Liberté, burgerbloedbad en de Queen of Taarab

In deze Afrika-aflevering aandacht voor de Moulin-Fourniers, een behoorlijke geweldsoprisping in Noord-Nigeria en het overlijden van een vrouw die niet dood leek te kunnen. Blij, opgelucht en bebaard. Zo bevestigde vader Moulin-Fournier afgelopen vrijdag zijn vrijlating (en die van zijn vrouw, kinderen en broer) aan de Franse president Hollande. Over het lot van de familie die sinds 19 februari door Boko Haram-rebellen werd vastgehouden in het noorden van Kameroen, werd sinds hun gevangenneming angstig gespeculeerd en de afgelopen weken in het geheim gediscussieerd. Het wachten is nu op nieuws rond het hoe en waarom van de sissende afloop. Im Norden nichts neues voor Nigeria, want datzelfde Boko Haram richtte op de dag van de vrijlating een bloedbad aan in de vissersstad Baga. De bommen en granaten van de moslimextremisten kostten liefst 185 mensen het leven; burgers werden tijdens de aanval – die oorspronkelijk tegen het leger gericht was – gebruikt als menselijk schild. Wat kan ik er verder over zeggen? Niets. Dat het verschrikkelijk is, ja.

Door: Foto: Riccardof (cc)
Waan van de dag

Mogelijk 2000 doden door bloedbad Boko Haram

, door

Al wat ouder nieuws dat werd overschaduwd door de gebeurtenissen in Frankrijk.

Leuk detail:

Het merendeel van de slachtoffers zou bestaan uit vrouwen, kinderen en bejaarden.

Overigens: zoals ik al eerder meldde, betekent ‘Boko Haram’ zoveel als ‘boeken c.q. book learning verboden’.

Ofwel onderwijs – en met name onderwijsdeelname van meisjes – roept angst op; en die angst leidt vervolgens weer tot agressie.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Michael B. (cc)

Bosco, Boko, Bono

, door

ACHTERGROND – In de nieuwe etappe van onze Afrikaanse tour de overgave van een waanzinnige schurk, aanslagen in Nigeria en Somalië en een inventieve leeuwenlamp.

He won’t be back, en dat is maar goed ook. Na jaren van plunderen, moorden en kindsoldaten ronselen hees de gevreesde warlord Bosco Ntaganda afgelopen maandag eindelijk de witte vlag. Hij stond al sinds 2006 op de most wanted-lijst van het Internationaal Strafhof, maar waarom hij zich nu ineens zelf de Amerikaanse ambassade van Kigali binnenwandelde is velen een raadsel. “Heeft hij dus toch een geweten”, aldus Tharcisse Karugarama, minister van defensie van Rwanda, maar dat lijkt een pot-ketel-verwijtje: Rwanda wordt er zelf al jaren van verdacht Ntaganda’s rebellengroep – de beruchte M23 – op allerlei manieren te steunen. Den Haag heeft er een knots van een boef bij.

Dan: autobommen en nog eens autobommen. In de noordelijke Nigeriaanse stad Kano werden maandag 22 mensen gedood toen twee zelfmoordterroristen beladen met explosieven op een busstation inreden. Kano is hoofdzakelijk het domein van moslims, maar het busstation bevond zich een (overwegend) christelijke wijk. De aanslag is nog niet opgeëist, maar gezien het feit dat Boko Haram in het recente verleden al flink huishield in de stad, laten de daders zich raden. Mad Monday begon met Al Shabaab, dat met een soortgelijke aanslag dood en verderf zaaide in Mogadishu. De terroristen hadden het naar verluidt gemunt op de Somalische veiligheidschef, die wel gewond raakte, maar de aanval overleefde.

Foto: Riccardof (cc)

Fransen in het nauw (x2) en cinema in Ouagadougou

, door

ACHTERGROND – Deze week van Afrikaanse bodem een keur aan kijk- en luistertips, alsook aandacht voor Fransen op hete kolen. Nope, géén Pistorius. Daar worden we toch al mee doodgegooid, nietwaar?

Zo vier je vakantie in Kameroen, zo grijpt Boko Haram je bij de kladden. Een familie van zeven avonturiers wordt vermoedelijk vastgehouden in het (islamitische) noorden van het land, of in Nigeria, thuishaven van de rebellenbeweging. Parijs zet vanzelfsprekend z’n war face op en weigert iedere vorm van onderhandeling. Boko Haram op zijn beurt dreigt de ongelukkigen (drie volwassenen en vier kinderen) een kopje kleiner te maken als hun eisen – de vrijlating van gevangenen – niet worden ingewilligd.

Een flink eind naar het noordwesten, in Mali, ontvouwt zich het gevreesde guerrilla-scenario. The shit has hit the fan, want keiharde gevechten zijn inmiddels aan de orde van de dag een snelle Franse terugtrekking lijkt er voorlopig niet in te zitten. Hier nog een heldere analyse van Time Magazine.

Persoonlijk sidder ik nog na van een weergaloos muziekfestival op Zanzibar, een moveable feast met een indrukwekkende stoet goeie Afrikaanse bands. Luister eens naar het Zimbabwaanse Mokoomba, of de Burkinabé/Amerikaanse combi Burkina Electric. Khaira Arby, Cheik Lô en Atongo Zimba (“In heaven there is no beer”) lieten zich ook van hun beste kant zien. Als je er dan toch voor gaat zitten, huil dan met me mee om de overleden echtgenoot van Neria, en bekijk de meest recente aflevering van Tegenlicht. Ter afronding van dit chaotische allegaartje een interessant stuk over censuur in de Afrikaanse kunsten – naar aanleiding van het FESPACO filmfestival dat nu aan de gang is in Ouagadougou. En, bijna vergeten: Botswaanse metalheads!

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Waan van de dag

Boko Haram verovert Nigeriaanse stad

, door

De wapenstilstand waarover onlangs nog werd gesproken, is daarmee voorlopig wel van de baan.

Overigens: een veelzeggend detail dat me tot vrij recent was ontgaan: ‘boko’ schijnt een Nigeriaanse verbastering van het Engelse ‘book’ te zijn. En ‘haram’ geeft aan dat iets verboden is. Ofwel: geen boeken behalve de Koran.

Dan begrijp je meteen ook weer waarom deze club een voorliefde heeft voor het aanvallen van meisjesscholen. Onderwijs dat uitgaat van andere boeken dan de Koran deugt om te beginnen al niet. En onderwijs aan meisjes of vrouwen is dan natuurlijk al helemaal dubbelplusongoed.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Aardolie, moslimextremisme en een ontevreden bevolking

, door

Het Westen kan de Nigeriaanse olie niet missen, zoals wij ook de Libische olie niet kunnen missen. Zal het Westen, gaan ingrijpen in Nigeria, zoals in Libië, om de olie-export veilig te stellen, vraagt Hans Verbeek zich af?

Nigeria produceert dagelijks 2,4 miljoen vaten olie. Het binnenlands oliegebruik, ca. 280.000 vaten per dag, is sinds 1995 niet gestegen. Van de totale produktie exporteert het land ca. 2,1 miljoen vaten per dag. Daarmee komt Nigeria op de 6e plaats in de lijst van de olie-exporterende landen, boven Irak, Canada en Venezuela.

Nigeriaanse olie-export 1980 - 2009 (bron: EIA)

Maar het land heeft te weinig raffinaderijen om in de eigen behoefte aan brandstof te voorzien. Daarom wordt er benzine ingevoerd uit Venezuela en zelfs uit Groot-Brittannië.
Begin januari schafte de Nigeriaanse regering de subsidie op benzine af en daarom verdubbelde voor de Nigerianen de prijs. De prijsverhoging leidde afgelopen week tot protesten van duizenden veelal jonge Nigerianen.

De demonstranten verwijten de regering dat ze te lang heeft gewacht met de bouw van meer raffinaderijen. Je zou ook kunnen stellen dat oliemaatschappijen liever ruwe olie uit Nigeria aan hun klanten in Europa en de VS verkopen, dan dat ze in Nigeria de olie raffineren om benzine te maken voor de Nigerianen. De aardolie is immers veel belangrijker voor Europa en de VS dan voor de Afrikanen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.