwege massale aanplant zo'n eeuw geleden voor de productie van hout, maar de boom is niet inheems. In de afgelopen eeuwen is vanwege economische redenen vaak gekozen voor het aanplanten van naaldbossen, waardoor herbebossing maar weinig geholpen heeft tegen klimaatverandering, zo concludeerden onderzoekers enkele jaren geleden. Het beste was geweest om de oerbossen onaangetast te laten, maar als er dan toch aangeplant moet worden dan is het beter te kiezen voor loofbossen. Een boom slaat niet alleen CO2 op in de stam en takken maar ook in de wortels. Grotere bomen slaan meer CO2 op dan kleine, maar hoe groot een boom is kun je niet in een oogopslag zien, want je kunt de grootte van het wortelstelsel niet afleiden uit wat je bovengronds ziet. Dat zien we bij de fijnspar maar bijvoorbeeld ook bij deze kleine zomereik (inheems in Nederland) die Kutschera en Lichtenegger tekenden. [caption id="attachment_335012" align="aligncenter" width="1024"] Zomereik (Quercus robur), 2002, tekening L. Kutschera, en E. Lichtenegger. Figuur 111 in de Wageningen Universiteit Image Collection.[/caption] Milieu- en klimaatorganisaties pleiten voor het planten van 1 biljoen bomen voor 2050. Maar, waarschuwen experts ook richting fossiele bedrijven: "planting trees can help, but no amount of tree planting can possibly replace the need for emission cuts." Dan denken we natuurlijk even aan Shell, de oliegigant die deze week de Gouden Hockeystick 2021 kreeg toegekend voor hun oeuvre van klimaatontkenning en uitstel van klimaatactie. Shell wil hun CO2-uitstoot onder meer compenseren met het planten van bomen. In 2020 was hun samenwerking met Staatsbosbeheer al een van de reden voor een nominatie voor de Gouden Hockeystick - investeren in 5 miljoen bomen planten is een prima plan natuurlijk, maar het is natuurlijk ook gewoon greenwashing. Het gaat overigens om het project van Staatsbosbeheer om essen te planten, omdat deze inheemse boom door de essentaksterfte uit het Nederlandse landschap dreigt te verdwijnen. [caption id="attachment_335007" align="aligncenter" width="1024"] Wortelstelsel van een Es (Fraxinus excelsior), 2002, tekening van L. Kutschera en E. Lichtenegger. Figuur 176 in het archief van Wageningen Universiteit image collection.[/caption]

Door: Foto: Picea abies (fijnspar), 2002, door L. Kutschera en E. Lichtenegger, gearchiveerd in Wageningen Universiteit Image Collection copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Kunst op Zondag | Bomen

, door

Afgelopen woensdag werd de Nationale Boomfeestdag gehouden. Amper in het nieuws geweest, maar wie kinderen heeft zal misschien getuige zijn geweest van het enthousiasme waarmee nieuwe aanplant in de grond werd gestoken. Dit jaar was het thema ‘Bomen (be)leven’. Hoe doen kunstenaars dat?

Op de afbeelding hierboven maakt een kind excuses aan een gekapte boom. The Apology van Mark Ryden.

Kunstenaars werken vooral met dode bomen of met materiaal waarvoor bomen zijn gesneuveld. Aardig contrast is dit ‘Monument voor te jong gevallen bomen’ van Andre van der Linden,in 1971 geplaatst op het Amsterdamse Frederiksplein.

Meer monumentaal werk van reeds gevallen bomen. Giuseppe Penone hakte omzichtig de binnenkant weg, zodat er een nieuw boompje verscheen.

Alastair Heseltine verwerkte de takken en houtblokken tot dit monument.

Een boom mag nog zo indrukwekkend, groot of robuust lijken, wanneer de mens wil gaat de boom plat. Naoko Ito symboliseert de kwetsbaarheid en zet hier wellicht de toekomst van de boom neer?

Luk van Soom benadert dat anders. Zijn ‘Noli me tangere’ (Raak me niet aan) is van staal. In de 10 meter hoge boom vormen verkleurende lampen de bladeren.

Met takken en twijgen maken Agnieszka Gradzik en Wiktor Szostalo beelden voor hun Tree Hugger Project. In diverse steden over de hele wereld zijn ze inmiddels te vinden. Hier ‘Lonely tree, lonely people’ in het Poolse Poznan.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Geld groeit wel aan bomen

, door

In several wooded areas around the UK, passersby have been stopping for centuries, meticulously hammering small denomination coins intro trees. Most of the trees seem to be in and around Cumbria and Portmeirion. The practice might date back to the early 1700s in Scotland where ill people stuck florins into trees with the idea that the tree would take away their sickness.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende